Variant – I

A) Mimikriya. V) Maskirovka.

S) Ogohlantiruvchi.

D) Adaptatsiya. E) T.J.Y

2. Qadimgi cho’tka qanotli baliqlar nimalardan kelib chiqqan?

A) Qadimgi suyakli baliqlardan.

V) Qadimgi suvda ham quruqlikda yashovchilardan.

S) Hozirgi suvda ham quruqlikda yashovchilardan.

D) Qadimgi jag’li zirxli baliqlardan.

E) Qadimgi jag’li zirxli qanotli baliqlardan.

3. Neotropik biogeogeorafik viloyatga quyidagi qushlardan qaysilarini uchratish mumkin?

1.Jannat qushi; 2. kapachi qush; 3.Kalibra. 4. Tasqara.

5. Yapaloq qush. 6.sesarka.

7. Nandu tuyaqushi.

8. Bulduruqlar.

A) ,2,3,4. V) 2,3,4,7. S) 2,4,6,8.

D) 3,4,5,7. E) 5,8,6,7.

4.Qaysi olim taxminan million yillar ilgari Yer yuzida alohida-alohida qit’alar bo’lmay, sayyoramiz yagona quruqlik- Pangeya va yagona okeandan tashkil topgan degan fikrni aytgan?

A) A.N.Seversov. V) E.Gekkel.

S) E.Sukerkandl. D) A.Vegener.

E) L.Poling.

5.Sutemizuvchilarda epitelial va biriktiruvchi to’qima hosilalari rivojini o’zgartirib, ....... hosil bo’ladi.

A) Teri orasida soch xaltasini.

V) Teri orasida ter bezlarini.

S) Teri yuzasida tangachalarni..

D) Teri ustida yassi epiteliyni.

E) Teri orasida yog’ bezlarini.

6. ....... – hayotning g’ayri tabiiy kuchlar tomonidan yaratilganligini takidlovchi ta’limot?

A) Evolyutsion ta’limot.

V) Biogenez. S) Panspermiya. D) Kreatsionizm. E) A va D

7. Aristotel qaysi hayvonlarni zoofitlar deb atagan?

1. xivchinlilar; 2. volvokslar;

3. infuzoriyalar; 4. meduzalar; 5. aktiniyalar; 6. bulutlar;

7. hasharotlar; 8. qisqichbaqalar; 9. o’rgimchaklar;

A) 1,2,3. V) 2,3,4. S) 7,8,9. D) 6,7,4. E) 4,5,6.

8.Polimorf populyatsiyalarda turli sharoitda turli xil formalarni saqlashga qaratilgan tabiiy tanlanish shakli qanday ataladi?

A) Dizruptiv tanlanish.

V) stabillashtiruvchi tanlanish. S) Harakatlantiruvchi tanlanish. D) Sun’iy tanlanish. E) A va V.

9.Umumiy degeneratsiya organizmlarnig .... bilan aloqador.

A) Muayyan yashash sharoitiga moslashuviga yordam beradigan evolyutsion o’zgarishlar.

V) Bo’g’indan-bo’g’inga o’tgan sari individlar soni kamayishi.

S) Populyatsiya va turlar soni kamayishini.

D) O’troq yoki parazit holda hayot kechirishi. E) Xususiy, juz’iy moslanishlar.

10.Qaysi davr “Karhon” nomi bilan ataladi?

A) Devon. V) Perm.

S) Toshko’mir.

D) Silur. E) Trias.

11.Hayotning paydo bo’lishi haqida nechta faraz mavjud?

A) 2 V) 3 S) 4 D) 5 E) 6.

12. Xordali hayvonlar dastlab qaysi erada paydo bo’lgan?

A) Arxey V) Paleozoy.

S) Proterozoy. D) Kaynazoy. E) Mezazoy.

13.Aneuploid turlar -......?

A) Xromosomalar sonining karra ortishi bilan bog’liq turlar.

V) Xromosomalar sonining ortishi yoki kamayishi hisobiga kelib chiqadigan turlar.

S) Bir turga kiruvchi populyatsiyalarning geografik alohidalanishi.

D) Xromosomalarning faqat kamayishi.E) T.J.B.

14.lavraziyaning bo’linishi natijasida qaysi qit’alar kelib chiqqan?

A) yevrosiyo, Shimoliy Amerika.

V) Antarktida, Avstraliya.

S) Hindiston, Afrika.

D) Janubiy Amerika.

Hindiston (hindcha Bharat), Hindiston Respublikasi - Jan. Osiyolagi davlat. Hududi shim.dan jan.ga 3214 km, garbdan sharqqa 2933 km ga choʻzilgan. Shim.da Himolay togʻlari, garbda Arabiston dengizi, sharqda Bengaliya qoʻltig'i bilan oʻralgan. H.

E) Hindiston, Shimoliy Amerika.

15.Paleoarktik biogeografik viloyat tarkibiga kiruvchi hududlarni belgilang.

A) Yevropa, Osiyoning shimoliy markaziy qismi, afrikaning shimoliy qismi.

V) Shimoliy Amerika, Grenlandiya, Bermud, Amut oroli.

S) Janubiy va Markaziy Amerika, Meksikaning tropik qismi.

D) Hindiston, Seylon, Filippin, Tayvan.

E) Afrikaning Markaziy janubiy qismi, Madakaskar.

16. Sudralib yuruvchilar qaysi erada avj olib rivojlangan?

A) Arxey. V) Proterozoy.

S) Paleozoy. D) Mezazoy.

E) Kaynazoy.

17.Qanday organizmlar birlamchi hayot shakllari hisoblanadi?

A) Avtotrof. V) Saprofit.

S) Geterotrof.

D) A va S. E) T.J.B.

18.Avstraliya Gondvanadan ajralgan davr triasning o’rtalarida sutemizuvchilarning qanday turkumlari tarqalgan edi?

A) Faqat tuxum qo’yuvchilar.

V) Yo’ldoshlilar.

S) Kemiruvchilar, qopchiqlilar. D) Tuxum qo’yuvchilar, yo’ldoshlilar.

E) Tuxum qo’yuvchilar, qopchiqlilar.

19.Bir tur doirasida xromosomalar soninig karra ortishi ......?

A) Poliploidiya.

V) Aneuploidiya.

S) Allopoliploidiya.

D) Avtopoliploidiya.

E) Simpatrik tur.

20.Simpatrik usulda tur qanday paydo bo’ladi?

1.Arealni bo’linishi tufayli. 2.Duragaylash natijasida. 3.Avtopoliploidiya yo’li bilan.

4.Arealda geografik to’siqlar paydo bo’lishi orqali. 5.Allopoliploidiya usuli bilan.

A) 1,2,3. V) 3,4,5. S) 2,3,5

D) 1,3,5. E) 2,4,5.

21. Hayotning Yerda boshqa sayyoralar sistemasidan kelib qolganligini ta’kidlovchi ta’limot nima deyiladi?

A) Evolyutsion ta’limot.

V) Biogenez.

S) Panspermiya.

D) Kreatsionizm.

E) S va D

22.Tuxum qo’yib ko’payuvchi o’rdakburun hamda yexidna qaysi biogeografik viloyatda tarqalgan?

A) Neotropik. V) Paleoarktik. S) Avstraliya. E) Hindomalay.

E) Habashiston.

23.Dastlab nuklein kislotalar sintezlangan, keyin matritsa asosida oqsil polimerlari paydo bo’lgan. Hayotning paydo bo’lishi haqidagi bu faraz qaysi olim tomonidan nechanchi yilda taklif etilgan?

A) 1908 yilda, S.Arrenius.

V) 1924 yilda, A.I.Oparin.

S) 1929 yilda, G.Miller.

D) 1862 yilda, L.Paster.

E) 1953 yilda, V.Volkenshteyn.

24.Zarafshon tog’ tizmalarida past bo’yli psilofit bilan birgalikda qanday hayvonlarning toshga tushgan tasviri topilgan?

A) Kovakichlilar.

V) Sodd hayvonlar.

S) Chuvalchanglat.

D) Molyuskalar.

E) Bo’g’imoyoqlilar

25.Qaysi olim hayotning hozirgi zamonda faqat mavjud hayot shakllaridan biogenez yo’li bilan rivojlanishi mumkinligini tajribada tasdiqladi?

A) L.Paster. V) F.Redi.

S) Oparin. D) V.Volkenshteyn.

E) A.Vegener.

26.Arxeopterikslar paydo bo’lgan davr?

A) Yura V) Bo’r. S) Trias. D) Perm.

E) Arxey.

27.Gen mutatsiyasining takrorlanishi nechaga teng?

A) 10^{-10­­­­­­­}- 10^-8; V) 10^-6 – 10^-8; S) 10^-4 – 10^-6; D) 10^-8 – 10^-10; E) T.J.Y

28.Qaysi davrda odam evolyutsiyasi tezlashgan?

A) Bo’r. V) Uchlamchi davr oxiri. S) Yura.

D) Perm. E) To’rtlamchi davr.

29.Bosh oyoqli molyuskalar qaysi era va davrda paydo bo’lgan?

A) Paleozoy, ordavik.

V) Mezazoy, bo’r.

S) Paleozoy, kembriy.

D) Mezazoy, trias.

E) Kaynazoy, uchlamchi davr.

30. Hozirgi maymunlardan qaysi biri odamning bevosita ajdodi hisoblanadi?

A) Gorilla. V) Shimpanze.

S) Orangutan. D) Gibbon.

E) Birortasi ham odamning bevosita ajdodi hisoblanmaydi.

31.Bir turga mansub populyatsiyalar aralashib ketmasligiga asosan qanday to’siqlar xalaqit beradi?

A) Ekologik. V) Geografik.

S) Biologik. D) A va V.

E) V va S.

32.Qushlarning hozirgi paytda ma’lum bo’lgan ko’p avlodlari qaysi davr oxiriga kelib paydo bo’lgan?

A) Uchlamchi V) Yura.

S) Bo’r. D) Trias.

E) To’rtlamchi.

33. Devon davrida qaysi o’simliklardan dastlabki o’rmonlar hosil bo’lgan?

1. paporotniklar. 2.ochiq urug’lilar. 3.qirqbo’g’imlar.

4. yo’sinlar. 5. tuban o’simliklar. 6. plaunlar. 7. yopiq urug’lilar.

A) 1,2,4. V) 1,3,6. S) 2,5,7.

D) 1,3,7. E) 2,4,7.

34. Zarafshon, Turkiston, Oltoy tog’ tizmalaridan paleozoy erasiga xos qanday organizmlar topilgan?

1. bulutlar; 2.kaltakesaklar; 3.arxeopterks; 4. qisqichbaqalar; 5. ko’k- yashil suvo’tlari;

6. toshbaqalar; 7.kovakichlilar.

A) 7,1,5,4. V) 2,6,4,3.

S) 1,7,3,5. D) 6,2,4,7.

E) 5,7,4,6.

35.Qaysi olim har bir tur xuddi bulut kabi juda ko’p mutatsiyalarni shimib oladi, shu sababli populyatsiya fenotip jihatdan bir xil bo’lsa ham, ularning genotipi har xil allellarni mujassamlashtirgan deydi?

A) A.N.Seversov. V) E.Gekkel.

S) E.Sukerkandl. D) A.Vegener.

E) S.Chetvertikov.

36. Paleozoy erasi qanday davrlarga bo’linadi?

A) Kembriy, ordovik, devon, toshko’mir, yura, bo’r.

V) Kembriy, perm, toshko’mir, ordovik, silur, devon.

S) Perm, toshko’mir, devon, bo’r, trias, kembriy.

D) Kembriy, ordovik, silur, devon, toshko’mir, perm.

E) Paleogen, devon, yura, trias, bo’r, silur.

www.JPG.uz

1.silur. 2.devon. 3.perm.

4.trias.

a.dastlabki sut emizuvchilar.

b. suvda ham quruqlikda yashovchilar.

v. sudralib yuruvchilar.

g. ninatanlilar. d. Jag’siz qalqondorlar.

e. Dastlabki xordalilar.

A) 1-g; 2-e; 3-b; 4-d.

V) 1-a; 2-b; 3-v; 4-g.

S) 1-b; 2-v; 3-g; 4-e.

D) 1-g; 2-b; 3-v; 4-a.

E) 1-e;2-d; 3-g; 4-v.,

2. Organizmning tevarak atrof jonsiz tabiati bilan uning hayotchanligiga yoki ko’payish imkoniyatlariga ta’sir etadigan boshqa organizmlar bilan o’zaro munosabatini qanday atash mumkin?

A) Modifikatsiya. V) Mutatsion o’zgaruvchanlik.

S) Populyatsion to’lqinlar.

D) yashash uchun kurash.

E) sun’iy tanlash.

3.Yer yuzasining o’zgarishi o’simlik va hayvonlar o’zgarishiga olib keladi. Bu fikrni qaysi olim bayon etgan?

A) Abu Ali ibn Sino.

V) Abu Rayhon Beruniy.

S) Abu Nasr Farobiy.

D) Ahmad ibn Nosir jayhoniy.

Zahiriddin Muhammad Bobur.

4. Mikoriza nima?

A) Zamburug’ bilan suvo’tlarining simbiozi.

V) Lishaynik. S) Bakteriyalar bilan ildizning simbiozi.

D) Zamburug’ mitseliysi bilan daraxt ildizining simbiozi.

E) Zamburug’ mitseliysi keltirib chiqaradigan kasallik.

5. Qaysi era 70 mln yil davom etgan?

A) Arxey. V) Proterazoy.

S) Kaynazoy. D) Mezazoy.

E) Paleozoy.

6. O’simliklar bilan hayvonlar o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni isbotlashda qaysi organizmlarni misol qilish mumkin?

1. lishaynik. 2. volvoks.

3. amyoba. 4. bezgak paraziti.

5. yashil evglena.

6. foraminifera.

A) 2,5. V) 1,5. S) 1,2,5.

D) 3,4,6. E) 4,6.

7. Yirik sistematik guruhlar doirasida turning xilma-xilligi qanday jarayon tufayli tinimsiz o’sib boradi?

A) Divergensiya.

V) Adaptatsiya.

S) Mutatsiya.

D) Izolyatsiya.

E) Konvergensiya.

8.Uchuvchi hasharotlar qasi davrda rivojlangan?

A) Kembriy. V) Ordovik.

S) Silur. D) Devon.

E) Toshko’mir

9.Ontogenezning nisbati xususidagi qonunni kashf etgan olimlarni belgilang.

A) A.F.Myuller, G.Mendel.

V) B.E.Gekkel, T.Morgan.

S) T.Morgan, F.Myuller.

D) F.Myuller, E.Gekkel.

E) K.F.Rulye, I.Shmalgauzen.

10.Quyidagilardan qaysi biri relikt forma hisoblanadi?

A) Gingko biloba. V) Riniya. S) Rafleziya.

D) Velvichiya mirabilis. E) Agava.

11. Har xil sistematik gruppalarga mansub hayvonlarning yashash sharoiti va tabiiy tanlanish ta’sirining yo’nalishi o’xshash bo’lsa, mikroevolyutsiya jarayonida ular ba’zan yashash muhitiga bir xildagi o’xshash moslamari bilan moslashadi. Bu jarayon nima deb ataladi?

A) Divergensiya.

V) Mikroevolyutsiya.

S) Ontogenez. D) Filogenez.

E) Konvergensiya.

12.Hisor tog’ tizmalarida ..........

aniqlangan.

A) Suvda yashovchi o’simlik sporalari.

V) Quruqlikda yashovchi o’simlik sporalari.

S) Qadimgi urug’li paporotniklar.

D) Qadimgi bakteriyalarning sporalari.

E) Qadimgi ochiq urug’lilar.

13. Quyidagi berilgan organizmlarning qaysi biri

umurtqalilar bilan umurtqasizlar o’rtasidagi oraliq forma hisoblanadi?

A) Halqali chuvalchanglar.

V) Molyuskalar.

S) Lansetnik. D) Baliqlar.

E) Qisqichbaqalar.

14. Ch.Darvin qanday belgilarni aniqlash yo’li bilan xonaki hayvonlarning yovvoyilardan kelib chiqqanligini ko’rsatganligini belgilang.

A) Anotomik, morfologik.

V) Fiziologik, genetik.

S) Genetik, anotomik.

D) Geografik, fiziologik.

E) Anotomik, fiziologik.

15Qaysi davrda tishli qushlar ko’plab uchraydi?

A) Perm. V) Trias. S) Yura.

D) Bo’r. E) To’rtlamchi.

16. Qaysi moddalar quyuq jelatinasimon eritmalar hosil qilib, koaservatlarga aylangan?

A) uglevodlar va lipidlar.

V) Lipidlar, ATF, oqsillar.

S) Polisaxaridlar va disaxaridlar.

D) Oqsillar va aminokislotalar.

E) Oqsillar va nuklein kislotalar.

17. Kutora qaysi sinfga mansub va qayerda yashaydi?

A) Hasharotlar, havoda.

V) Kemiruvchilar, tuproqda.

S) Sutemizuvchilar, quruqlikda.

D) Qushlar, havoda.

E) Baliqlar, suvda.

18. Yovvoyi bankiv tovuqlari qayerlarda yashaydi?

A) Hindistonda, Shri-Lankada.

V) Avstraliyada, Yangi Zelandiyada. S) Xitoy va Markaziy Osiyoda.

Markaziy Osiyo - Osiyo materigining ichki qismidagi tabiiy oblast. Maydoni 6 mln. km². Shim. va gʻarbiy chekkasi Mongoliya, XXR bilan RF oʻrtasidagi davlat chegarasigacha boʻlib, sharqi Katta Xingan, jan.

D) O’rta dengiz sohillarida.

E) Angliya va Norvegiyada.

Norvegiya, Norvegiya Qirolligi (bukmolcha: Kongeriket Norge, nyunorskcha: Kongeriket Noreg) - Shimoliy Yevropadagi davlat. BMT aʼzosi. Skandinaviya yarim orolining gʻarbiy va shimoliy qismida. Maydoni 387 ming km2.

19. Genning .... mutant organizmga ta’sir ko’rsatmaydi.

A) Ekzon qismidagi yoki DNK nukleotidlarining mutatsiyasi.

V) Intron qismidagi yoki genning o’zidagi mutatsiyalar.

S) Intron qismidagi yoki genlar orasidagi nukleotidlarning mutatsiyasi.

D) Ekzon qismidagi yoki genlar atrofidagi DNK nukleotidlarining mutatsiyasi.

E) Intron va ekzonlar orasida joylashgan nukleotidlarning mutatsiyalarini.

20.Hozirgi davrda yashayotgan to’garak og’izlilar, minogalar, miksinalarning uzoq ajdodlarini aniqlang.

A) Qalqondorlar. V) Trilobitlar.

S) Ammonitlar. D) Belemintlar.

E) Yuqoridagilarning barisi.

21.Qaysi davrda osmonni qoplagan bulutlar juda kamayib atmosfera quruq va shaffof bo’lgan?

A) Trias. V) Bo’r. S) Yura.

D) Ordovik. E) Silur.

22.Tur va uning populyatsiyalarining saqlanishiga xizmat qiladigan muhim moslanish nimadan iborat?

A) Ko’payish intensivligining har xil bo’lishi. V) Populyatsiyaning areal bo’ylab tarqaishi.

S) Hayvonlardagi instinkt.

D) Hayvonlarning o’z rangini o’zgartirishga harakat qilishi.

E) Faqat foydali belgilarning nasldan- naslga o’tishi.

23. Ch. Darvin o’z sayohatlarida endemik turlarni qayerda uchratgan edi?

A) Galapogos orollarida.

V) Summatra orollarida.

S) Patagoniya orollarida.

D) Marjon orolida.

E) SaSalvador orolida.

24.qaysi davrda paporotnik, qirqbo’g’im va plaunlardan dastlabki o’rmonlar hosil bo’ladi?

A) Kembriy. V) Ordovik.

S) Silur. D) Devon.

E) Toshko’mir.

25. B globin genlar oilasi dastlabki gennig duplikatsiyasi tufayli vujudga kelgan. Odamda B bog’lamning umumiy uzunligi ....... nukleotiddan iborat.

A) 45 mln juft. V) 42 mln juft.

S) 35 mln juft. D) 45 ming juft.

E) 42 ming juft.

26. Kaltakesak va toshbaqalarning ajdodi qaysi davrda paydo bo’lgan?

A) Perm. V) Trias. S) Yura.

D) Bo’r. E) To’rtlamchi.

27.Qaysi davrda tog’ayli baliqlar rivojlanib, qalqondor baliqlarning yashash uchun kurashda kamaya borishi ro’y bergan so’ngra suyakli baliqlar kelib chiqqan?

A) Kembriy. V) Ordovik.

S) Silur. D) Devon.

E) Toshko’mir

28.Qaysi davr yotqiziqlarida 250 ta o’simlik turi aniqlangan?

A) Perm. V) Trias. S) Yura.

D) Bo’r. E)

To’rtlamchi.

29. Quyidagi berilgan

Ch. Darvin asarlari nechanchi yillarda nashr etilgan?

1. Turlarning paydo bo’lishi.

2. Xonakilashtirilgan hayvon, madaniy o’simliklarning o’zgaruvchanligi.

3. Odamning paydo bo’lishi va jinsiy tanlanish.

a)1958; b)1859; v)1868; g)1971; d)1876;

A) 1-b; 2-v; 3-g.

V) 1-a; 2-b; 3-v;

S) 1-b; 2-d; 3-g;

D) 1-b; 2-v; 3-d;

E) 1-d; 2-v; 3-b;

30. Populyatsiyadagi kombinatsion o’zgaruvchanlik manbai nima?

A) Mutatsiya. V) Genofond.

S) Chatishtirish. D) Evolyutsiya.

E) Irsiyat.

31.Qaysi davrda panja qanotli baliqlarning ayrim vakillari quruqlikka chiqqan?

A) Kembriy. V) Ordovik.

S) Devon. D) Toshko’mir.

E) Perm.

32. Hozirgi paytda qaysi hayvonlarning populyatsiyasi 300-400 individdan iborat xolos?

A) Yo’lbars, burgut. V) Gepard, ilvirs.

S) Yo’lbars, sirtlon.

D) Yo’lbars, ilvirs.

E) Yenotsimon it, ko’k sug’ur.

33.Kalamitlar qaysi davrda paydo bo’lgan?

A) Kembriy. V) Ordovik.

S) Silur. D) Devon.

E) Toshko’mir

34. Habashiston biogeografik viloyati qaysi hududlarni egallagan?

A) Shimoliy amerika, Grenlandiya, Bermud.

V) Janubiy va Markaziy Amerika, Karib arxipelagi.

S) Seylon, Tayvan, Filippin.

D) Afrikaning Markaziy Janubiy qismi, Madakaskar.

E) Barneo, Yava-sumatra, Yangi Zelandiya.

35. Nima uchun populyatsiya xilma-xil bo’lib qoladi?

A) Ozuqasi xilma-xil bo’lgani uchun.

V) Individlari tor doirada moslashgani uchun.

S) Individlari o’zgaruvchan bo’lgani uchun.

D) Individlari soni o’zgaruvchan bo’lgani uchun.

E) Genda mutatsiya bo’lmagani uchun.

36. Mezazoy erasida qaysi organizmlar paydo bo’lgan?

1. sutemizuvchilar. 2.arxeopteriks. 3. stegosefalar.

4. dastlabki gulli o’simliklar.

5. jag’siz umurtqalilar.

6. driopiteklar.

A) 2,4,5. V) 6,4,2. S) 2,4,1.

D) 3,2,4. E) 1,4,6.