• Tushish burchagi deb, tushgan nur bilan, nur tushgan nuqtaga o‘tkazilgan perpendikulyar orasidagi burchak (  )ga aytiladi. Qaytish
  • Kegl cc pechat indd




    Download 1,85 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet100/134
    Sana28.06.2024
    Hajmi1,85 Mb.
    #266146
    1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   134
    Bog'liq
    6-sinf fizika uzb

    Yorug‘likning qaytishi
    . Siz ba’zi filmda qafas ichiga qo‘yilgan 
    ko‘zgu oldiga borib qolgan maymun yoki boshqa hayvonlarning qanday 
    ahvolga tushib qolganligini bir eslab ko‘ring. Ular ko‘zgu ichiga kirib 
    sirli qiyofadoshini ushlamoqchi bo‘ladilar. Suv ichgani kelgan yovvoyi 
    odamlar ham suvda o‘z akslarini ko‘rib hayratga tushadilar.
    Bu hodisalarning sababi yorug‘likning turli jism 
    lar – ko‘zgu, 
    suv yuzasi, deraza oynasi, silliqlangan metall yuzalari va boshqa 
    buyumlardan qaytishidir. Yorug‘lik havodan suvga tushganda 
    uning bir qismi qaytadi, bir qismi suv ichiga o‘tadi. Yorug‘likning 
    qaytishini o‘rganish uchun quyidagi qurilmadan foydalaniladi 
    (107-rasm). Optik disk o‘rtasiga yassi ko‘zgu qo‘yib, unga «nurli 
    ko‘rsatkich» (lazer) nurini yuboraylik. Shunda ko‘zgudan nur 
    qaytganini ko‘ramiz. Nurning tushish burchagini o‘zgartirib 
    ko‘rsak, qaytish burchagi ham unga mos ravishda o‘zgarar ekan.
     
    Tushish burchagi
     
    deb, tushgan nur bilan, nur tushgan nuqtaga 
    o‘tkazilgan perpendikulyar orasidagi burchak (

    )ga aytiladi. 
    Qaytish 
    burchagi
    sifatida qaytgan nur bilan, shu nuqtaga o‘tkazilgan 
    perpendikulyar orasidagi bur 
    chak (

    ) olinadi. Tajribalar ko‘rsatadiki, 
    qaytish burchagi har doim tushish burchagiga teng:


    139



    .
    107-rasm.
    108-rasm.
    Bunga 
    yorug‘likning qaytish qonuni
    deyiladi.
    Agar buyumning yuzasi mutlaq silliq bo‘lganda edi, 
    nur undan faqat bir tomonga qaytgan va biz uni o‘sha 
    tomondan qa 
    rasakkina, ko‘rgan bo‘lar edik. Aslida 
    buyumlarning yuzasida g‘adir-budurliklar bo‘lganligi 
    tufayli undan yorug‘lik sochilib ketadi. Sochilgan nur 
    ko‘zni charchatmaydi. Shu sababli xonani yorituvchi 
    manbalar yorug‘likni sochib yuboradigan qilinadi.

    Download 1,85 Mb.
    1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   134




    Download 1,85 Mb.
    Pdf ko'rish