|
“Ta’limda innovativ-kreativ texnologiyalarning qo’llanilishi, neyrolingvistik dasturlashning
Pdf ko'rish
|
| bet | 160/539 | | Sana | 27.06.2024 | | Hajmi | 6,55 Mb. | | #265996 |
Bog'liq Maqola 3 (207-211-bet)“Ta’limda innovativ-kreativ texnologiyalarning qo’llanilishi, neyrolingvistik dasturlashning
amaliy asoslari” mavzusidagi xalqaro konferentsiya 2021-yil, 27-dekabr
176
П. Торранс креативликни камчиликлар, билимлардаги бўшлиқлар,
етишмаётган элементлар, ноқулайликни ўткир тарзда қабул қилиш
қобилияти сифатида талқин қилади... Инсоннинг ижодий жараёнига муаллиф
қийинчилик ҳиссиёти, ечимларни қидириш, йўқолган элементлар ҳақида
фаразларни пайдо қилиш ва шакллантириш, бу фаразларни синаб кўриш,
уларни ўзгартириш имконияти ва натижаларни маълум қилишни киритган.
Дж. Гилфорд ва П. Торранс, креативликнинг ақл-идрокдан
мустақиллигини эътироф қилиб, ўз тадқиқотларида улар ўртасидаги
корреляция муносабатларида баъзи қонунийликлар борлигини аниқлашган.
Қуйидаги боғлиқликлар аниқланган: интеллект даражаси қанчалик юқори
бўлса, синалувчида креативлик тестлари бўйича баллари шунча юқори
бўлади. Юқори интеллектли шахсларда креативлик даражаси паст эканлиги
аниқланган бўлса-да, IQ даражаси паст бўлган кишида юқори ҳеч қачон
маҳсулдорлик топилмаган. Шу муносабат билан П. Торранс "интеллектуал
чегара назарияси"ни шакллантиради. Агар IQ 115-120 баллдан паст бўлса,
интеллект ва креативлик фарқланмайди ва ягона омилни ташкил етади,
агарда IQ 120 баллдан юқори бўлса, креативлик ва интеллект мустақил
омиллар ҳисобланади.
Энди бевосита тадқиқотимизда фойдаланилган методикалар орқали
олинган
натижалар
таҳлилига
ўтамиз.
Дастлаб,
тадқиқотимизда
фойдаланилган методикалар сирасига кирувчи “Креативлик отаси” номи
билан машҳур Вильямснинг “Ижодкорлик тести” методикаси орқали
олинган тренингдан олдин ва тренингдан кейинги натижаларни таҳлил
қилдик. Бунда 4 та креативлик сифатлари кўриб чиқилди (1-жадвал).
1. Равонлик. Кўплаб ғояларни ўйлаб топиш кўникмаси-кўп деган сўзга
асосланади.
2. Мослашувчанлик.
Турли ғояларни ўйлаб топиш кўникмаси-
ўзгартириш деган сўзга асосланади.
3. Ўзига хослик. Бошқаларга ўхшамаган, ажралиб турувчи ғояни ўйлаб
топиш кўникмаси-ноёб деган сўзга асосланади.
4. Яратувчанлик. Ғояларни кенгайтириш кўникмаси-қўшиш деган сўзга
асосланади.
Олий таълим тизимида таҳсил олаётган талабалардан ажойиб ғояларни
ўйлаб топиш (ўзига хослик); уларни кенгайтириш (ишлаб чиқиш); ёки
бошқа ғоялар билан солиштириш ва улардаги боғлиқликни топиш
(мослашувчанлик) талаб этилганда, мазкур кўникмалар бир-бири билан
кесишади.
|
| |
