|
Issn: 2181-1601 Scientific Journal Impact FactorBog'liq sun-iy-neyron-tarmoqlarni-umumiy-tasnifiǀ
ISSUE 5
ǀ
2023
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016)
Passport:
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 102
qiladigan bo‘lsak, u holda har safar qiziqarli natijalarni olishimiz mumkin. Biroq,
mashinali o‘qitishning ko‘plab paradigmalari va yondashuvlari orasida juda qiziqarli
yo‘nalish sun’iy neyron tarmoqlari ajralib turadi.
Sun’iy neyron tarmoqlari (artificial neural networks, ANN). Sun’iy neyron
tarmoqlari inson miyasining biologik neyron tarmoqlarining soddalashtirilgan
modellarini tashkil etadi.
Hozirgi vaqtda dunyo mamlakatlari o‘rtasidagi ustunlik mamlakatlarning maydoni
va tabiiy resurslari bilan aniqlanmaydi. Endi barcha sohalardagi ustunlikni ta’lim
saviyasi va jamiyatda to‘plangan bilimlar hajmi belgilaydi. Kelajakda qaysi mamlakat
yangi bilimlami yaratishda va. o‘zlashtirishda oldingi o‘ringa chiqsa, o‘sha mamlakat
gullab-yashnaydi. Bunda asosiy ro‘lni yangi ATlari, unda esa- suni’iy intellektning
usullari va vositalari egallaydi. Suni’iy intellektning asosiy texnologiyalari haqida
tasavvur hosil qilish uchun suni’iy intellektning muhim konsepsiyalari qanday tarzda
dasturiy yechimlarga tadbiq etilganligini o‘rganish zarur. Dasturlar turli jarayonlar
tavsifini aniq qurishga imkoniyat yaratadi. Ularning strukturasi yechiladigan masalalar
strukturasini o‘zida aks ettiradi.
Sun'iy intellekt deganda — maqsadli yo‘nalishdagi harakatni o zida namoyon
qilish qobiliyatiga ega ixtiyoriy biologik, sun iy yoki formal tizimlar tushuniladi. Sun’iy
yoki formal tizimlar muloqot, bilimlarni yig‘ish, idrok etish, o‘rgatish, anglab olish,
moslashish va h.k. lami oʻzichiga oladi.
Sun'iy intellekt - hisoblash mashina(HM)larining insonlarga aqlli boʻlib
ko‘rinadigan tomonlarini bajarishga imkon beradigan konsepsiyalar haqidagi fan. Inson
aqli o‘zi nima? U fikrlash qobiliyatiga egami, bilimlami o‘zlashtirish va qo‘llash
qobiliyatiga egami? U gʻoyalami almashish va ular bilan ishlash qobiliyatiga egami?
Shubhasiz, bu barcha qobiliyatlar aqlning qismini tashkil etadi. Lekin bu soʻzga oddiy
ma’noda ta’rif berib bo‘lmaydi. Chunki aql - bu ma’lumotlanni qayta ishlash va
namoyish etish sohasidagi bilimlarning qorishmasidir [1, 6].
Sun’iy intellektning asosiy masalasi hisoblashlarini foydaliroq qilish va aql asosida
yotadigan prinsiplami tushunishdan iborat. Modomiki asosiy masalalardan biri
kompyuterlarni foydaliroq qilish ekan, hisoblash texnikasi sohasidagi olim va injenerlar
sun’iy intellekt qiyin masalalami hal qilishda ularga qanday yordam berishi
mumkinligini bilishlari kerak.
Sun’iy intellekt tizimlari sohasidagi tadqiqotlarning boshlanishini (50-yillar oxiri)
Nyuell, Saymon va Shoularning turli xil masalalami yechish jarayonlarini tadqiq qilish
ishlari bilan bog‘lashadi. Ular ishining nattjasi mulohazalar hisobidagi teoremalami
isbotlashga moʻljallangan dasturlar boʻldi. Bu tadqiqotlar Sun’iy intellekt tizimlari
sohasidagi tadqiqotlarning birinchi bosqichini boshlab berdi. Shuningdek, ushbu
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4
|
| |
