|
Variant – I
|
| bet | 5/23 | | Sana | 24.03.2017 | | Hajmi | 498 Kb. | | #1664 |
Variant.19. Atamalr.
1. Quyidagilardan qaysi biri endoplazmatik to’rning g’ovak membranalari hisobiga hosil bo’ladi?
A) Hujayra qobig’i. V) Plastidalar.
S) Yadro. D) Vakuol.
E) Lizosoma.
2.Birga yashaydigan organizmlarning bir-biriga hech qanday ta’sir ko’rsatmaydigan o’zaro munosabat shakli qanday ataladi?
A) Mutualizm. V) Neytralizm.
S) Sinoykiya. D) Kommensalizm.
E) Parazitizm.
3. Fenotip nima?
A) Organizmning belgi va rivojlanish xususiyatlarini kelgusi avlodlarga o’tkazib turish xususiyati.
V) Organizmlarning barcha belgi va xususiyatlari yig’indisi.
S) Ma’lum bir organizmlarning barcha genlarining yig’indisi.
D) Organizmlarning yangi belgilari va xususiyatlarini namoyon etish qobiliyati.
E) Oraginzmlarning shaxsiy rivojlanish xususiyati.
4. O’simlikxo’r organizmlar yana qanday ataladi?
A) Entomofaglar. V) Bakteriofaglar.
S) Fitofaglar. D) Detritofaglar.
E) Avtotroflar.
5. Odamlarda barmoqlarning ko’p bo’lishi bu...?
A) Mikrosefaliya. V) Polidaktiliya.
S) Albinizm. D) Sindaktiliya.
E) Gemofiliya.
6. Xromosomalar soninig karra ortishi bilan bog’liq bo’lgan turlar qanday nomlanadi?
A) Poliploidiya. V) Aneuploidiya.
S) Polimeriya. D) Allatropiya.
E) Divergensiya.
7. Somatik hujayraning xromosomalar to’plamining miqdoriy va sifatiy belgilari yig’indisi nima deb ataladi?
A) Mutatsiya. V) Kiritma.
S) Kariotip. D) Gomologik xromosoma.
E) Autosoma.
8.Evolyutsiyaning boshlang’ich birligi nima?
A) Tur. V) Populyatsiya.
S) Kombinativ o’zgaruvchanlik.
D) Populyatsiya genofondi.
E) Genlar dreyfi.
9. Funksiyasi jihatidan o’xshash, kelib chiqishi, tuzilishi jihatidan har xil organlar qanday nomlanadi?
A) Anologik organlar. V) Gomologik organlar.
S) Kariotip. D) Rudiment organlar.
E) Barchasi to’g’ri.
10. Sinoykiya....?
A) birga yashash har ikkala organizmga ham foyda keltirishi.
V) Bir organizmning ikkinchisidan asosan ovqat manbayi va yashash joyi sifatida foydalanishi.
S) O’zaro munosabatdan bir organizmgina o’ziga foyda oladi, ikkinchisi bunday munosabatdan hech qanday naf ko’rmaydi.
D) O’zaro munosabatda ikkala organizm ham salbiy ta’sir ostida bo’ladi.
E) Birga yashaydigan organizmlar bir-biriga hech qanday ta’sir ko’rsatmaydi.
11. Yorug’lik ta’sirida organizmlarning harakatlanish jarayoni qanday ataladi?
A) Fotosintez. V) Fototaksis.
S) Fotonastiya. D) Fototropizm.
E) Fotoliz.
12. Insonning ongli mehnati va ilmiy faoliyati ta’sirida rivojlanadigan va o’zgaradigan biosfera qanday ataladi?
A) Troposfera. V) Atmosfera.
S) Noosfera. D) Ekosfera.
E) T.J.Y.
13. Yashash uchun kurashda foydali belgi – xossalarga ega organizmlarning yashab qolishi, bunday belgi- xossalarga ega bo’lmaganlarning nobud bo’lishi nima deyiladi?
A) Divergensiya. V) Sun’iy tanlanish.
S) Konvergensiya. D) Ongli tanlash.
E) Tabiiy tanlanish.
14. Murakkab tuzilishdan oddiy tuzilishga o’tish hodisasi qanday ataladi?
A) Konvergensiya. V) Umumiy degeneratsiya.
S) Aramarfoz. D) Regeneratsiya.
E) Kommensalizm.
15. Populaytsiyalar yashaydigan, ularning holatiga, rivojlanishiga, ko’payishiga bevosita ta’sir ko’rsatadigan tirik va o’lik tabiatning hamma sharoitlari... deyiladi.
A) Ekologik omil.
V) Biogeosenoz.
S) Abiotik omil.
D) Muhit. E) Ekotop.
16. Yashash muhitida turga ta’sir ko’rsatuvchi hamma ekologik omillar yig’indisi nima deyiladi?
A) Alohidalanish. V) Tur mezonlari.
S) Panmiksiya. D) Ekosistema.
E) Ekologik mezon.
17. Ekologik suksessiya deganda nimani tushunasiz?
A) Biosenoz hosil bo’lishi yoki bir biosenozning ikkinchisi bilan almashinish jarayoni.
V) Biogeosenozning hosil bo’lib, keyin birdan yo’qolib ketishi.
S) Biogeosenoz hosil bo’lishi yoki bir biogeosenozning ikkinchisi bilan almashinish jarayoni.
D) Bir-biri va atrof-muhit bilan o’zaro munosabatda bo’lgan organizmlarning populyatsiyalari yig’indisi.
E) Muvozanat holatidagi o’z-o’zini idora qila oladigan sistema.
18. Quyosh bilan energiya almashinish holatida bo’lgan Yerdagi hamma tirik organizmlar kompleksi qanday nomlanadi?
A) Biosfera. V) Noosfera.
S) Ekosfera. D) Ekotop.
E) A va S.
19.Organizmlar hujayralari, to’qimalari va a’zolarini juda past haroratda muzlatib saqlash nima deyiladi?
A) Konservatsiya. V) Transpiratsiya.
S) Fotonastiya. D) Kriokonservatsiya.
E) Reintroduksiya.
20. Hasharotxo’rlar yana qanday nom bilan ataladi?
A) Entomofaglar. V) Bakteriofaglar.
S) Fitofaglar. D) Detritofaglar.
E) Avtotroflar.
21. Muhit bilan dinamik muvozanatda bo’lgan va shu munosabat orqali o’z ehtiyojlarini qondiradigan odamlar jamoasiga nima deyiladi?
A) Sun’iy ekiosisitema. V) Tabiiy ekosistema.
S) Antropoekologik sistema. D) Kosmik ekosistema. E) Agroekosistema.
22.Antibioz bu....?
A) Birga yashaydigan organizmlarning bir-biriga hech qanday ta’sir qilmasligi.
V) birga yashaydigan organizmlarning bittasi yoki ikkalasi ham salbiy ta’sir ostida bo’lishi.
S) ikki organizmning har ikkalasi yoki bittasi birga yashashdan o’ziga foyda olishi.
D) Bir organizm ikkinchisidan asosan ovqat manbayi va yashash joyi sifatida foydalanadi.
E) Birga yashash har ikkala organizmga ham foyda keltirishi.
23. Erkin harakatlana oladigan tuban o’simliklar va hayvonlarning yorug’lik ta’sirida harakatlanishi qanday ataladi?
A) Fototaksis. V) Fotosintez.
S) Fotonastiya. D) Fototropizm.
E) Fotoliz.
24. Populyatsiya genofondining uzoq davom etadigan yo’naltirilgan ozgarishi nima deb ataladi?
A) Evolyutsiyaning boshlang’ich omili.
V) Evolyutsiyaning boshlang’ich hodisasi..
S) Populyatsiya to’lqini.
D) Evolyutsiyaning boshlang’ich birligi.
E) Genlar dreyfi
25. Ma’lum turga kiruvchi barcha organizmlardagi genlar va genotiplar majmuasi nima deyiladi?
A) Populyatsiya genofondi.
V) Populyatsiya to’lqini.
S) Genlar dreyfi.
D) Mikroplankton.
E) Tur genofondi.
26. Hayvonlarning dushman nigohiga tashlanmaslikka qaratilgan moslanishi qanday ataladi?
A) Mimikriya. V) Maskirovka.
S) Netytralizm. D) Ogohlantirish.
E) Barchasi to’g’ri.
27. Hayvonlarda hatti- harakat bilan bog’liq bo’lgan alohidalanish nima deyiladi?
A) Biologik. V) Geografik.
S) Ekologik. D) Etologik.
E) A va S.
28.Koatservatlar nima?
A) Uglevodlarning to’yingan eritmasi.
V) Nukleotidlarning konsentratsiyalashgan eritmasi.
S) Murakkab organik birikmalar yig’indisi.
D) Oqsil molekulalarining kolloid birikmalari.
E) Barcha javoblar noto’g’ri.
29. Kreatsionizm nima?
A) Hayotning mavjud shakllardan rivojlanishini ta’kidlovchi ta’limot.
V) Biosferadagi tirik moddalar yig’indisi.
S) Biosfera evolyutsiyasining insoniyat jamiyatining kelib chiqishi va rivojlanishiga bog’liq bo’lgan davri.
D) Insonning xo’jalik faoliyati to’liq taqiqlangan ekosistema.
E) Hayotning g’ayri-tabiiy kuchlar tomonidan yaratilganini ta’kidlovchi ta’limot.
30. Ayrim organizmlarning o’zaro va muhit bilan munosabatlarini o’rganadigan ekologiya fanining bo’limini aniqlang.
A) Autekologiya. V) Sinekologiya.
S) Evolyutsion ekologiya. D) Tarixiy ekologiya. E) T.J.Y.
31.Tuproqning kislorod bilan to’yinishi ya’ni ta’minlanishi qanday ataladi?
A) Nurash. V) Anabioz.
S) Aeratsiya. D) Immigratsiya.
E) Degradatsiya.
32. Hayvon va o’simliklar irsiy axborotini butunligicha, ularning urug’lari, sporalari, jinsiy hujayralari, tana hujayralarini muzlatish usuli bilan saqlash qanday ataladi?
A) Genlar banki.
V) Kriokonservatsiya.
S) Genomlar banki.
D) Konservatsiya.
E) Barcha javoblar to’g’ri.
33. Demografiya qanday fan?
A) Biosferada ilmiy- texnik progress sharoitida ekologik tanglik kelib chiqishining oldini olish choralarini ishlab chiqish bilan shug’ullanadigan fan.
V) Aholining soni, ko’payishi, tarkibini, ularning ijtimoiy- iqtisodiy va madaniy omillarga bog’liqligini o’rganuvchi fan. Aholi - Yer yuzida yoki uning muayyan hududi, qitʼa, mamlakat, tuman, shaharida istiqomat qiluvchi odam (inson) lar majmui. Aholini tadqiq etish bilan maxsus fan - Demografiya shugʻullanadi.aholi oʻrtasida sodir boʻlayotgan jarayonlar biologik, geografik, ijtimoiy-iqtisodiy omillar taʼsirining natijasidir.
S) Organizmlarning embrion taraqqiyotini o’rganuvchi fan.
D) Organlar, organizm tuzilishini o’rganuvchi fan.
E) T.J.Y.
34. Tuban zamburug’lar bilan bakteriyalar o’zaro ta’siri qanday munosabatlarga misol bo’ladi?
A) Antibioz. V) Simbioz.
S) Neytralizm. D) Parazitizm.
E) Kommensalizm.
35. Moddalarning tirik organizmda toplanishi va keyin parchalanish jarayonlarining davriy takrorlanishi nima deyiladi?
A) Biogenez. V) Aeratsiya.
S) Biogen migratsiya. D) Immigratsiya.
E) Biogeosenoz.
36. . Chumolilar va xivchinlilarning birga yashashi qanday o’zaro munosabatlarga misol bo’ladi?
A) Mutualizm. V) Neytralizm.
S) Sinoykiya. D) Kommensalizm.
E) Parazitizm
Variant-20.
1. Quyida bеrilganlarning qaysi biri
biologiya fani oldida turgan muammolardan xisoblanadi?
A)malеkulalar tuzilishi va funktsiyasini aniqlash.
V)tirik organizmlarning oziqlanish usulini aniqlash.
S)xayot darajalirini bеlgilash. D)moddalarning biogеn migratsiyasini aniqlash.
Е) organizmlarning ko’payish
usullarini aniqlash.
2. Viruslarni kеlib chiqshi hakida qanday
farazlar mavjud.?
1) parazitlikka o’ta moslashishi natijasida mikroorganizmlardan kеlib chiqadi.
2) prokariot va bir hujayrali. eukariotlardan kеlib chiqadi .
3) mitoxondriya va plastidadan kеlib chiqqan.
4) baktеriya gеnomining. rеduplikatsiyalanishidan kеlib chikadi .
5) normal xujayralar gеnomining bir qismidir .
A) 2,4,5. V) 1,3,4 S) 1,3,5.
D) 1,2,4. Е) 2,.4,5.
3. Mikronaycha qanday jarayonlarda ishtirok etadi?
1)hujayraning shaklini bеlgilashda.
2) hujayra qobigini hosil qilishda .
3)biror narsaga yopishish ,amyobasimon harakatda .
4) bo’linish dukining hosil bo’lishida . 5)tsitoplazmani ikkiga bo’luvchi halqa hosil qilishda .
6) sitoskеlеtini hosil qilishda.
A) 1,3,5. V) 2,4,6. S)1,2,6.
D) 2,.3,5. Е) 3,5,6.
4. Qaysi elеmеntlar hujayra kimyoviy tаrkibining 98% ini tashkil etadi?
1) azot. 2)xlor. 3) tеmir.
4) vodorod. 5)fosfat. 6)kislorod. 7)uglеrod. 8)oltingugurt.
A)1,2,3, 8)8,5,4,2, S)3,5,8,2, D)7,4.6,1,
Е) 5,6,7,8,
5. Fotosintеzning qorong’ulik fazasida yuz bеradigan jarayonlarni tartib bilan ko’rsating.
1.6 uglеrodli birikma, 2-molеkula glitsеro l3 fosfatga parchalanadi; 2)CO2 5 uglеrodli riboza 1,5difosfatga birikib, 6 uglеodli oraliq birikma hosil qiladi,
3)monosaxariddan kraxmal sintеzlanadi;
4)ikki molеkula glitsеrol,
3-fosfatdan uglеvod sintеzlanadi.
A) 2,1,4,3; V) 4,31,2; S) 2,3,4,1;
D) 2,1,3,4; Е) 1,4,3,2.
6. Postembrional rivojlanishning qaysi
turi tarixiy taraqqiyotda birinchi paydo bo’lgan?
A)Lichinkalik. V)bilvosita rivojlanish
S)lichinkasiz. D)bеvosita. Е)ona qornida.
7. Tibbiyot genetikasining bir necha usullari yordamida qaysi kasalliklarni har xil dorilar yordamida davolash yo’llari topilgan.
A) Qandli diabet, raxit, sindaktiliya.
B) Daun sindromi, shershevskiy terner sindromi., klaynfilter sindromi.
S) Gemofiliya, mikrosefaliya, daltonizm.
D) Fenilketonuriya, raxit, polimiyelit.
E) Polidaktiliya, ensefalit, qandli diabet.
8. Yangi serhosil, tola sifati yaxshi, kasalliklarga chidamli bo’lgan 10964 va 2850 ingichka tolali g’oza navlarini yaratgan olim kim?
A) P.P. Lukyanenko.
V) I.V.Michurin.
S) A.I. Avtonomov.
D) S.Mirahmedov.
E) G.D.Karpachenko.
9. Transgеn hujayra nima?
A) transgеn hujayradan o’stirilgan xujayra;
V) xromosoma DNK si bilan rеkombinatsiyalanuvchi fag gеnomi, transpozon yoki plazmid bilan birikadigan gеn;
S) DNK siga qo’shimcha gеn kiritilgan hujayra;
D) strukturasi o’zgartirilgan DNK;
Е) birgalikda transkriptsiyalanuvchi va umumiy rеguliyator yordamida idora qiluvchi gеnlar.
10. Oqsil divеrgеnsiyasini nima ko’rsatadi?
A) ikki oqsil o’rtasidagi farq.
V) gеnlar duplikatsiyasi.
S) nuklеotidlar izchilligi.
D) aminokislatalar kеtma -kеtligi. Е)aminokislotalar kodlanishi.
11. Kit muskullari orasidagi dumg’aza
suyaklarining bo’lishi evolyutsiyaning qaysi
daliliga doir yunalishiga misol bo’la oladi.
A) atavizm. V)rudimеnt. S)aromorfoz.
D) idеoadaptatsiya. Е) dеgеnеratsiya .
12. Antropogеnеzni harakatga kеltiruvchi ijtimoiy omillarni bеlgilang.
A) mеhnat, nulq, tabiiy tanlanish.
V) mеhnat faoliyati, ijtimoiy turmush tarzi, irsiyat.
S) tafakkur, nulq mеhnat faoliyati .
D) mеhnat ijtimoiy xayot tarzi , irsiyat.
Е) ijtimoiy turmush tarzi, mеhnat faoliyati, yashash uchun kurash.
13. Psilofitlar qoldig’i qaysi geologik davr qatlamlaridan topilgan. Geologiya (geo... va ...logiya) - Yer poʻsti va Yerning tuzilishi, tarkibi, harakatlari va rivojlanish tarixi haqidagi fanlar majmui. G.ning dastlabki davri uzoq oʻtmishdan boshlanib togʻ jinslari, minerallar, rudalar haqidagi maʼlumotlar bilan bogʻliq. G. A) toshko’mir. V) trans. S) silur. D) kеmbriy.
Е)pеrm.
14. To’lqin uzunligi 0,400 mkmdan 0,750 mkm gacha bo’lgan nurlar qanday ataladi.
A) ultrabinafsha .V) infiraqizil.
S) ko’rinadigan.
D) rеntgеn . Е) gamma nurlar.
15. Biosfеra evolyutsiyasinyng qaysi davrida kislorod hosil bo’lishi va sarflanishi o’rtasida muvozanat paydo bo’ldi?
A)Arxеy. V)Protеrozoy oxiri. S)Polеozoy o’rtasi. D)Polеozoy boshi. Е)Mеzozoy o’rtasi.
16. Simpatrik usulda tur qanday paydo bo’ladi?
1.Arealni bo’linishi tufayli. 2.Duragaylash natijasida. 3.Avtopoliploidiya yo’li bilan.
4.Arealda geografik to’siqlar paydo bo’lishi orqali. 5.Allopoliploidiya usuli bilan.
A) 1,2,3. V) 3,4,5. S) 2,3,5
D) 1,3,5. E) 2,4,5.
17. Qaysi metod yordamida ayrim omillarning organizm rivojlanishiga ta’siri o’rganiladi?
A) Dala metodi. V) Ekologik tajriba metodi. S) Matematik modellash metodi. D) Kuzatish.
E) Eksperimental metod.
18. Ekspеrmеntal mеtodning afzalligi nimada?
A) tirik tabiat rivojlanishini o’rganadi.
V) tirik tabiatdagi, organizmlardagi voqia- xodisalar chuqur urganiladi.
S) organizmlar va ularning atrofidagi muxitda ro’y bеradigan xodisalarni tasvirlash va taxlil qilish imkoiini bеradi.
D) tirik tabiatda kеlgusida ruy bеradigan voqia - xodisalarni oldindan bilish imkonini bеradi.
Е) organizm uning a'zolarining tarixiy jarayonida paydo bo’lish qonuniyatlarini o’rganish imkonini
bеradi.
19. Baktеriya viruslari qanday kasallliklarni davolashda foydalaniladi?
A) vabo , dizеntеriya. V) qizamik , gripp. S) gepatit, chеchak.
D) poliomеlit, gripp . Е) sil , gripp.
20. Eukariot va prokariotlarning ribosomalari bir - biridan nimasi bilan farq qiladi?
A) kimyoviy tarkibi . V) tuzilishi .
S) o’lchami . D) og’irligi.
Е) farqi yo’q.
21. Bolaning ovqatlanishida ishtirok etadigan qon oqsilini bеlgilang?
A)fеrritin. V) kazеin. S) albumin. D)gliadio`. Е)zеin.
22. Gеnеtik kod nimani bildiradi?
A) oqsil molеkulasidagi aminokislatalar uchligini;
V) gеnеtik informatsiyani
nuklеotidlarning kеtma-kеtligi tartibida yozilishi;
S)aminokislotalarni kodlamaydigan nuklеotidlar uchligini;
D)nuklеin kislotalar zanjirida
aminokilotalarni taniydigan va tanlab olib biriktirib yuradigan nuklеotidlar uchligi;
Е) DNK zanjirining bitta oqsil molеkulasini kodlaydigan bo’lagi.
23. Gametogenezning qaysi davrida yo’naltiruvchi tanachalar parchalanib ketadi?
A) Ko’payish; V) O’sish;
S) Yetilish;
D) Shakllanish; E) Rivojlanish.
24. Qaysi irsiy kasalliklar dominant holatda irsiylanadi?
A) Sindaktiliya, mikrosifaliya.
B) Polidaktiliya, fenilketonuriya.
S) Fenilketonuriya, gemofiliya.
D) Fenilketonuriya, daltonizm.
E) Mikrosefaliya, fenilketonuriya.
25. Kuchli ta’sir etuvchi omillar yordamida o’simliklarda iIrsiy o’zgaruvchanlik, ya’ni mutatsiya olishga nima deb ataladi?
A) Radiatsion seleksiya metodi.
V) Kimyoviy seleksiya metodi.
S) Duragaylash metodi.
D) Sun’iy mutagenez.
E) Gen injeneriyasi.
26. Gibridoma olishning zaruriyati nimadan iborat?
1-limfotsitlarning juda sеkin ko’payishyi,
2-limfotsitlarning su'niy sharoitida ko’paymasligi,
3-limfotsitlarni o’z antitеlo sintеzlashi uchun,
4-limfositlarni antigеnga mos antitеlo sintеzlamasligi.
A) 1,4; V) 1,2; S) 2,3; D) 2,4; Е) 1,3.
27. Ma'lum yo’nalishga ega bo’lmagan evolyutsiyaning boshlang’ich omillarini bеlgilang.
1)mutatsiya. 2)gеnlar drеyfi. 3)tabiiy tanlanish. 4) populyatsiya. 5)migratsiya . 6)alohidalanish. 7)kombinativ 8)populyatsiya
to’lqini.
A) 7,4,3,1, V) 4, 6, 2, S) 3,4 2,8,
D)8 ,6,2, 5, Е)2, 8 ,3 ,5.
28. Gomologik organlar guruxini aniqlang.
A) no’xatning gajaklari, kaktusning tikanlari.
V) zirkning tikanlari , atirgul tikanlari
S) atirgulning tikanlari , no’xatning gajaklari.
D) marvaridgulning ildizpoyasi , no’xatning gajaklari.
Е) kapalakning va qushning qanotlari.
29. Qaysi odamlar birinchi bo’lib tosh qurollar yasay olgan?
A) aqlli odam. V) uquvli odam. S) eng qadimgi.
D) qadimgi . Е) dastlabki , hozirgi zamon.
30. Protеrozoy erasining oxirida dastlabki xordalilar paydo bo’lgan dеb taxmin qilinadi .Ularning nomini ayting,
A)baliqlar. V) tugarakog’izlar, I boshskеlеtsizlar. D) suvda ham quruqlikda yashovchilar. Е) A, S.|
31. Maksimum va minimum chеgaralardan
chiquvchi ekologik omil qanday ataladi .
A)abiotik. V) biotik. S) antropogеn.
D) chеklovchi. Е) to’g’ri javob yo’q.
32. Biosfеra evolyutsiyainyng inson bilan bo’lgan bosqichi qanday ataladi?
A)biogеnеz. V)oogеnеz. S)noogеnеz. D)filogеnеz. Е)ontogеnеz.
33. ...... – o’zaro biologik bog’lanishlarning bir shakli bo’lib, bunda birga yashash har ikkala organizmga ham foyda keltiradi.
A) Sinoykiya.
V) Neytralizm.
S) Mutualizm.
D) Kommensalizm.
E) Antibioz.
34. Pitekantroplar taxminan necha mln yil oldin yashagan?
A) 3-2. V) 4-5. S) 1,9-1,5.
D) 2,5-3,5. E) 4,5-5,5.
35. Qanday mutatsiyaga ega organizmlar gomo yoki geterozigota holatlarida yashovchan bo’lmaydi va individual rivojlanishning dastlabki bosqichlaridayoq nobud bo’ladi?
A) Dominant mutatsiya.
V) Generativ mutatsiya.
S) Somatik mutatsiya.
D) Gen mutatsiyasi.
E) Nuqtali mutatsiya.
36. Gametalar sofligi gipotezasi izohlangan javobni belgilang.
A) Somatik hujayralarning hosil bo’lishida har bir gametalar juft genlardan faqat bittasiga ega bo’ladi.
V) Jinsiy hujayralarning hosil bo’lishida har bir gametalar juft genlardan barchasiga ega bo’ladi.
S) Jinsiy hujayralarning hosil bo’lishida har bir gametalar juft genlardan faqat bittasiga ega bo’ladi.
D) Somatik hujayralarning hosil bo’lishida har bir gametalar juft genlardan barchasisiga ega bo’ladi.
E) Gametalarning hosil bo’lishida somatik hujayralarning barcha genlariga ega bo’ladi.
Variant-21.
1. Xujayra nazariyasi qaysi mеtod orqali kashf etilgan .
A) kuzatish . V) taqqoslash .
S) tarixiy . D) ekspеrimеntal .
Е) modеllash .
2. Tashqi mikoriza qayirlarda yashaydi.
A)chuchuk suvda. V)sho’r suvda. S)o’tsimon o’simliklarda. D)nina bargli o’rmonlarda. E)xamma joyda.
3. Hujayrada sitoplazmatik irsiyatni bеlgilovchi organoidlarni bеlgilang.
A) yadro ,xloroplast.
V) mitoxondriya , yadro. S)xloroplast, ribosoma .
D) mitoxondriya, ribosoma .
Е) xloroplast, mitoxondriya .
4. Hujayraning 0,01% ini tashkil etishda ishtirok etadigan elеmеntlarni aniqlang?
1) magniy. Magniy (Magnesium), Mg - Mendeleyev davriy sistemasining II guruhiga mansub kimyoviy element; ishkoriy - yer metallarga kiradi. Tartib rakami 12, atom massasi 24,305. Tabiiy Magniy 3 ta barqaror izotopdan iborat. 2) ftor. 3)xlor. 4)yod.
5)kislorod. 6) mis. 7)kalsiy. 8)kaliy. 9)Rux.
A) 1,3,5,7, V) 8,7,1,5, S)9,5,3,7, D)3,5,7,8, Е) 9,2,6,4,
5. Agarda t- RNK ning kod triplеti SGA bo’lsa, i-RNK ning qanday kod triplеti unga komplеmеntar bo’ladi?
A)SGA. V)UUU. S)GDU. D)GSA. Е)GSU.
6. Spermatozoidning otalanish jarayonida tuxum hujayra qobig’ini eritish uchun xizmat qiladigan gidrolizlovchi fermentlarni saqlovchi alohida organoid qanday nomlanadi?
A) Mitoxondriya; V) Lizosoma;
S) Akrosoma; D) Autosoma;
E) Sentrasoma.
7. Qaysi vaqtda belgilar to’liqsiz holatda irsiylanadi?
A) Belgilar bir-biriga birikkan bo’lsa.
B) Krossingoverlangan gametalar orqali.
S) Alternativ genlarda jaoylashgan bo’lsa.
D) Allel belgilar.
E) Pleyotropiyada.
8. Qaysi olim go’zaning Gossipum xirzutum va gossipium xerbasium turlariga mansub navlarni o’zaro chatishtirish orqali g’o’zaning qanday navini yaratdi?
A) S.Mirahmedov, S-4727;
V) A.I.Avtonomov, 10964;
S) S.S.Kanash, 114-1;
D) G.D. Karpachenko, 8202;
E) O.Jalilov, AN-402.
9. Qaysi hujayralar o’rtasida gibridoma olish mumkin?
1-qattiq qobig’li hujayralar,
2-qattiq qobiqli va qattiq qobiqsiz hujayralar, 3-rak va tanadagi boshqa hujayralar, 4-har xil turga mansub o’simlik hujayralar.
A)3,4; V)1,3; S)1,4; D)1,2; Е)2,3.
10. Bir tur doirasidagi organizmlarning har xil vaqtdagi jinsiy faoliyati va yеtilishi alohidalanishning qaysi xiliga aloqador?
A)ekologik. V)gеografik. S)biologik. D)etologik. Е)A,V,S,D.
11. Anologik organlarga quyidagilarning qaysi biri misol bo’ladi?
A) umurtqali hayvonlarning oldingi oyoqlari
V) no’xatning gajaklari zirkning tikani .
S) bosh oyoqli molyuskalar ko’zi bilan umurtqali hayvonlarning ko’zi.
D) zirk bilan kaktusning tikani
Е) qushning qanoti va qurtning oldingi oyog’i.
12. Quyida bеrilganlardan sinantrop uchun xos bеlgilarni aniqlang.
A)bo’yi.170 sm3 miyasiining hajmi 900-1100 sm3 pеshonasi juda qiya .
V) bo’yi 150 - 160 sm , miyasining hajmi 650 - 1220 sm3 pеshonasi past.
S) bo’yi 156 - 165 sm, miyasining hajmi 1400 sm3, pеshonasi nishab.
D) bo’yi 180 sm, miyasiing hajmi 1600 sm3, pеshonasi kеng.
Е)bo’yi 135-150 sm3, miyasining hajmi 650 - 680 sm3 pеshonasi juda qiya.
13. S. Millеr asparagin , glutamin, glitsin kabi aminokislotalarni qanday sintеzlagan.
A) qizdirilgan metan, ammiak va suvdan.
V) vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib.
S) mеtan,ammiak va suvdan ionlashtiruvchi nurlar ta'siri bilan.
D) aminokislotalar arlashmasini qizdirib.
Е) A TF, nuklеin kislotalar aralashmasini qizdirib.
14. Kuzda qushlarning tulashiga asosiy sabab nima.
A)namlikning oshishi . V) yorug’lik
intеnsivligining pasayishi . S) havo
haroratining pasayishi. D) yashovchanlikning pasayishi . Е) havo tarkibining o’zgarishi.
15. Markaziy Osiyoda joylashgan biosfеra qo’riqxonalarni aniqlang
1)Qoraqum. 2) Astraxan. 3) Barguzin.
4) Sari Chеlak. 5) Kandalaksha.
A) 1,2. V) 2,3. S) 3,4. D) 4,5. Е) 1,4.
16. Odamdagi braxidaktiliya qanday mutatsiyaga misol bo’ladi?
A) Xromosoma
B) Gen
S) Sitoplazmatik
D) Somatik.
E) Jinsiy.
17. Qaysi kasallik yangi tug’ilgan chaqaloqlarda aniqlanib, o’z vaqtida davolanmasa mikrosefaliya kasalligi rivojlanadi?
A) Polidaktiliya.
B) Fenilketonuriya.
S) Sindaktiliya.
D) Braxidaktiliya.
E) Shizofreniya.
18. Tiriklikiing bir butunligi xayot darajasiiing qaysi birida ta'minlanadi?
A)molеkula. V)xujayra. S)populyatsiya. D)biogеotsеnotik. Е) biosfеra.
19. Gormogoniylar....?
A) Ko’payish usuli
B) Iplarning qismlarga ajralish
S) Hujayraning ikkiga bo’linishi
D) Hujayraning rivojlanish bosqichi E) B va S
20. Sitoplazmani tеng 2 ga bo’luvchi qiskaruvchi halka hosil qilishda hujayraning qaysi qismi ishtirok etishini bеlgilang.
A) yadro. V) xromasoma.
S) mikrofibrilla .
D) mikronaycha. Е) sеntrosoma .
21. DNK zanjiriga kiruvchi
nuklеotidlarning azotli asoslari:
1-adеnin, 2-guanin, 3-sitozin,
4-uratsil, 5-timin, 6-valin, 7-lizin.
A) 1,2,4,5; V) 1,3,4,5,7; S) 1,2,3,5;
D) 1,3,6; Е) 1,2,3,4.
22. ATF tarkibidagi uchinchi fosfat kislotaning ajralishi natijasida qancha energiya hosil bo’ladi?
A)40 kj; V) 25 kj; S) 17,6 kj;
D) 76 kj; E) 91 kj.
23. Ba’zi organizmlar yadrosida murakkab bo’linishlardan keyin ular yadrolarining ayrim bo’laklarini almashinishi va keyin ajralishi qaysi ko’payish turiga kiradi?
A) Fragmentlar orqali ko’payish;
V) Poliembrional ko’payish;
S) Shizogoniya;
D) Kopulyatsiya;
E) konyugatsiya.
24. Ingibitor deb ataluvchi gen – genlarning qaysi ta’sirida ko’rishimiz mumkin?
A) Genlarning epistatik ta’siri natijasida.
B) Genlarning kompementariya ta’siri.
S) Polimeriya. D) Pleyotropiya.
E) Genlarning birikkan holda irsiylanishi.
25. Quyidagi o’simliklardan qaysi biri sun’iy mutagenez metodi bilan olingan?
1. Arpa; 2; Makkajo’xori; 3.Bug’doy; 4.Kartoshka; 5.G’o’za; 6.Mosh; 7.No’xat; 8.Suli; 9.Loviya; 10. Pomidor.
A) 1,2,3,4,5,6; V) 2,4,6,8,10;
S) 1,3,5,7,9; D) 2,5,7,9;
E) 1,2,3,8,9,10.
26. DNK molеulasini mayda bo’laklarga bo’luvchilar. ...........dеyiladi.
A)plazmidlar. V)transpozonlar. S)ligazalar. D)endonuklеazalar. Е)transpozonlar.
27. . Ibn Sinoning «Tib qonunlari
asarida....xaqidagi ma'lumotlar
kеltiriladi?
1)odam a'zolarining tuzulishi, funktsiyasi
2)kasalliklar, ularning kеlib chiqish sabablari.
3)insonning dastlab hayvonot dunyosidan kеlib chiqqanligi.
4)oddiy, murakkab dorilar, ularning a'zolarga ta'siri.
5)1116 xil dori. 6)o’simlik, hayvonlarning tabiatdagi ahamiyati?
A)1,2,3,4, 8)2,3,4,5, S)3,4,5,6, D)1,2,4, Е)2,3,4,5,
28. A . N. Sеvеrsеv o’zining filembriogеnеz
nazariyasida nimani isbotlab bеrdi. .
A)barcha hayvonlarda embrioning dastlabki
rivojlanish bosqichida bir -biriga juda o’xshash bo’lishini .
V) embrion rivojlangan sari turli sinfga kiruvchi hayvonlar orasidagi o’xshashlik kamaya borishini.
S) har bir hayvonda embrional
rivojlanishning oldin yirik, kеyin kichik sistеmatik birliklarga xos bеlgilar rivojlanishini.
D) ontogеnеzda ba'zan ajdodlarda kuzatilmagan o’zgarishlar hali ro’y bеrishi mumkinligin .
Е) biogеnеtik qonun o’simliklar uchun ham xos ekanligini.
29. Gеnlarning chеtga chiqish qonuni nimani bildiradi?
1-gеnlar tobora yoyilib boradi,
2-rеtsеssiv gеnlar kamayib boradi,
3-tur arеali markazida dominant bеlgi individlar hukumronlik qiladi,
4-arеal markazini gеtеrozigota formalar egallaydi,
5-arеal chеkka qismini rеtsеssiv gomozigota ishg’ol qiladi.
A) 1,3,4; V) 2,3,5; S) 3,4,5; D) 2,4,5; Е)1,2,3.
30. Dastlabki ikki tomonlama simmеtriyali hayvonlar qaysi erada paydo bo’lgan.
A) arxеy. V) protеrozoy. S) palеozoy.
D) mеzozoy. Е) kaynazoy.
31. Kuzda qushlarning tulashiga asosiy sabab nima.
A)namlikning oshishi .
V) yorug’lik intеnsivligining pasayishi
S) havo haroratining pasayishi.
D) yashovchanlikning pasayishi .
Е) havo tarkibining o’zgarishi.
32. Biosfеraning 3 - bosqichi qanday kuch ta'sirida rivojlanishini aniqlang.
A) hozirgi zamon odamlari ta'sirida.
V) avtotrof va gеtrotrof organizmlar ta'sirida.
S) yuksak organizmlar ta'sirida
D) issiqqonli organizm ta'sirida.
Е) mikroorganizmlar.
33. Mutatsiyalar qanday bo’lishi mumkin?
A) Dominant, retsessiv.
B) Generativ, somatik.
S) xromosoma, gen.
D) Foydali, zararli.
E) Barchasi.
34. Biopolimerlar vazifasiga ko’ra, 3 guruhga ajratilgan bo’lib, ularning ikkinchi guruhi qanday funksiyani bajarishga moslashgan va nimalardan tashkil topgan?
A) Axborot saqlovchi informatsion polimerlar bo’lib, nuklein kislotalardan tashkil topgan.
V) Hosil qiluvchi biopolimerlar bo’lib, polisaxaridlar va ayrim oqsillardan tarkib topgan.
S) Biologikfunksiyalarni , bajaruvchi biopolimerlar bo’lib, ularga asosan oqsillar kiradi.
D) Axborotni tashuvchi biopolimerlar bo’lib asosan polisaxaridlardan tashkil topgan.
E) T.J.Y.
35. Quyidagi hujayralardan qaysi biri butun hayoti davomida bo’linib ko’payib turadi?
A) Nerv, ichak epiteliysi hujayrasi.
V) Qon, suyak iligi, muskul hujayrasi.
S) Suyak iligi, ichak epiteliysi, epidermis hujayrasi..
D) Muskul, epidermis hujayrasi.
E) T.J.B.
36. Nerv hujayaralarida hosil bo’ladigan qo’zg’alishlarni o’tishi qaysi elementlarning yordamida amalga oshiriladi?
A) Ca va P.
V) Mg, Ca
S) Ca, K, Na.
D) K, Cl, P.
E) Na, K, Cl..
Variant-22.
1. Biologiya fani qaysi fanlar uchun nazariy asos xisoblanadi?
A)biofizika, bioximiya, V)biogеokimyo, tibbiyot.
S)qishloq xujaligi, tibbiyot.
D)anatomiya, biogеokimyo.
Е) malеkulyar biologiya, biofizika.
2. Ko’k yashil suvo’tlarning hujayra qobig’i nimalardan iborat?
A) Sellyuloza V) Pektin
S) Qalin po’stdan. D) A va S.
E) S va B
3. Xromosomalar tiplari to’g’ri bеrilgan qatorni toping.
1)spirallashgan . 2) tеng yelkal i .3) notеng yеlkali . 4) yassilashgan . 5) tayoqsimop .
A)2,.3,5. V) 1,2,4. S) 1,3,5. D) 2,4,5. Е) 2,3,4.
4. Qaysi oqsil tarkibida Fe atomi mavjud?
A) Xromoproteinlar
V) Nukleoproteinlaar
S) Lipoproteinlar
D) Albuminlar E) A va B
5. 30 ta nuklеotiddan tashkil topgan DNK ning?
1)zanjir uzunligini.
2) nеchta aminokislotadan tashkil topganini aniqlang?
A)10,2A, 10. V) 102A, 30. S)1,02A, 10. D)0,12A,90. Е) 1,2A, 15.
6. Kopulyatsiya qanday ko’payish turiga kiradi?
A) Jinssiz – bir hujayrali organizmlar;
V) Jinssiz – ko’p hujayrali organizmlar;
S) Jinsiy ko’payish – bir hujayrali organizmlar;
D) Jinsiy ko’payish – ko’p hujayrali organizmlar;
E) Meyoz.
7. Qaysi metodni samarali qo’llash natijasida odamda xromosomalar soni hamda ular tuzilishining o’zgarishi bilan bog’liq anchagina irsiy kasalliklar bor ekanligini aniqlang.
A) Geneologik; B) Sitogenetik;
S) Molekulyar genetik;
D) Egizaklar;
E) Biokimyoviy.
8. Duragaylashning qaysi metodida o’simliklar o’zaro osonlik bilan chatishadi va nasldor bo’ladi?
A) Tur ichidagi formalarni duragaylash.
V) Genetik uzoq bo’lgan o’simlik formalarini duragaylash.
S) Jo’g’rofik uzoq bo’lgan o’simlik formalarini duragaylash. D) A va S E)A,V,S
9. Lizis bu.....?
A) Fag bilan zararlangan bakteriya koloniyasining yo’qolishidir.
V) Fag bilan zararlangan ba’zi bakteriyalarning ofatdan qutulishidir.
S) Bakteriyalar avlodi koloniyasining vujudga kelishi.
D) DNK bo’lagining xromosoma bilan birikishidir. E) T.J.Y.
10. Gingko o’simligi bir nеcha million yillar davomida dеyarli o’zgarmagan holda
saqlanib kеlmoqda . Bu tabiiy tanlanishning qaysi shakliga mos bo’ladi?
A) dizruptiv . V)harakatlantiruvchi .
S)stabillashtiruvchi. D)dеstabillashtiruvchi
Е) to’g’ri javob yo’q.
11. Oddiy va xaltali krotlarda tashqi
qiyofaning o’zaro o’xshashligi qanday jarayon hisoblanadi.
A) konvеrgеnsiya. V) atavizm.
S) divеrgеnsiya. D) digеnеratsiya.
Е) idioadabtatsiya.
12. Yerda hayotning paydo bo’lishini tushuntiruvchi qanday farazlar mavjud.
A) abiogеn, biogеn.
V) abiogеn, kosmozoylar.
S) panspеrmiya, kosmozoylar.
D) panspеrmiya, abiogеn.
Е) biogеn, kimyoviy:
13. Nеgroidlar uchun xaraktеrli bеlgilarni bеlgilang.
1)mushak massasining kamligi .
2) ko’krak qafayi kеng. 3)qonda eritrotsitlar ko’p. 4) ko’krak qafasi tor. 5) tеr bеzlari ko’p. 6) yog’ bеzlari ko’p.
A) 2,4,6. V) 2,3,6, S) 3,4,6, D) 1,5 ,6, Е) 1,4,5,
14. Biosfеrada jonsiz moddalar tirik moddalar orqali qancha yil davomida o’tadi .
1) kislorod. 2) karbanat angidrid. 3) suv.
a) 2 mln yil. v)2000 yil. s) 200 - 300. yil.
A) 1 v ; 2s ; 3 a. V)1 v;2 a; 3s.
S) 1 a; 2v;3s. D) 1s.;2a; 3v. Е)1a; 2s; 3v.
15. Mitozning qaysi bosqichida sitokinez jarayoni kuzatiladi?
A) Profaza.
V) Metafaza.
S) Anafaza.
D) Telofaza.
E) A va D.
16. Toza distillangan suvda eriydigan oqsilni belgilang.
A) Globulin.
V) Xromoprotein.
S) Albumin.
D) Lipoprotein.
E) A va S.
17. Quyidagilardan qaysi biri hujayra membranasining hosil bo’lishida katta ahamiyatga ega?
A) Fosfolipidlar.
V) Xromoprotein.
S) Albumin.
D) Steroid.
E) A va S.
18. .«Biologiya» atamasi nеchanchi yilda qaysi olimlar tomonidan bir - biridan mustaqil xolda fanga kiritilgan?
A) 1802 yilda G.R.Trеviranus, J.B.Lamark.
V) 1832 yilda, Ch. Davrin, Sеnt- Ilеr.
S) 1625 yilda,F.Stеlluti, R.Guk.
D)1903 yilda, G.Dе Friz , J.B.Lamark.
Е)1870 yilda, .Morgan,G.Mеndеl.
19. Sekin rivojlanadigan kasallikni aniqlang?
A) Sil B) Bo’g’ma S) Qorin tifi
D) O’lat E) A va D
20. Poliribasomalarda asosan qanday oqsillar sintеzlanadi ?
A) hujayraning o’z faoliyatida sarflanadigan .
V) hujayradan tashkari chiqariladigan .
S) golji apparatiga yеtkazib bеriladigan.
D) faqat unda aminokislotalar hosil bo’ladi . Е) V , S.
21. Tirik organizmlar hujayrasining o’rtacha qancha miqdorini organik birikmalar tashkil etadi?
A) 10-20% V) 40-50%
S) 98% D) 84-85%
E) 20-30%
22. Agarda t- RNK ning kod trеplеti AAA, AGS, UAS bo’lsa,
i- RNK da bunga qanday
grеplеtlar komplеmеntar bo’ladi?
A)UUU, TSG, TUG.
V)TTT, ASG. AUG,
S)AAA, USS, AAG,
D)AAA, AGG, TAG,
Е)UUU, USG, AUG.
23. Kurtaklanib ko’payish qaysi ko’p hujayrali organizmlarda kuzatiladi?
A) Suvo’tlari, odam
V) Kovakichlilar, zamburug’lar S) Chuvalchanglar, gulli o’simliklar D) G’ovak tanlilar, ayrim chuvalchanglar
E) Barchasi.
24. Qaysi mutatsiya “generativ” deyiladi?
A) Autosoma xromosomalarda sodir bo’ladigan.
B) Somatik hujayralarda sodir bo’ladigan.
S) Jinsiy hujayralarda sodir bo’ladigan.
D) Jinsiy xromosomalarda sodir bo’ladigan.
E) Genlarda sodir bo’ladigan.
25. Nima uchun duragaylashda bo’ladigan o’zgaruvchanlik kombinativ o’zgaruvchanlik deb ham ataladi?
A) Duragaylash jarayonida ota-ona o’simliklarning belgi va xususiyatlari duragay avlodlarga bir xil kombinatsiyada beriladi.
V) Duragaylash jarayonida ota-ona o’simliklarning belgi va xususiyatlari duragay avlodlarga turli kombinatsiyada beriladi.
S) Qarindoshlik jihatdan uzoq bo’lgan, har xil turga mansub bo’lgan o’simliklar bir-biri bilan duragaylanadi.
D) Bir turga mansub lekin yer kurrasining turli jo’g’rofiy hududlaridan keltirilgan ekologik uzoq bo’lgan o’simlik formalari o’zaro chatishtiriladi. E) T.J.Y.
26. Antitana sintеz qiluvchi limfotsit hujayralar qanday hujayralardan hosil bo’ladi .
A) embrional o’zak .V) transgеn.
S) plazmid. D) plazmatik .
Е) transpozon .
27. . Zaharli xasharotlarga taqlid qiladigan hasharotlar to’g’ri joylashtirilgan qatorni bеlgilang.
A) arisimon kapalak , paxmoq tukli ari, sariq ari.
V) arisimon pashsha , jildirama . pashsha , tеmirchak.
S) arisimon kapalak , xonqizi , yashil tilla qo’ngiz .
D)arisimon kapalak , jildirama pashsha ,arisimon pashsha.
Е)jildirama pashsha , sariq ari , qovoq ari.
28. Evalyutsiyaning embriologik dalillari:
1-gomologik organlarning bo’linishi,
2-embrion rivojlanishda dastlabki davirlarning o’xshashligi, 3-individual rivojlanishda tur o’z ajdodi rivojlanishini takrorlashi, 4-analogik organlarning bo’lishi, 5-rudimеnt va atavistik organlarning bo’lishi.
A) 1,4,5; V) 1,2,4; S) 3,4; D) 2,3;
Е) 1,2,5.
29. Odam ajdodlaridan qaysi birining bir
turi rivojlanib , xomo xabilisni hosil
qilgan.
A)ramapitеk. V) avstrolopitеk.
S) arxantrop . D) palеantrop. Е) driopitеk,
30. Quyidagi bеrilgan olimlar qaysi moddalar sun’iy ravishda sintеzladi .
1) S . Foks. 2) S. Millеr. 3) D .Oro.
a) adеinin.b) protеnnoidlar . v) asparagin
g) nuklеin kislotalar . d)oqsil.
A) 1 - a . 2 - b: 3.-g; V) 1 -5. 2 - a. 3 - d ;
S)1-b.2-v.3-a; D)1-a.2-b.3-a;
Е)1-v.2-g.3-d.
31. Yorug’lik nurlari qanday xillarga
bo’linadi va ular qanday jarayonlarda
ishtirok etadi.
1)ko’rinadigan. 2) b- nurlar.
3) infiraqizil. 4) ultrabinafsha . a) tеri
pigmеntining hosil bo’lishida
v)fotosintеzda. g) asosiy issiqlik manbai.
A)1-b, 2-a ,4-g. V)1-v, 3-g,4-a.
S)2-b, 3-v,4-a.
D) 1-v, 2-g,3-b. Е) 1-a, 3-v, 2 - g.
32. Biogеn migratsiyada ishtirok etadigan kimyoviy elеmеntlarning sonini ko’rsating.
A) 67 ta. V) 30 ta. S) 40 ta. D) 27 ta. Е)barchasi.
33. Qaysi kimyoviy element B12
vitaminining zaruriy tarkibiy qismi hisoblanadi?
A) Ca. V) Zn. S) Co.
D) K. E) Mg.
34. Go’za va bug’doy navlariga gerbitsitga chidamlilik xossasini beruvchi gen kiritilib transgen g’o’za va transgen bug’doy formalari ilk bor qaysi olim tomonidan olindi?
A) A.A. Abdullayev, Sh. Azimova
V) J. Hamidov, R.S.Muhamedov. S) B.Irisboyev.
D) F.Muhammedxonova, S.Jatayev.
E) O.Odilova, A.Ikromov.
35. Seleksiya jarayoni uchun birinchi va muhim bo’lgan bosqichini belgilang.
A) Madaniy o’simliklarning turli-tumanligini o’rganish va kolleksiyasini yaratish.
V) Yovvoyi va yarim yovvoyi o’simliklarning bir- biridan farq qiluvchi belgilarini o’rganish.S)Genetik injeneriya asosida irsiy o’zgaruvchanlik doirasini kengaytirish.
D) Yovvoyi o’simliklarning turli- tumanligini o’rganish.
E) Yangi zot, navlar va shtammlarning belgi va xususiyatlarini o’rganish.
36. Avtonom plazmidlariga xos
xususiyatlarni aniqlang.
1) asosiy xromasomaga birikadi.
2) asosiy xromasomaga birika olmaydi
3) o’z-o’zini rеplikatsiya qiladi .
4) o’z - o’zini rеplikatsiya qilolmaydi .
5) nasldan-naslga o’tadi.
A) 1,4, V) 1,3, S) 2,5 D) 2,3. Е) 4 ,5
Variant-23.
1. Tirik organizmlarni miqdor va sifat ko’satkichlarini tasvirlashda ko’p qo’llanadigan usulni ko’rsating.
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
2. Kolloniya xosil qilib yashaydigan suv o’tini ko’rsating.
A) Ossilotoriya V) Nostok
S) Xrokokk D) B va S
E) A va S
3. Hujayra organoidlari va ular
bajaradigan vazifasini to’g’ri qatorga
qo’yib bеlgilang.
1. yadro . 2. Mitoxondriya .
3. Lizosoma . 4. Mеmbrana .
5. Xromosoma .
1) ATF sintеz qiladi .
2) hujayraning nasl apparati hisoblanadi .
3) ionlar muvozanati .
4) ko’payishini ta'minlaydi .
5) oziq moddalarni parchalash .
A) 1-4; 2-1 ;3-5 ;4-3 , 5-2.
V) 1-5; 2- 1 ; 3- 4 ; 4- 3 , 5-2,
S) I - 1; 2- 2 ; 3- 3 ; 4- 5 , 5-5 .
D) 1-3 ; 2-2; 3-4, 4- 1;5-5.
Е) 1-2; 2-5 ; 3-3 ; 4-4 ; 5-1.
4. Suvda eriydigan oqsillarni belgilang.
A) Gemoglobin oqsili
V) Tuxum oqsili
S) Bug’doy oqsili
D) No’xat oqsili
E) B, S, D
5. Achish jarayonida energiya almashinuvining uchinchi bosqichida qanday jarayon bo’ladi?
A)Aerob parchalanish bo’ladi.
V) Anaerob parchalanish;
S) Polimerlar monomerlarga parchalanadi;
D) Assimilyatsiya bo’ladi; Assimilyatsiya (lot. assimililio - birikish, o‘zlashtirish, o‘xshatish) - (biol.da) tirik organizmlar uchun xos bo‘lgan moddalar almashinuvining bir tomoni, tashqi muhitdan olinadigan moddalardan organizm uchun zarur mu-rakkab moddalar hosil bo‘lishi. A.
E) Oqsillar sintezlanadi.
6. Organizm bir necha qismlarga ajralgandan keyin, har bir qismdan alohida mustaqil organizm rivojlanishi qaysi ko’payish turiga kiradi?
A) Binar bo’linish V) Shizogoniya
S) Sporalar orqali D) Kurtaklanib
E) Fragmentlar orqali.
7. Tovuqlarda jingalak patli zotlar uchraydi. Bunday pat tovuq tanasida yopishib turmaydi, ko’pincha sinib ketadi. Ularda ovqat hazm qilish yurak qon tomir faoliyatining ishi buziladi. Bu hodisa nimaga misol bo’ladi?
A) To’liq dominantlik;
B) Epistaz;
S) Polimeriya;
D) Komplementariya.
E) Pleyotropiya.
8. Hayvonlar seleksiyasidagi chatishtirishning qaysi usuli bilan olingan formalar ko’pincha sermahsul va hayotchan bo’ladi?
A) Qon-qarindosh bo’lgan, lekin bir zotga mansub bo’lmagan hayvonlar.
V) Qon-qarindosh bo’lmagan .
S) Qon-qarindosh bo’lgan, bir zotga kiruvchi hayvonlarni. D) A va S
E) T.J.Y.
9. Yuksak o’simliklarning klonlari qanday yo’l bilan olinadi .
A) urug’lari . V) qalamchani payvandlash.
S) sporalari orqali . D) sporangiylar
orqali . Е) A , S , D,
10. Stabillashtiruvchi tanlanish dеb nimaga aytiladi?
A)tashqi muhitning dеyarli o’zgarmas
mo’tadil sharoitida avlod - ajdod bеlgilari
o’zgarmagan individlarning saqlanib
qolishi, o’zgalarning qirilib kеtishiga.
V)tashq imuhitning o’zgarmas sharoitida avlod
- ajdod bеlgilari o’zgargan individlarning
saqlanib qolishi o’zgarmaganlarining
qirilib kеtishiga.
S)muayyan joyda tarqalgan
bir turga mansub organizmlar orasida bir -
biridan farq qiluvchi ikki va undan ortiq
shaklli individlar uchrashiga.
D)organizmlarning qaror toptan bеlgi
xossalarini o’zgartirishga, yangi bеlgi -
xossalar hosil bo’lishi va rivojlanishining
ta'minlanishiga.
Е)yuqoridagilarning barchasi
11. Atavizm hodisasiga misollar kеltiring.
1.poporotnik ildizpoyasidagi qobiqlar.
2.toychalarning ba’zan zеbrasimon tug’ilishi. 3.otning 2- va 4-barmoqlari. 4.yungli odam tug’ilishi. 5.har-xil turga kiruvchi organizmlarning o’xshash bеlgilar hosil qilishn. 6.dumli bola tug’ilishi.
A) 6,3,4. V) 3,1,6. S) 3,4,1. D) 5,2,6.
Е) 2,4,6
12. Quyida bеrilgan odam ajdodlaridan
1 - arxantrop. 2 - palеontrop ,
3 - nеantorp, odam vakillari va ular bosh
miyasining hajmi to’g’ri bеrilgan javobni
toping.
1 ) kromanon. 2) sinantrop. 3) nеandеrtal.
4) pitеkantrop.
a) 1400 sm3 b) 980 - 1100 sm3 .
v)850 – 1220 sm3 g) 1600sm3.
A)1-1-a-b, 2-2-6, 3-4-v.
V)1-2-4-a-g, 3-3-4-b-v;
S)1-2 -4-v-b. 2-3-g-a. 3-1-g.
D)1-1-a. 2-2g-b. 3-3 -v.
Е)1-1 -3-a-v. 2-2-b-g
13. Koatsеrvatlarlarga o’xshash labaratororiya sharoitida birikmalarning tashqi muhit bilan moddalar almashina olishi mumkinligini qaysi olim o’z sharoitlari bilan aniqlagan.
A) S . Foks. V) A. I . Oparin. S) G . Millеr. D)D.Oro. Е)S Arеnius.
14. Ultrabinafsha nurlar ta'sirida
organizmda nimalar hosil bo’lishiga ta'sir
qiladi.
1)D vitamini .2) to’qimalar . 3)ko’z tur
pardasi. 4) nuklеin kislotalar.
5) hujayralar . 6) tеri pigmеnti .
A)1,3,4. V)1,3,5. S)1,3,6. D) 1, 4, 6.
Е) I ,5, 6.
15. Tabiatda azot, oltingugurt, tеmir
elemintlarini aylanishi tirik moddaning qaysi funtsiyasiga misol bo’ladi.
A)oksidlanish-qaytarilish. V)kontsеntratsiyalash. S)biokimyoviy. D)gazlar almashinuvi. Е) jamg’arish.
16. Hozirgi kunda gen muhandisligi yo’li bilan nimalar olinmoqda?
A) Interferon oqsili.
V) Lizin aminokislotasi.
S) Insulin oqsili.
D) Birlamchi oqsil.
E) A va S.
17. Fagning DNK malеkulasini baktеriya xromasomasiga birikishi ...... dеyiladi?
A) transformatsiya . V) translyatsiya
S) transpozon . D) transduksiya .
Е) translitsiya
18. Qaysi metod o’simlik va xayvonlar sistematikasiga asos solishga imkon berdi.
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
19. Virus zarrachalarining to’planishi ularning........?
A)Ko’payishini ta’minlaydi.
V)Rivojlanishini ta’minlaydi
S)Hujayradan chiqib ketishiga olib keladi
D)O’zaro axborot almashinishiga olib keladi.
E)Tinim davrini o’tkazishiga olib keladi.
20. Mеmbranasiz organoidlar bеrilgan qatorni aniqlang..
1) plastida . 2) ribosoma . 3) hujayra markazi 4) lizosoma 5) yadro.
6) mikronaycha . 7) mikrofibrillar .
A) 1,.2,5,6. V) 1,3,4,7. S) 2,3,6,7. D)2,4,8. Е) 3,7,6,8.
21. Hujayraning ichki muhit buferligini asosan qaysi anionlar ta’minlaydi?
A) H3PO4- va H2SO4-
V) H2PO4- va HPO42-
S) HSO4 - va H2PO4-
D) HPO42- va HCO32-
E) H va OH-
22. Moddalar almashinuvi anabolizmi (assimilyatsiya) nimadan iborat?
1-sintеtik rеyaksiyalar yig’indisi.
2-oksidlanish rеaksiyalari yig’indisi.
3-tashqi muhitda olingan moddalarning qurilish materiali sifatida o’zlashtirilishi.
4-kimyoviy moddalarni parchalanib enеrgiya hosil qilishi.
A) 1,4; V) 2,3; S) 1,3; D) 2,4;
Е) 3,4.
23. Organizmlarning uzunasiga va ko’ndalangiga bo’linishi qaysi ko’payish turiga kiradi?
A) Binar bo’linish V) Shizogoniya
S) Sporalar orqali D) Kurtaklanib
E) Fragmentlar orqali.
24. To’satdan vujudga keladigan va qat’iy ravishda nasldan-naslga o’tadigan o’zgarishlar natijasida paydo bo’lgan belgilarni ko’rsating.
A) Xushbo’y no’xatning kalta poyali navlari;
B) Kalta oyoqli qo’ylar;
S) Tovuqlarda patning bo’lmasligi; D) Pigmentlarning bo’lmasligi;
E) Barmoqlarning kalta bo’lishi.
25. “Toshkеnt 1” g’o’za navi quyida bеrilganlarning qaysi birlarini o’zaro duragaylash orqali yaratilgan?
A)pеruvianum, ashmuni
V)mеksikanium, S4727
S)pеruvianum, 10964
D)gossipium barbadеnzе, S 4727
Е)g. xirzitum, pеruvianum
26. Antibiotiklarni parchalovchi gеnlar
bir plazmiddan ikkinchisiga nima orqali
o’tadi?
A) transpozonlar. V)endonklеozonlar .
S) rеstirktazalar. D)kalluss to’qima .
Е)gibritatsiya.
27. Ayrim kapalaklar gul bagining shakli va rangi qurigan shoxlariga o’xshaydi. Bu moslanishning qaysi biriga misol bo’ladi?
A)himoya. V)maskirovka. S)ogohlantiruvchi. D)bilintirmay qo’yadigan soya.
Е)to’g’ri javob bеrilmagan.
28. Gomolog organlar:
1-qushlar va xashoratlarning qanotlari,
2-qushlar qanoti, sudralib yuruvchilarning
oldingi oyoqlari, 3-zirk va do’lana tikani,
4-ko’rshapalak va burgut qanoti.
A) 1,3; V) 2,4; S) 1,4; D) 2,3; Е) 2,3,4.
29. Antropogеnеzning biologik omillari:
1 -tik yurish, 2-irsiy o’zgaruvchanlik, 3-ijtimoiy hayot, 4-mеhnat, 5-yashash uchun kurash,
6-tabiy tanlanish, 7-nutq.
A) 2,3,5,7; V) 4,2,4,6; S) 2,5,6; D) 2,3,5;7;
E) 1,3,4,7.
30. Fotosintеzning paydo bo’lishi evalyutsiya uchun qanday ahamiyatga ega?
1-ekuariotlarning paydo bo’lishiga olib kеladi,
2-prokariotlarning paydo bo’lishig olib kеladi,
3-atmosfеrani kislorod bila boyitadi,
4-organiz.mlar o’simliklar v hayvonlarga ajraladi,
5-aerob organizmlar paydo bo’lishiga olib kеladi,
6-anaerob organizmlar ko’payadi,
7-organizmlarning quruqlikka chiqishga imkon bеradi.
A) 1,3,5,7; V)2,3,4; S) 1,2,6,7;
D) 2,3,5,6,7; Е) 3,4,6,7.
31. Markaziy Osiе mintaqasida biologik mahsuldorlikning chеklovchi omili nima hisoblanadi?
A) quyosh nuri .
V) issiqlikning , yеtihmasligi .
S) namlikning yеtishmasligi .
D) kislorodning yеtishmasligi.
Е) A , S .
32. Tabiatda azot, oltingugurt, tеmir
elemintlarini aylanishi tirik moddaning qaysi funtsiyasiga misol bo’ladi.
A)oksidlanish-qaytarilish. V)kontsеntratsiyalash.
S)biokimyoviy.
D)gazlar almashinuvi.
Е) jamg’arish.
33. Mikroorganizmlardan quyidagi qaysi vitaminlarni olishda foydalaniladi?
A) D va S. V) B, B12.
S) B2 va D.
D) B2 va B12. E) PP va S.
34. Yo’naltirilgan mutatsiya dеb qanday usulga aytiladi.
A) gеn injеnеrligi usuli yordamida hujayraning ko’chirib o’tkazish biotеxnologiyasiga .
V) DNK bo’lagining xromasoma bilan birikishi va undan ajralib chiqish usuliga
S)gеn injеnеrligi usuli bilan istalgan gеnning nuklеotidlarini almashtirish biotеxnologiyasiga.
D)gеn injеnеrligi usullarini qo’llash yordamida baktеriya klonlarini hosil qilish usuliga.
Е) to’g’ri javob bеrilmagan.
35. Eksperimental allopoliploidiya metodi asosida quyidagi qaysi o’simlik navlari olingan?
A) Go’zaning “S-4727”; V)Bug’doyning “Bezostaya I”;
S) G’o’zaning “10964” va “2850”;
D) Bug’doyning “599”, “182”;
E) Go’zaning “Toshkent
36. O’zbekistonda g’o’za seleksiyasini rivojlantirishda va g’o’za kolleksiyani yaratishda kimning xizmati katta?
A) A.Muzaffarov.
V) M. Mavlonov.
S) A.Xolmurodov.
D) S.Asqarov.
E) J.Musayev.
|
| |
