1. ...... – o’zaro biologik bog’lanishlarning bir shakli bo’lib, bunda birga yashash har ikkala organizmga ham foyda keltiradi.
A) Sinoykiya.
V) Neytralizm.
S) Mutualizm.
D) Kommensalizm.
E) Antibioz.
2. O’rnini to’ldirsa bo’ladigan tabiiy boyliklarni belgilang.
A) yog’och va torf.
V) torf va neft.
S) yog’och va gaz.
D) gaz va toshko’mir.
E) toshko’mir va yog’och.
3. O’simliklarga tushuvchi quyosh nurlarining taxminan necha foizi suv bug’lanishiga sarf bo’ladi?
A) 55%. V) 67%. S) 75%.
D) 43%. E) 58%.
4. . O’simliklar ko’rinadigan nurlarni har xil spektrlarini nimalar orqali o’zlashtiradi?
A) fitopigmentlar. V) hujayralar.
S) barglar. D) xlorofil donachalari.
E) hujayra yadrolari.
5.Qaysi odam qoldiqlari Avstraliyadan ham topilgan?
A) Avstralopitek. V) Sinantrop.
S) Geydelberg. D) Neandertal.
E) Kromanon.
6. ....... – har xil turga mansub organizmlarning o’zaro munosabatlari shakli bo’lib, bunda bir organizm ikkinchi organizmdan yashash muhiti va ovqat manbai sifatida foydalanadi.
A) Konkurensiya.
V) Parazitizm.
S) Yirtqichlik.
D) Neytralizm.
E) Simbioz.
7. Sovuq qonli hayvonlarda muhit haroratining ma’lum diapazondan pasayishi ... sabab bo’ladi?
A) metabolik jarayonlarning susayishiga va organizmlar o’limiga.
V) fiziologik jarayonlarning tezlashuviga.
S) metabolik jarayonlarning tezlashuviga va organizmlar yashovchanligining ortishiga.
D) fiziologik jarayonlarning bir xil saqlash mexanizmlarini amalga oshishiga.
E) barchasi to’g’ri.
8. Tirik organizmlar ko’p miqdorda bo’r, ohak kabi jinslarni hosil qiladi. Bu jarayon tirik moddaning biokimyoviy funksiyasining qaysi biriga kiradi?
A) gaz almashinuvi.
V) oksidlanish-qaytarilish.
S) konsentratsiyalash.
D) biokimyoviy.
E) degidratlanish.
9. Odamlar mongoloid va negroid irqlariga bundan necha ming yil oldin ajralgan?
A) 90-92. V) 100-150.
V) 150-200. D) 30-40.
E) 40-50.
10. Turli mutatsiyalar natijasida odam DNK molekulasi tuzilishi makaka maymun DNK tuzilishiga ... o’xshashligi ma’lum bo’lgan.
A) 66 %. V) 25 %. S) 17 %. D) 8 %. E) 2 %.
11. Qaysi metod yordamida ayrim omillarning organizm rivojlanishiga ta’siri o’rganiladi?
A) Dala metodi. V) Ekologik tajriba metodi.
S) Matematik modellash metodi. D) Kuzatish.
E) Eksperimental metod.
12.Uquvli odam bosh miyasining hajmi qancha boladi?
A) 650-680 sm 3. V) 150 sm 3.
S) 700-800 sm 3. D) 500-600 sm3. E) 900-110 sm 3
13.Yava orolidan 1891 yilda .... ning suyak qoldiqlari topilgan.
A) ramapitek. V) pitekantrop.
S) avstralopitek. D) driopitek.
E) geydelberg.
14. Geografik zonallik natijasida hosil bo’lgan biomlarga ..... misol bo’ladi?
1. tundra; 2. tayga;
3. o’simliklar dunyosi;
4. hayvonot dunyosi.
5. o’rmon; 6. cho’l;
7. dasht; 8. mikroorganizmlar;
9. tropik o’rmonlar;
10. lishaynikalr.
A) 1,2,5,6,7,9. V) 1,2,3,4,5,8.
S) 2,3,4,8,9,10. D) 3,4,6,8,7,10.
E) 5,6,7,8,9,10.
15. Yer yuziga yetib keluvchi quyosh nurlarining to’lqin uzunligi taxminan...... ga tengdir.
A) 0,8- 15 mkm.
V) 0,9- 18 mkm.
S) 0,3 – 20 mkm.
D) 0,3 – 10 mkm.
E) 10 – 20 mkm
16. Populyatsiyaning zichligi nima bilan o’lchanadi?
A) Individlarning muayyan soni, ularning o’zgarishi.
V) Populyatsiyaning egallagan joyi.
S) Populyatsiyaning yoshi va jinsi.
D) Populyatsiya individlarining qirilib ketishi.
E) Hajm birligida individlar soni bilan.
17. Yevropoid va negroid irqlarining ajralishi mundan taxminan necha ming yil oldin boshlangan?
A) 40. V) 60. S) 70. D) 90.
E) 100.
18. Quyida berilgan odam ajdodlarining bo’yi necha sm bo’lgan?
1. uquvli odam. 2. pitekantrop.
3. sinantrop. 4. kromanon.
a) 170 sm. b) 150-160 sm.
v) 180 sm. g) 135-150 sm
A) 1-a; 2-b; 3-v; 4-g.
V) 1-g; 2-a; 3-b; 4-v.
S) 1-b; 2-a; 3-g; 4-v.
D) 1-v; 2-b; 3-a; 4-g.
E) 1-a; 2-v; 3-b; 4-g.
19. Pitekantroplar taxminan necha mln yil oldin yashagan?
A) 3-2. V) 4-5. S) 1,9-1,5.
D) 2,5-3,5. E) 4,5-5,5.
20. Birga yashaydigan ikki organizmlarning bittasi yoki ikkalasi ham salbiy ta’sir ostida bo’’lishi nima deyiladi?
A) neytralizm. V) Antibioz.
S) Simbioz. D)Kommensalizm.
E) Mutualizm.
21. Avstrolopiteklarning shakllanishi ... yil ilgari ro’y bergan.
A) 1-2 mln. V) 9-5 mln.
S) 9-5 ming. D) 3-4 mln.
E) 20-25 mln.
22. Parchalanayotgan organik moddalar bilan ovqatlanuvchi organizmlar....?
A) Entomofaglar. V) Fitofaglar.
S) Detritofaglar. D) Zoofaglar.
E) T.J.Y.
23. Hozirgi vaqtda tur sifatida ... ning evolyutsiyasi tugallangan.
A) xomo sapiyens.
V) xomo xabilis.
S) uquvli odam.
D) xomo eruktus.
E) xomo ergaster.
24. Yo’qolib ketayotgan turlarni va tabiiy biogeosenozlarni muhofaza qilishning samarali choralaridan biri ... hisoblanadi.
A) qo’riqxonalarni ko’paytirish.
V) qo’riqxonalarning maydonini kengaytirish.
S) yo’qolib ketayotgan turlarning sun’iy o’stiriladigan joylarini yaratish.
D) yo’qolib ketayotgan turlarni tabiatga reintroduksiyalash.
E) barcha javoblar to’g’ri.
25. Driopiteklardan dastlab odam ajdodlaridan qaysi biri paydo bo’lgan?
A) ramapitek V) aqlli odam.
S) sinantrop. D) pitekantrop.
E) geydelberg.
26. Hozir bir minutda ... tonnaga yaqin suv yer yuzidan bug’lanib turadi?
A) 1 mln. V) 2 mln. S) 1 mlrd.
D) 2 mlrd. E) 10-12 mln.
7.Ekologiya fanining asosiy
27. . “Biosfera va inson ” dasturining vazifalarini belgilang.
1. ekologik toza muhitni yaratish.
2. inson xo’jalik faoliyatining kelajakdagi oqibatlarini aniqlash.
3. biosfera boyliklaridan oqilona foydalanish.
4. inson salomatligini saqlash choralarini ishlab chiqish.
5. biosferani muhofaza qilish choralarini ishlab chiqish.
A) 1,4,5. V) 1,3,4. S) 2,4,5. D) 1,2,3. E) 2,3,5.
28. Xomo xabilis bosh miyasining hajmi avstrolopitek miyasidan .... sm 3 ortiq.
A) 100. V) 150. S) 250.
D) 200. E) 50.
29. Muzliklar davrida yashagan odam ajdodi berilgan javobni toping.
A) arxantroplar. V) paleantroplar
S) neantroplar. D) sinantroplar.
E) pitekantroplar.
30. Qushlar, mo’ynali hayvonlar, baliqlarni saqlash mumkinligi yoki mumkin emasligi ... qarab belgilanadi?
A) yosh individlarning katta yoshdagi individlarga nisbat ko’rsatkichlariga.
V) qari individlarning qari individlarga nisbati.
S) tug’ilish va o’lish nisbati ko’rsatkichiga.
D) areal kengligi nisbati ko’rsatkichiga.
E) turli populyatsiyalar o’rtasidagi munosabatlarga.
31. Quyida berilgan odam ajdodlari taxminan necha ming yillar oldin yashagan?
1. sinantrop. 2. neandertal.
3. kromanon.
a) 150-28. b) 50. s) 500-300.
A) 1-a; 2-b; 3-s. V) 1-b; 2-a; 3-s.
S) 1-s; 2-b; 3-a. D) 1-s; 2-a; 3-b.
E) 1-b; 2-s; 3-a.
32. Odamning tarixiy rivojlanishidagi eng qadimgi odamlar vakillari berilgan javobni toping.
A) sinantrop, pitekantrop, neandertal odam.
V) sinantrop, pitekantrop, geydelberg odam.
S) kromanon, pitekantrop, uquvli odam.
D) geydelberg odami, kromanon, sinantrop.
E) neandertallar, kromanon, uquvli odam
33. Pitekantrop taxminan necha mln yil yashagan?
A) 0,5-1. V) 5-6. S) 1,9-1,5.
D) 2-3. E) 2,5-3.
34.Odamning qaysi ajdodini bosh miyasi 1600 sm 3 bo’lgan?
A) uquvli odam. V) neantrop.
S) pitekantrop. D) paleantrop.
E) arxantrop.
35. Peshonasi rivojlanmagan, pastki jag’i yirik, oldinga bo’rtib chiqqan , bu belgi qaysi belgi xos.
A) sinantrop. V) neandertal.
S) paleantrop. D) neantrop.
E) kromanon.
36.Ramapiteklar taxminan .... yil ilgari paydo bo’lgan?
A) 5-6 mln. V) 6-7 mln.
S) 8-9 mln. D) 12-14 mln.
E) 20-25 mln.
www.JPG.uz
