41
bo‟ladi. TEYKni potensiometr orqali o‟lchashning prinsipial chizmasi 7.3-rasmda
ko‟rsatilgan. Tok yordamida E manbadan zanjirga o‟tadi. Bu zanjirning «b» va «c»
nuqtalari o‟rtasida o‟zgaruvchan qarshilik reoxord
r
R
ulangan. Reoxord
L
uzunlikdagi kalibrlangan simdan iborat. «b» nuqta
va oraliqdagi reoxordning
sirpanuvchi kontaktli sirpangichi joylashgan har qanday D nuqta o‟rtasidagi
potensiallar ayirmasi
vd
R
qarshilikka
to‟g‟ri proporsional bo‟ladi. Ketma-ket ulangan
termojuft bilan qayta ulagich P orqali sezgir asbobga nol galvonometr NG ulanadi,
termojuft zanjirida tok borligi shu galvonametr orqali aniqlanadi. Termojuft uning
toki Rvd
tarmoqda yordamchi manba toki bilan bir yo‟nalishda
yuradigan qilib
ulanadi. TEYK ni o‟lchash uchun reoxord sirpang‟ichi galvonometr strelkasi nolni
ko‟rsatguncha suriladi.
Ayni paytda
R
vd
qarshilikdagi kuchlanishning kamayishi o‟lchanayotgan
TEYK ga teng bo‟ladi, quyidagi tenglama bu holatni tavsiflaydi:
0
)
,
(
0
ВД
JR
t
t
E
(7.8)
ѐки
ВД
JR
t
t
E
)
,
(
0
(7.9)
bu erda J R
вд
– Е manba
kuchlanishining R
вд
tarmoqda kamayishi.
Zanjir tarmog‟idagi tok kuchi butun zanjirdagi tok kuchiga teng, demak:
ВС
ВД
ВД
R
F
R
U
(7.10)
bundan
ВС
ВД
ВД
R
R
Е
U
(7.11)
Kompensatsiya paytida U
вд
=Е(t,t
0
) nazarda tutilsa,
ВС
ВД
ВД
R
R
Е
U
t
t
E
)
,
(
0
(7.12)
Reoxord
kalibrlangan qarshilikka, ya„ni uning har bir uzunligining teng
tarmog‟i har xil qarshilikka ega bo‟lgani uchun
