Transformator va avtotransformator chulg‘amlarining ulanish usullari, chulg‘am uchlarining standart bo‘yicha yangicha belgilanishi va uni tajribada tekshirish
Uch fazali transformator chulgamlarining ulanish usullari. Umumiy maqsadli uch fazali transformatorlarning chulg‘amlari asosan «yulduz» (Y) (2.6, fl-rasm) va «uchburchak» (A) (2.6,b-rasm), ayrimlari esa «zigzag» (Z) (2.6,c-rasm) usulida ulanadi.
rasm. Uch fazali transformatorlar chulg'amlarining ulanish usullari: a — yulduz~yulduz (Y/Y); b — yulduz~uchburchak (Y/A); d — yulduz—
zigzag (Y/Z).
Chulg‘amlar Y usulida ulanganda, liniya kuchlanishi U —
,/3 U
p
liniya toki esa I = Irbo'ladi. Bu nisbatlarsimmetrik rejim uchun to‘g‘ridir.
Odatda, uch fazali
ikki chulg‘amli transformatorning YK chulg'ami ulanish usulining shartli belgisi kasr suratida, PK chulg'aminiki esa kasr maxrajida ko'rsatiladi (masalan, Y/Y, Y/A, Y/Z). Uch fazali
uch chulg‘amli transformatorlarda chulg'amlarning sxemalari
YK/ 0‘K/ PK ketma-ketlikda, ya’ni Y/Y/A yoki Y/A/A ko‘rinishda belgilanadi.
Zigzag usulida ulangan ikkilamchi chulg‘am ikkita teng qismga ajratilib, magnit o‘tkazgichning har xil sterjenlariga joylanadi va ular o‘zaro qarshi ulanadi. Bu holda fazaviy chulg‘am g‘altaklarining EYK vektorlarini geometrik ayirish natijasida hosil bo‘ladigan fazaviy EYK, shu fazani hosil qiluvchi har qaysi g‘altak EYK dan
-Jl marta katta bo‘ladi (2.7.Z»-rasm).
Bu g‘altaklar mos ulanganida esa, fazaviy chulg‘am g‘altaklarining EYK lari geometrik qo‘shilib, natijaviy EYK kam bo‘lishidan amalda g‘altaklami teskari ulaydilar.
Teskari ulangan g‘altaklardagi natijaviy EYK normal fazaviy
chulg‘amning EYK (E
f = 2 E'
f)ga nisbatan 2
/,/3 =1,15 marta kichik
bo‘lishidan (E'
f— bitta g'altakning EYK) chulg‘am «Z» sxemasiga ulanganda zamriy EYK E
f ni olish uchun o‘rov simi 15 % ko‘p sarflanadi.
Bu esa uning kamchiligidir.
rasm. Transformatorning PK chuig‘am g‘altakiari o‘zaro qarshi ulangan «zigzag» ulanishining amaliy sxemasi (a) va unga oid EYK lar vcktor diagrammasi (b).
