|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 132
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
An’anaviy
o‘qitish
shakllarining
mazmuni
yangilanmoqda
(malaka
oshirish tizimida yangi kurslar, o‘qitishning noan’anaviy shakllari, o‘qitish individual va
differensiallashtirilgan va hk) joriy etilmoqda va ta’lim yangi paradigmasining konseptual
asoslariga tayanib maxsus o‘quv va malaka oshirish markazlari tashkil qilinmoqda.
Kasbiy pedagogik ta’lim tizimida o‘qituvchilarning kasbiy rivojlanishining asosiy
funksiyalari diagnostik, kompensatsion, kognitiv, prognostik va adaptivdir.
Diagnostik funksiya - bu qobiliyatlarni aniqlash, individual psixologik xususiyatlarni
aniqlash va tayyorgarlik darajasi. Kompensatsion funksiya - kasbiy bilim va ko‘nikmalarni chuqur
o‘zlashtirish muhimligi bilan, ilgari olingan bilimlarning eskirishi, kasbiy ta’lim jarayonida
psixologik va pedagogik bilimlarning etishmasligi bilan bog‘liq bo‘lgan ta’limdagi bo‘shliqlarni
bartaraf etish.
Kognitiv funksiya bu o‘qituvchi shaxsining kasbiy, intellektual va axborot ehtiyojlarini
qondirishdir.
Bashorat qiluvchi funksiya - bu ijodiy salohiyatni rivojlantirish, o‘qituvchining kasbiy
pedagogik faoliyatga tayyorligini ochib berish.
Adaptiv funksiya - bu axborot madaniyatini rivojlantirish, o‘z-o‘zini tarbiyalashga o‘rgatish,
ta’lim muassasasi maqomini, mashg‘ulot profilini, lavozimini, ish joyini o‘zgartirganda faoliyatga
yo‘naltirish uchun zarur bo‘lgan universal pedagogik texnologiyalar va tizimlarni ishlab chiqish
qobiliyatlari.
Shunday qilib, o‘qituvchilarning malakasini oshirish tizimi ilgari olingan kasbiy bilimlarni
yangilash, chuqurlashtirish, ishbilarmonlik mahoratini oshirish, yangi funksional majburiyatlarni
yangi mutaxassislik olmagan holda va kasbiy faoliyat bilan bog‘liq ta’lim ehtiyojlarini qondirishni
amalga oshiradi.
Pedagogik kadrlarning malakasini oshirish tizimining etakchi yo‘nalishi butun pedagogik
faoliyat davomida muntazam o‘qituvchi malakasini oshirish va shaxsini rivojlantirish, uning
kasbiy pedagogik faoliyatga tayyorligini ta’minlash va uning ijodiy salohiyatini rivojlantirishdir.
O‘qituvchilarning malakasini oshirish tizimidagi o‘quv jarayoniga ijodiy yondashish,
E.A.Levanovaning fikriga ko‘ra, nafaqat ma’lum ma’lumotlarni beradi, balki o‘qituvchining
ijodiy qobiliyatlarini, yangi bilimlarni o‘rganish va amalda qo‘llash qobiliyatini rivojlantiradi [4].
Malaka oshirish jarayonida o‘qituvchini kasbiy tayyorlash jarayonining mohiyati “malaka”,
“o‘qituvchilar malakasini oshirish”, “kasbiy rivojlanish” tushunchalarini aniqlashga imkon beradi.
Evropada "malaka" deganda nazariy va amaliy, texnik va kasbiy bilim va ko‘nikmalar, tahlil
qilish, tashabbuskorlik va muomala qobiliyatlari yig‘indisi tushuniladi.
Rossiyalik
olimlar
tomonidan
“malaka”
atamasi
quyidagicha
ta’riflanadi:
-
xodimning kasbiy tayyorgarligi darajasi va turi, uning ma’lum bir
ishni bajarish uchun zarur bo‘lgan bilimlari, ko‘nikmalari va qobiliyatlari (V.P.Korsunov);
-
mutaxassisning
asosiy
(bazaviy)
pedagogik
ta’lim
yoki
qayta
tayyorlash tizimida o‘qitish natijasida olgan kasbiy fazilatlari va saqlanib turadigan doimiy oraliq
(V.G.Vinenko, E.M.Nikitin);
-
“xodimning
pedagogik
faoliyatda
muayyan
murakkablikdagi
mehnat
funksiyalarini bajarish imkoniyatini beruvchi qobiliyatlarini rivojlanganlik darajasi”
(E.A.Levanova, T.V.Pushkareva, M.L.Subocheva) [5].
Shunday
qilib,
"malaka"
-
bu
mutaxassisning
kasbiy
tayyorgarligi
darajasi. Jahon amaliyotida o‘qitish mezonlari sifatida bilimlarni o‘zlashtirish darajasi, bilim va
ko‘nikmalar doirasi kengligi, maxsus vazifalarni bajarish qobiliyati, o‘z ishlarini oqilona tashkil
qilish va rejalashtirish qobiliyati, bilimlardan nostandart vaziyatlarda foydalanish qobiliyati qabul
qilinadi.
Malaka
-
bu
tarkibida
kasbiy
fazilatlar
mavjud
bo‘lgan
va
saqlanib
turadigan o‘zgarmas bo‘lib, ta’limni standartlashtirish asosini tashkil qiluvchi o‘qituvchi
mehnatining murakkabligini baholashda etakchi ko‘rsatkichdir.
|
| |
