|
Ishlab chiqarishda boshqaruv
|
| bet | 5/15 | | Sana | 17.03.2023 | | Hajmi | 2.07 Mb. | | #45869 |
Bog'liq Abduboqiyev Xurshid kurs ishi das, Кичик бизнес субъектлари ва объектлари, Глаголкакчастьречи, Tezis va ilmiy maqola yozish haqida, nabiyev ziyodjon (1), IJTIMOIYLASHUV MUAMMOSI SIFATIDA BOLA PSIXIK, KIMYO, muhammad, Reference-308211101574, 163559 (1), Рамка, Titul institut, Topshiriq, file (2)9 million AQSH dollari ekvivalenti Tadbirkorlikni rivojlantirish agentligiga mazkur qarorning 3-bandi ikkinchi xatboshisida nazarda tutilgan tadbirlarni moliyalashtirish uchun begʻaraz asosda;
1 million AQSH dollari ekvivalenti Yoshlar ishlari agentligiga mazkur qarorning 2-bandida nazarda tutilgan tadbirlarni moliyalashtirish uchun begʻaraz asosda;
90 million AQSH dollari ekvivalenti maxsus sertifikatni olgan yoshlarga (jami 45 million dollar) va xotin-qizlarga (jami 45 million dollar) kreditlar ajratish uchun «Mikrokreditbank» ATBga 7 yil muddatga 3 yil imtiyozli davr bilan Markaziy bankning asosiy stavkasidan 4 foiz bandga past foiz stavkasida yoʻnaltirilsin.
I. Xususiy va kichik biznes to’g’risida tushuncha
1.1 Xususiy va kichik biznes rivojlanishining huquqiy asoslari
Bozor iqtisodiyotida biznes va xususiy tadbirkorlik erkinligining ta’minlanganligi iqtisodiy rivojlanishning muhim sharti hisoblanadi. Shu boisdan biznes va tadbirkorlik funksiyasi, nazariyasi iqtisodiy nazariya fan ida muhim o’rin tutadi. XVIII asrdayog Fransuz iqtisodchisi R. Kantiolon, XIX asrda nemis klassik maktabi vakillaridan I. Tyunen va G. Mangolf hamda amerikalik iqtisodchi F. Nayt tadbirkorlik va tadbirkorlik faoliyatining xususiyatlarini tadqiq etganlar. R. Kantilon tadbirkorlikning muhim xususiyati risk ekanligini asoslab bergan. Uning fikricha tadbirkorni oldindan ko’ra bilish qobiliyatiga ega bo’lgan va risk qilishga qodir bo’lgan, kelajakka intiluvchi, daromad olishdan umidvor bo’lgan va shu bilan birga yo’qotish va zarar ko’rishga ham tayyor bo’lgan har qanday shaxs deb ta’riflagan. XVIII - XIX asrlarda ijod qilgan R. Kantilon, Y. Tyunen, F. Kene, A.Smit, J.B. Sey iqtisodchi olimlar tadbirkorlikni va biznes, shuningdek, tadbirkor va mulkdor tushunchalarini aynan bir xil ma’noda izohlaganlar. Y. Shumpeter tadbirkor faoliyatining quyidagi maqsadli motivlarni ko’rsatib bergan: -- xukmronlik, hokimiyat va ta’sir doirasiga ega bo’lish extiyoji; - g’alabaga erishish ishtiyoqi, o’z-o’zini va raqiblarini yengishga intilish; - ijod quvonchi.
O’zbek olimlaridan I.E.Tursunov, A.B.Qurbonov, F.F. Mamatovlar quyidagicha ta’rif berishadi: biznes va tadbirkorlik bir-biri bilan uzviy bog’liq; bo’lib, bir xil ijtimoiy – iqtisodiy asoslarga va tamoyillarga ega tushunchalardir. "O’zbekiston Respublikasida tadbirkorlik to’g’risida"gi qonunda tadbirkorlikka quyidagicha ta’rif berilgan: "Tadbirkorlik - mulkchilik subyektlarining foyda olish maqsadida tavakkal qilib va mulkiy javobgarlik asosida, amaldagi qonunlar doirasida tashabbus bilan iqtisodiy faoliyat ko’rsatishidir". O’zbekiston Respublikasining "Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to’g’risida "gi qonun asosida biznes va tadbirkorlik faoliyati tartibga solinadi. Ushbu konunda ta’riflanishicha "tadbirkorlik (tadbirkorlik faoliyati) – yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan mulkiy mas’uliyat ostida, mavjud qonunlar doirasida, daromad (foyda) olish maqsadida, tahlika bilan amalga oshiriladigan iqtisodiy faoliyatdir". Bu ta’rif ayni paytda biznesning ham mohiyatini ochib beradigan ta’rifdir. Tadbirkorlik bu o’z mohiyatiga ko’ra inson faoliyatining ko’p qirrali sohasi bo’lib, u yangilikni yaratish bilan bog’liq va san’at turi kabi ijodiy jarayondir. Tadbirkorlikning mohiyatini, uning harakat va imkoniyatlari doirasini yaxshiroq tushunib olish uchun, uning mohiyati va iqtisodiyotdagi roliga bo’lgan qarashlar tizimi rivojini tashkiliy, siyosiy - iqtisodiy va ijtimoiypsixologik jihatlar nuqtai nazaridan umumlashgan holda tahlil qilamiz. O’zbek olimlaridan A.O’lmasov va N.To’xliyevning tadbirkorlikni "daromad keltiradigan yoki naf beradigan xo’jalik faoliyati (kasb-kor, mashg’ulot) sohibkorlik- tijorat ishlari bilan shug’ullanish, pul topish maqsadida biror ish bilan band bo’lish" , "...tadbirkorlik - pul topish maqsadida mas’uliyatni zimmaga olgan holda biron iqtisodiy faoliyat bilan shug’ullanish", deb ta’riflashgan. Tadbirkor, ishbilarmon, biznesmenning ma’noviy-ma’rifiy saviyasi, bilim va tajribasi, boshqa shaxsiy xususiyatlari, qobiliyatlari, imkoniyatlari va ishga doir sifatlari tadbirkorlikning harakatlantiruvchi kuchi bo’ladi. Tadbirkorning ishga doir sifatlari quyidagi tamoyillarga asoslanishi kerak: -birinchidan, bozorning tovar va xizmatlar bilan ta’minlanish darajasini tahlil qilish yo’li bilan iqtisodiy xo’jalik tizimida o’z o’rnini topishi; -ikkinchidan, shaxsiy ishlab chiqarish tuzilmasini yaratishga tayyorlik qobiliyati; -uchinchidan, marketing tadqiqotlari natijalaridan kelib chiqqan holda, dastlabki tadbirkorlik hisob-kitoblarini amalga oshirishi; -to’rtinchidan, tadbirkorlik loyihasini amalga oshirishda rahbarlikni to’g’ri yo’lga qo’yish qobiliyati; -beshinchidan, yangi texnik, texnologik g’oyani birinchi bo’lib hayotga tatbiq etish hamda ushbu g’oyadan amalda foydalanish, undan qanday yakuniy natija, mahsulot yoki xizmatlar olish mumkinligini tasavvur eta olishi. Tadbirkorlik nazariyasining asoschisi Y. Shumpeter uchta asosiy motivni ajratgan: -birinchidan, hokimlik qilish, hukmronlik, ta’sir qilishga ehtiyoj; - ikkinchidan, aniq harakatlarni bajarish orqali erishish yehtimoli bo’lgan g’alabaga iroda, muvaffaqqiyat sari harakat; -uchinchidan, mustaqil ish faoliyati beruvchi ijodkorlik quvonchi. Ammo, Y. Shumpeter tomonidan taklif etilgan motivlashtirish nazariyasi g’arbiy mamlakatlar tadbirkorlarining fikrlash uslubini aks ettiradi. Tadbirkorlikning tarixiy tomirlariga ega O’zbekistonda tadbirkorlikning zamonaviy haqiqatlarga asoslangan o’z motivi bo’lishi kerak. O’zbekistonda tadbirkorlik faoliyati bir qator o’ziga xos alomat va xususiyatlar bilan birga bo’ladi. Mamlakatimizda tadbirkorlikni motivlashtirish xususiyatlari quyidagi alomatlarga ega: -o’z salohiyatini amalga oshirishga harakat qilish; - eng muhim, ijtimoiy va iqtisodiy samara keltiruvchi g’oyalarni amalga oshirish istagi; -to’rachilik tuzilmalari bilan bog’liqlikdan qochish, harakatlar erkinligi va faoliyat yuritish jarayonida mustaqil bo’lish; -qiziqarli ish bilan mustaqil va erkin shug’ullanish; -o’zining ijtimoiy maqomi va obrusini oshirishga intilish hamda o’ziga va o’z yaqinlariga munosib turmush sharoitlarini ta’minlash. «Tadbirkorlik» tushunchasi tadbirkorning ensiklopedik lug’atida quyidagicha ta’riflanadi: Tadbirkorlik – (ingl. interprise) shaxsiy daromad, foyda olishga qaratilgan fuqarolarning mustaqil faoliyati. Bu faoliyat o’z nomidan, o’z mulkiy mas’uliyati va yuridik shaxsning yuridik mas’uliyati evaziga amalga oshiriladi. Tadbirkor (frn. yentrepreneur) qonun tomonidan ta’qiqlanmagan barcha xo’jalik faoliyati, shu jumladan, vositachilik, sotish, sotib olish, maslahat berish, qimmatbaho qog’ozlar bilan ish olib borish bilan shug’ullanishi mumkin. Bizning fikrimizcha: Tadbirkor - bu mulkchilikning turli shakllarida mehnat qilayotgan kishilarga nisbatan o’zining ilmiy-amaliy salohiyoti, ongli mehnati, asosli va ishonchli tavakkalchiligi, yaratuvchanlik qobiliyatiga egaligi, tabiat, jamiyat va iqtisodiy qonunlardan to’g’ri foydalana oladigan, texnologik va iqtisodiy, moliyaviy, siyosiy, ma’naviy-ma’rifiy, ekologik dunyoqarashni o’zida mujassamlashtirgan, boshqalarga qaraganda ustunlikka erishib kelayotgan zamon kutgan kishidir Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, bugungi kunda tadbirkorlik, ishbilarmonlik va biznes yo’nalishlarini infratuzilma sohalarida, tarmoqlarida ko’proq tashkil qilish maqsadga muvofiq deb bilamiz.
Tadbirkorlikni shakllantirish uchun ijtimoiy, iqtisodiy va huquqiy asoslari yaratilishi kerak. Iqtisodiy sharoitlarga quyidagilar kiradi: tovarga bo’lgan talab va taklif; xaridor sotib olishi uchun tovar turlarining mavjudligi; xaridor sotib olishi uchun zarur pul hajmining mavjudligi; ishchilarning maoshiga, ya’ni sotib olish imkoniyatiga ta’sir ko’rsatuvchi ishchi o’rinlari, ishchi kuchlarining ortiqchaligi yoki etishmovchiligi. Pul resurslarining mavjudligi va ulardan foydalanish imkoniyatlari, kiritilgan kapitaldan olinayotgan daromad miqdori va o’z ishbilarmonlik operasiyalarini moliyalashtirish uchun olinishi mo’ljallangan kredit miqdori iqtisodiy sharoitga ta’sir etadi. Bu ishlar bilan bozor infratuzilmasini tashkil etgan turli tashkilotlar shug’ullanadi. Tadbirkorlar shunday tashkilotlar bilan aloqa o’rnatib, tijorat operasiyalarini amalga oshiradi. Moliya xizmatini ko’rsatuvchi banklar, xomashyo, materiallar, yarim tayyor mahsulotlar, yoqilg’i, energiya, mashina va uskunalar, instrumentlar bilan ta’min-lovchilar; tovarni xaridorga yetkazuvchi ulgurji va chakana savdogarlar; kasbiy, yuridik buxgalteriya xizmatlari, vositachilik xizmatini ko’rsatuvchi firma va korxonalar; ishchilar kuchini yollashda yordam beruvchi ishga joylash agentliklari; ishchi va mutaxassis xizmatchilarni tayyorlayotgan o’quv yurtlari; reklama, transport, sug’urta agentliklari; aloqa va axborotni uzatish vositalari ushbu tashkilotlar tizimini tashkil etadi. Tadbirkorlikning shakllanishi ijtimoiy va iqtisodiy sharoit bilan chambarchas bog’liq. Tadbirkorlik shakllanishining iqtisodiy sharoitiga ijtimoiy sharoit yaqin turadi. Ijtimoiy sharoit, avvalo, xaridorlarning didi va modaga javob bera oladigan tovarlarni sotib olishga intilishi bilan belgilanadi. Turli bosqichlarda ushbu talab o’zgarib turishi mumkin. Bunga ijtimoiy-madaniy muhitga bog’liq axloqiy va diniy me’yorlar jiddiy ta’sir ko’rsatadi. Ushbu me’yorlar xaridorlarning turmush tarziga va u orqali tovarlarga talabiga bevosita ta’sir etadi. Ijtimoiy sharoit shaxsning ishga munosabatiga o’z ta’sirini o’tkazadi, bu esa, o’z navbatida, biznes taklif etayotgan maoshning miqdoriga, mehnat sharoitiga munosabatiga ta’sir etadi. Tadbirkorlik faoliyatining shakllanishida ishbilarmon xodimlarni tayyorlash, qayta tayyorlash, malakasini oshirish masalalarini hal etish muhim ahamiyatga ega. Buning uchun tadbirkorlik faoliyatini yuritishning zamonaviy uslublarini o’rganishni tashkil etish, xodimlarni o’qitish va qayta o’qitish, ularni rivojlangan mamlakatlarga malaka oshirish uchun yuborish, ishbilarmonlarni o’qitish uchun o’qituvchilarni tayyorlash va qayta tayyorlash ishlarini tashkil etish, tadbirkorlik sektori uchun xodimlarni tanlash qarab maslahat markazlarini ochish kerak. O’zbekiston Respublikasining 2012 yil 26 aprel,O’RQ327-son bilan qabul qilingan «Oilaviy tadbirkorlik to’g’risida» gi Qonuni (7 bob, 35ta moddadan iborat) ham oilalar uchun bu sohada qonuniy asosini yaratib berdi. 2021-yil davomida respublikaning barcha tuman va shaharlarida, shu jumladan, raqamli texnologiyalarni keng joriy etish orqali mikromoliyaviy xizmatlar koʻrsatish imkoniyatini yaratuvchi bank infratuzilmalari tarmoqlarini tashkil etsin; oʻzi operatorlik vazifasini bajaruvchi Mikromoliyalash milliy tizimini yaratish va unda boshqa kredit tashkilotlarining manfaatdorlik asosida ishtirok etishini taʼminlovchi tizim joriy etish boʻyicha chora-tadbirlar rejasini ishlab chiqsin; bankning quyi boʻgʻin xodimlarini toʻliq qayta tayyorlash va mijozga yoʻnaltirilgan xizmat koʻrsatish tizimini joriy qilsin. Bunda sohada muvaffaqiyatga erishgan va xalqaro tan olingan xorijiy moliya institutlarida xodimlarning malaka oshirishi va tajriba almashishini tashkillashtirsin; maxsus sertifikat olgan shaxslar toʻgʻrisida maʼlumot almashish maqsadida mikrokreditlash dasturlarida ishtirok etayotgan kasb-hunar va tadbirkorlikka oʻqitish boʻyicha nodavlat taʼlim tashkilotlari bilan oʻzaro elektron axborot almashinuvi tizimini yoʻlga qoʻysin. Moliya vazirligi «Mikrokreditbank» ATB boshqaruvi tarkibiga ijtimoiy yoʻnaltirilgan mikrokreditlash sohasida yetarli tajribaga ega boʻlgan xorijiy malakali mutaxassislarning jalb qilinishini taʼminlasin.
9. Iqtisodiy taraqqiyot va kambagʻallikni qisqartirish vazirligi va Moliya vazirligi 2021-yilning 1-yanvariga qadar «Mikrokreditbank» ATBning aholini, ayniqsa, yoshlar va xotin-qizlarni tadbirkorlikka keng jalb qilish boʻyicha yangi biznes modelini ishlab chiqsin va unda quyidagilarga eʼtibor qaratsin4:mikrokredit olib keyinchalik barqaror tadbirkorlik faoliyatini yoʻlga qoʻygan va ishlab chiqarish hajmlarini kengaytirgan yoki kambagʻallik roʻyxatidan chiqqan mijozlar soni va ulushi oshib borishini bank faoliyati samaradorligining asosiy koʻrsatkichlaridan (KPI) biri sifatida belgilash;mikrokreditlash dasturlari doirasida kasb-hunar va tadbirkorlikka oʻqitish boʻyicha nodavlat taʼlim tashkilotlari bilan hamkorlikni amalga oshirish hamdamikrokreditlash maqsadlarida aholini moliyaviy savodxonlik oʻqitishni tashkil etish;mikrokredit olgan tadbirkorlar faoliyatini doimiy kuzatib borish hamda ularga maslahat va koʻmak berish institutini shakllantirish;bank mijozlari tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar uchun xaridorlar topish va bozorlarni kengaytirishda koʻmaklashish.
10. Tadbirkorlikni rivojlantirish agentligi mazkur qarorda aholini tadbirkorlik faoliyatini qoʻllab-quvvatlash borasida keltirilgan mexanizmlar, xususan, ularni oʻqitish, mikrokredit ajratish boʻyicha ishlarni muvofiqlashtirish borasida vakolatli davlat organi etib belgilansin. Bunda Agentlik:Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi hamda Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi bilan birgalikda aholi va tadbirkorlarni tadbirkorlikka oʻqitish boʻyicha ishlarni tashkil etadi, muvofiqlashtiradi va bu borada yagona tizimni shakllantiradi;«Mikrokreditbank» ATB bilan birgalikda tadbirkorlik boʻyicha oʻquv kurslarini tamomlab va keyinchalik mikrokredit olib faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlari faoliyatini monitoring qilib borishning yagona “raqamli” tizimi joriy etilishini taʼminlaydi;doimiy monitoring va tahlillar asosida tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish va kengaytirishni (yiriklashtirishni) ragʻbatlantiruvchi moliyaviy va nomoliyaviy qoʻllab-quvvatlash choralarini takomillashtirish va yangilarini joriy etish boʻyicha takliflar kiritib boradi;iqtisodiyotning tarmoq va sohalarida amalga oshirilayotgan islohotlarning tadbirkorlikni qoʻllab-quvvatlash borasidagi chora-tadbirlar bilan oʻzaro muvofiqligi va toʻldiruvchanligini taʼminlash vazifalaridan kelib chiqib barcha turdagi xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishning asosiy yoʻnalishlari va mexanizmlari ishlab chiqilishini va amalga oshirilishini taʼminlaydi. 11. Tadbirkorlikni rivojlantirish agentligi Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi va Adliya vazirligi bilan birgalikda bir oy muddatda aholini kasb-hunar va tadbirkorlikka oʻqitish dasturlarida ishtirok etuvchi nodavlat taʼlim tashkilotlari elektron reyestrini shakllantirish hamda ularning oʻqitishga sarflangan xarajatlarini kompensatsiya qilish tartibini tasdiqlash uchun Vazirlar Mahkamasiga kiritsin. Bunda, shu jumladan, quyidagilar nazarda tutilsin:nodavlat kasb-hunar taʼlimi tashkilotlari va mutasaddi idoralar oʻrtasida oʻquvchilarning davomatini real vaqt rejimida monitoring qilish, maxsus sertifikatga ega bitiruvchilar toʻgʻrisida maʼlumotlar olish imkoniyatini beruvchi idoralararo elektron hamkorlikni joriy etish;nodavlat kasb-hunar taʼlimi tashkilotlari faoliyatini eng asosiy mezon sifatida ularning natijadorligi, shu jumladan, maxsus sertifikat olgan bitiruvchilarning tadbirkorlik va kasb-hunar boʻyicha faoliyatini boshlaganligidan kelib chiqqan holda baholab borish;kompensatsiya taqdim etishda oshkoralik va haqqoniylikni taʼminlash, mazkur jarayonda turli xil suiisteʼmolliklar qilinishining oldini olishga qaratilgan korrupsiyaga qarshi kurashish komplayens nazorat tizimini yaratish.
12. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 14-iyuldagi PQ–4782-son qaroriga muvofiq Tiklanish va taraqqiyot jamgʻarmasidan 2 million AQSH dollari ekvivalentidagi mablagʻlar mikromoliyaviy xizmatlar koʻrsatuvchi tashkilotlar hamda nodavlat notijorat tashkilotlariga yoshlar va xotin-qizlarni kichik tadbirkorlikka jalb qilish loyihalarini qoʻllab-quvvatlashga yoʻnaltirish nazarda tutilganligi maʼlumot uchun qabul qilinsin5.
13. Belgilansinki, mazkur mablagʻlar Tadbirkorlik faoliyatini qoʻllab-quvvatlash davlat jamgʻarmasi resurs bazasini oshirishga yoʻnaltiriladi va eksperiment tariqasida keng aholi qatlamlarini tadbirkorlikka oʻqitish va unga jalb qilishloyihalarini amalga oshiradigan nodavlat notijorat tashkilotlarini davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlash maqsadida quyidagicha tartibda foydalaniladi: nodavlat notijorat tashkilotlarining keng aholi qatlamlarini tadbirkorlikka oʻqitish va ularga mikromoliyaviy xizmatlar koʻrsatishdan iborat kompleks dasturlarini amalga oshirish uchun Tadbirkorlik faoliyatini qoʻllab-quvvatlash davlat jamgʻarmasi hisobidan tanlov asosida 5 yil muddatga, jumladan, bir yillik imtiyozli davr bilan yillik 4 foiz stavkada qarz mablagʻlari ajratiladi;nodavlat notijorat tashkilotlariga qarz mablagʻlarini ajratish uchun tanlovni oʻtkazish hamda ular bilan ijtimoiy sheriklik toʻgʻrisida shartnomalarni tuzish Tadbirkorlikni rivojlantirish agentligi tomonidan amalga oshiriladi;nodavlat notijorat tashkilotlari oʻzlariga ajratilgan qarzning bir qismini mikrokredit tashkilotlariga shartnoma asosida resurs sifatida joylashtiradi;nodavlat notijorat tashkilotlariga qarz mablagʻlarini ajratish uchun tanlov shartlari va baholash mezonlari Tadbirkorlikni rivojlantirish agentligi tomonidan Nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini qoʻllab-quvvatlash jamoat fondi va mustaqil ekspertlar ishtirokida ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi hamda oʻquv kurslari bilan qamrab olinadigan hudud va aholi soni, mikroqarz foiz stavkasi, oʻquv dasturlari sifati kabi asosiy mezonlarga asosan takliflarni baholashni nazarda tutadi.Tadbirkorlikni rivojlantirish agentligi bir oy muddatda nodavlat notijorat tashkilotlari orasida mazkur mablagʻlar hisobidan qarz ajratish boʻyicha tanlovlarni eʼlon qilsin.Iqtisodiy taraqqiyot va kambagʻallikni qisqartirish vazirligi ajratiladigan mablagʻlarning samarali va maqsadli foydalanilishi ustidan monitoring oʻrnatsin.
Shunday tartib oʻrnatilsinki, unga muvofiq nodavlat notijorat tashkilotlariga mazkur qarorning 13-bandiga muvofiq taqdim etiladigan qarz mablagʻlari hisobidan mikroqarzlar mikrokredit tashkilotlari tomonidan keng aholi qatlamlariga, shu jumladan, yoshlar va xotin-qizlarga quyidagi shartlarda ajratiladi:qarz oluvchi nodavlat notijorat tashkilotlarining moliyaviy savodxonliklarini oshirish, kasbiy va tadbirkorlik koʻnikmalarni shakllantirishga qaratilgan dasturlari talablariga mos kelishi lozim;mikroqarzlar tadbirkorlik va daromad olishga qaratilgan maqsadlar uchun bir qarz oluvchiga 25 million soʻmdan oshmagan miqdorda ajratilishi lozim;mikrokredit tashkilotlari qarz oluvchi tomonidan shartnomaga muvofiq majburiyatlar bajarilishini taʼminlash shartisiz, shu jumladan, bir-birlarini qoʻllab-quvvatlaydigan guruh kafilligi asosida mikromoliyaviy xizmatlar koʻrsatishga haqli.
|
| |
