|
Metallmaslarning manfiy valentligi
|
| bet | 12/15 | | Sana | 13.02.2024 | | Hajmi | 1,19 Mb. | | #155870 |
Bog'liq 5 (2)Metallmaslarning manfiy valentligi son jihatdan 8-N ga teng. Bu yerda N-jadvaldagi element turgan tartib nomeri. Endi koordinatsion bog’ni ko’ramiz.
Koordinatsion bog’. Bu kovalent bog’lanishning alohida bir turidir. Masalan, NH4+ ionini hosil bo’lishini ko’rib chiqamiz.
N 1s22s22p3 n=2
z=7 n=1
Azotning sirtqi elektron qavatida 5ta elektron bor. Shulardan 3ta 2p juftlashmagan. NH3 molekulasi hosil bo’lishida ana shu 3ta p elektron sarf bo’ladi va 3ta elektron juft (dublet) hosil bo’ladi:
Lekin azotning sirtqi elektron qavatida hali yana 2ta elektron bor. Lekin bu elektronlar juftlashgan. Demak, azotning ximiyaviy bog’lanish hosil qilishi uchun imkoniyati bor. Ana shu “ishlatilmagan” juftni “umumlashmagan” elektronlar deyiladi.
Ikkinchidan, shunday atom yoki ionlar bo’lishi mumkinki bu atom yoki ionlar barqaror qavat hosil qilishi uchun elektronlar zarur. Masalan, shundaylarga misol qilib, H+ ionini ko’rsatish mumkin. H+ da elektron qavat umuman yo’q. Demak, agar u elektron qavatiga ega bo’lsa jon deydi!! “Yalong’och” yurgandan ko’r, birov bepul “t’on” bersa kiygan yaxshimasmi! Demak, NH4+ ioni ana shu tariqa hosil bo’ladi.
Endi azotda ham vodorodda ham barqaror qavatlar bor (vodorodda 2ta, azotda 8ta). Ana shunday bog’lanishni, ya’ni reaksiyada faqat 1 atom elektron juftini beradigan bog’lanishlarni koordinatsion yoki donor-aktseptor bog’lanish deyiladi. Juda ko’pchilik birikmalar ana shunday bog’ bilan birikkan. Bu birikmalarni kompleks birikmalar deyiladi. Buni keyingi darslarda ko’ramiz.
Molekulalararo kuchlar.
2 ta molekulani bir-biriga yaqinlashtirsak, ular o’rtasida itarilish va tortishish kuchlarining sezilarli darajada oshganini ko’ramiz. Itarilish bu – elektron qavatlarning bir-biridan uzoqlashishi natijasida vujudga keladi. Tortishish kuchlari qanday vujudga keladi? Ularning tabiati qanday? Hozir shuni ko’ramiz.
Bu kuchlar asosan 3ta ta’sirning qo’shilishidan kelib chiqadi.
|
| |
