|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 213
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
yondashuv tarafdorlari, o‘qituvchining o‘z ishida eng umumiy qonuniyatlar g‘oyalariga amal
qilishi, didaktik ishning barcha darajalarida barcha fanlar uchun universallik sifati bilan
tamoyillarga amal qilishi kifoya deb hisoblaydi.
Ta'lim tamoyillari ostida biz o‘rganishning asosini tashkil etuvchi ko‘rsatmalarni
tushunamiz va uning mazmuni, usullari va tashkil etish shakllarini aniqlaymiz.
Mohiyatan, bu didaktik xatti-harakatlar me'yorlari bo‘lib, ularga rioya qilish o‘qituvchiga
o‘quvchilarni dunyo haqidagi tizimli bilimlar asoslari bilan tanishtirishga, ularning bilim
qiziqishlari va qobiliyatlarini rivojlantirishga, dunyoqarashini shakllantirishga, shuningdek ularni
o‘z-o‘zini tarbiyalash bilan tanishtirishga imkon beradi.
Shubhasiz, agar o‘quv maqsadlari nimani o‘rgatish kerakligini aniqlasa, o‘rganish
tamoyillari uni qanday amalga oshirish kerakligini belgilaydi.
O‘qitish tamoyillarining genezisi (paydo bo‘lishi, kelib chiqishi) pedagogika fanining
rivojlanishi bilan bevosita bog`liqdir. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, doimiy asosni tashkil
etuvchi va faqat o‘quv jarayoniga tegishli bo‘lgan tamoyillar bilan bir qatorda, hozirgi mafkuraviy
mulohazalar bilan bog‘liq bo‘lganlar ham joriy etildi
Yaqinda barcha o‘quv ishlarida kommunistik ta'lim tamoyiliga yetakchi o‘rin berildi, o‘quv
materialining g‘oyaviy yo‘nalishiga katta e'tibor berildi. Boshqa barcha printsiplarga ham xuddi
shunday iz qo‘yildi. Mana bir iqtibos to‘g‘ridan-to‘g‘ri darslikdan tortib olingan: “Nazariya va
amaliyot o‘rtasidagi bog‘liqlik marksistik-lenincha bilish nazariyasining eng muhim qoidalaridan
biridir”. Bu mafkuraviy ko‘rlikning eng qizig‘i shundaki, bilimlarni amalda qo‘llash qobiliyati
doimo didaktikaning muhim postulati bo‘lib kelgan va hech qachon bahslashmagan.
Umuman olganda, “Menejment nazariyasi” fanini o‘qitishda, ushbu fanning mazmunini
talabalarga oddiy va sodda tarzda hayotiy misollar asosida yetkazib berish har bir pedagogning
asosiy azifalaridan biridir. Ushbu fanni o‘qitishda nazariy, amaliy va seminar shaklda olib boriladi.
Xususan amaliy darslarni olib borishda nazariyaga asosan zarur bo‘lgan amaliy
topshiriqlarni talabalarga yetkazib berish kerak. Bunga asosan, ta’lim texnologiyalari, “Keys-
stadi” texnologiyalari va har xil muammoli vaziyatlarga oid interfaol metodlar asosida dars tashkil
qilinsa talaba ushbu materialni o‘zlashtirishga qiynalmaydi. Shuning uchun ham ushbu fan
didaktik imkoniyatlarni hisobga olgan holda 1 kurs bakalavr va magistrlarga fan sifatida o‘tilishi
o‘quv rejaga qo‘yilgan.
Muayyan didaktik nazariya yoki kontseptsiya o‘quv jarayonining mohiyatini tushunishga
asoslanadi. Didaktik nazariya yoki kontseptsiyani baholash uchun quyidagi mezonlar ilgari
suriladi: ma'lum bir nazariya yoki kontseptsiyaga muvofiq tashkil etilgan o‘qitishning
samaradorligi va samaradorligi. O‘qitish samaradorligining asosiy ko‘rsatkichlari sifatida o‘quv
maqsadlari va ta'lim natijalari (shaxsdagi yangi shakllanishlar, aqliy o‘zgarishlar, bilim sifati
sifatida qabul qilinishi mumkin) orqali aniqlangan belgilangan me'yorlarga to‘liqlik va yaqinlik
darajasi olinadi. , faoliyat usullari, fikrlash darajasi). O‘qitish samaradorligi maqsadga erishish
darajasini emas, balki sarflangan mehnat, vaqt va resurslarni (moddiy, iqtisodiy, insoniy)
ko‘rsatadi.
Didaktik tamoyillar -
bu
ta’lim
jarayoni
qonuniyatlari, mazmuni
va
metodlarini
belgilab
beruvchi
o‘qitish
tamoyillaridir. Shuning
uchun
ham
o‘qituvchining
pedagogik
mahorati
va
ta’lim
oluvchining
o‘rganuvchanlik
faoliyatini
bir
qolipga
solib,
belgilangan
maqsadga
erishishni
ta’minlaydigan
qoidalar
majmuasi
ta’lim
jarayonida
qo‘llaniladigan
didaktik
tamoyillar
mohiyatini tashkil etadi.
Didaktik tamoyillar nazariy va amaliy ta’limida maqsad, mazmun, metodlar,
tashkil etish shakllari, o‘qitish vositalari va usullari; mehnat va tarbiyaviy faoliyat;
ta’limning
turli
bosqichlari
hamda
pedagogik va
mehnat
jarayonlari;
ta’lim
oluvchilarning
jamoaviy
rivojlanishi
va
har
birining
alohida
rivojlanishi
o‘rtasidagi aloqadorliklarni aks etiradi.
|
| |
