|
AT loyihalash uslubiyatining maqsadi va mazmuni. ATdagi qism-tizimlar
|
| bet | 4/89 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 378,85 Kb. | | #116419 |
Bog'liq Kafedrasi axborot tizimlarini loyihalash fanidan o‘quv-uslubiy m-hozir.orgBu sahifa navigatsiya:
- Tizim
| 2. AT loyihalash uslubiyatining maqsadi va mazmuni. ATdagi qism-tizimlar.
Tizim va to‘plam tishinchalari bir jihatdan qaraganda bir-biriga monand tushunchadek tuyuladi, ammo to‘plamdan farqli ravishda tizimga nisbatan turlicha talablar qo‘yilgan. Masalan: 1) tizim elementlardan tashkil topgan bo‘lishi lozim; 2) bu elementlar o‘zaro va tashqi muhit bilan aloqada bo‘lishi lozim; 3) tizim aniq maqsad bilan “faoliyat yuritishi” lozim; 4) tizimda funksiya bo‘lishi lozim; 5) tizim komponentlarga va strukturaga ega bo‘lishi lozim va h.k.
Shunday qilib, tizim tushunchasi qadimdan ilmiy soha vakillarini qiziqtirib kelgan ilmiy tushuncha bo‘lib, unga ta’rif berishda olimlar turli nuqtayi nazarga yondashganlar.
Masalan, Aristotel tizimni “u o‘zining qismlaridan taskil topgan butunlik” deb tushuntirgan bo‘lsa, falsafaning boshqa bir sahifalarida uni “butun va uning o‘zining qismlari orasidagi munosabat” deb talqin etilganligini ko‘rish mumkin.
XIX-XX asrlarga kelib tizim tushunchasiga nisbatan ilmiy yondashuvlar ta’sirida zamonaviy dunyoqarashlar bilan yangicha ta’riflar kiritildi.
Tizim – o‘zaro bir-biri bilan hamda tashqi muhit bilan muayyan qonuniyat asosida aloqada bo‘lgan elementlar majmuasidir (L. fon Bertalanfi).
Tizim – o‘zining belgilari bilan o‘zaro aloqador predmatlar to‘plamidir (A. Xoll). Tizim – bu qismlari muayyan qonuniyat bilan joylashgan va o‘zaro aloqada bo‘lgan shunchaki butunlikdir (Ojegov).
Tizim – bu o‘zgartirish yoki shakl almashtirishlarning bir qiymatliligini ta’minlovchi o‘zgaruvchilar ro‘yxati bo‘lib, u moddiy narsa emas (U.R.Eshbi).
Tizim – bu qismlarining doimiy o‘zaro ta’siroti natijasida bir butunlikni egallagan shakldir (P.Senge).
Tizim – bu o‘zaro bir-biri bilan ixtiyoriy dinamik aloqada bo‘lgan elementlar majmuidir (S.Bir).
Tizim – bu kuzatilayotgan obyekt belgilari va uning xossalari o‘rtasidagi formal o‘zaro bog‘liqlikdir (M.Masarovich, Y.Takaxara).
Shunday qilib, yuqorida qayd etib o‘tilgan fikrlar asosida tizimning ta’riflarini quyidagi simvolli shaklda ham tasvirlash mumkin (bunda har bir ta’rifni D (lot. definitions) harfi bilan belgilab boramiz):
D1. Sistema – qandaydir bir yaxlitlik, butunlikdir: S = A(1,0).
-
|
| |
