kirish va chiqish parametrlari tadqiq etiladi va ularni modellashtirish maqsadiga erishishga bo’lgan
ta'siri o’rganiladi.
3. Tavsifli modellashtirish. Ob'ektni kirish va chiqish parametrlarini o’zaro bog’lanishini
belgilash va so’z bilan yoziladi.
4. Matematik modellashtirish. Tavsifli modelni matematikformal tilga o’girish. Maqsadni
biror bir maqsad funktsiya deb aytiluvchi funktsiya ko’rinishida yozish. Ob'ektni xarakati ma'lum
bir ifodalar yordamida yoziladi. Bu ifodalar ob'ektni kirish va chiqish
parametlari orasidagi
bog’lanishni ifodalaydi. Bu bosqichda ob'ektni murakkabligiga qarab matematik xarakterga xos
bo’lgan qiyinchiliklar mavjud bo’ladi. Bunday masalalarga matematik dasturlash, chiziqli algebra,
differentsial va integral xisoblash va boshqalar bo’lishi mumkin.
5. Masalani yechish usulini tanlash yoki yaratish. Bu bosqichda vujudga kelgan matematik
masala uchun mos keluvchi usul tanlanadi. Usul tanlashda asoan usulning murakkabligiga va talab
etuvchi xisoblash resurslariga e'tibor berish mumkin. Agar mavjud bo’lgan
usullar talabiga javob
bermasa yangi usul ishlab chiqarishga to’g’ri keladi. Ko’pgina xollarda xisoblash xarakteristikalari
bo’yicha samarali bo’lgan ishlab chiqiladi.
6. Masalani EXM da yechish uchun dastur tanlash yoki ishlab chikqsh. Bu bosqichda tanlab
olingan usulni EXMdan o’tkazish uchun mos dastur tanlanadi. Agar bunday dastur mavjud
bo’lmasa yangi dastur yaratish zarur.
7. EXM da masalani yechish. Masalani yechish uchun zarur axborat EXM xotirasiga dastur
bilan kiritiladi. Mos dastur yordamida makasdli axboratni kayta ishlanadi
va kulay kurinishda
echish natijalari olinadi.
8. Olingan echimni taxlil qilish..Echim taxlili ikki ko’rinishda bo’ladi: formal (matematik)
ya'ni bunda tuzilgan matematik modeldan olingan yechimni mosligi va mazmuniy (iqtisodiy,
texnologik va x.k.) ya'ni olingan natijalarni modellashtirilgan ob'ektga mosligini tekshirish. Taxlil
qilish natijasida modelga o’zgartirishlar yoki aniqliklar kiritilishi mumkin va ko’rilgan jarayon
qaytadan takrorlanishi mumkin. Tanlangan ko’rsatkich buyicha ob'ekt faoliyatini
yetarli aniqlikda
ifodalasa model yaratilgan va tugallangan xisobanadi. Ana shundan sung modelni turli
xisoblashlarda foydalanish mumkin.
Matematik modelni qurish bosqichlariga quyidagilar kiradi:
1.
Maqsadni tanlash;
2.
Model parametrlarini aniqlash, ya'ni tadqiqotchi ga'sir
olmaydigan faktorlarni
aniklash
3.
Bosh uzgaruvchilarni tanlash. Bu uzgaruvchilar tsiy - matlarni uzgartirish natijasida
kuzlangan maqsadga erishiladi. Bosh uzgaruvchilarning qiymatlari masala - ning echimi buladi;
4 Echim aniqlangan soqalarni aniklash, ya'ni bosh uzgaruvchilarni
qanoatlantiruvchi echim
soqalarini to - pish;
5.
Noma'lum faktorlarni, ya'ni tasodifan yoki aniq - mas tarzda uzgaruvchi miqdorlarni
aniklash;
6.
Bosh uzgaruvchilar, parametrlar va noma'lum fak - torlar ortali maqsadni ifodalash,
ya'ni (ba'zida samaradorlik mezoni yoki masalaning optimalligi deb ataluvchi) maqsad funktsiyani
tuzish..Quyidagi belgilashlarni kiritamiz: model parametrlari
x — bosh
uzgaruvchilar
X — echimlar sozqasi
£, — tasodifiy yoki aniqmas faktorlar
W — maqsad funktsiya
