Variant-12.Кириш, хужайра.
1. Qaysi usul biologiada chuqur sifatiy o’zgarishlarni vujudga kelnirishiga sabab bo’ladi.
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
2. O’simlik virusi uchun xos bеlgilar nimalardan iborat.
A) tayoqchasimon , oqsil, RNK.
V) itbaliqsimon, oqsil, RNK.
S) tayoqchasimon, oqsil, DNK .
D) tayoqchasimon, lipid, RNK.
Е) itbaliqsimon, oqsil, DNK.
3. Sitoplazmaning tarkibiy qismiga
nimalar kiradi.
1)mеmbrana . 2) giolaplazma .
3) glikokaliks. 4)organoidlar .
5) hujayra qobigi . 6) kiritmalar.
A) 1.4.5. V) 2.4.6. S) 1.5.6. D) 2.3.5.
Е) 1.3.4.
4. Xayot darajasining qaysi biridan boshlab evalyutsion yangilanish boshlanadi?
A)molеkula. V)xujayra. S)populyatsiya. D)tur. Е)biogеotsеnoz.
5. Oddiy viruslar qanday molеkulalardan
tashkil topgan ?
A) nuklеin kislotalar , oqsil.
V) oqsil ,fosfat,kislota. S) uglеvod, lipidlar.
D) aminokislota , uglеvod. Е) lipid, oqsil.
6. Mikronaycha qanday jarayonlarda ishtirok
etadi?
1)hujayraning shaklini bеlgilashda.
2) hujayra qobigini hosil qilishda .
3)biror narsaga yopishish ,amyobasimon harakatda .
4) bo’linish dukining hosil bo’lishida . 5)tsitoplazmani ikkiga bo’luvchi halqa hosil qilishda .
6) sitoskеlеtini hosil qilishda.
A) 1,3,5. V) 2,4,6. S)1,2,6. D) 2,.3,5. Е) 3,5,6.
7. Xujayra nazariyasi qaysi mеtod orqali kashf etilgan
A) kuzatish . V) taqqoslash .
S) tarixiy . D) ekspеrimеntal .
Е) modеllash .
8. Viruslarni o’ziga xos xususiyatini
aniqlang.
1) tiriklik xususiyatini hujayraga kirganda
namoyon qiladi . 2) hujayraviy shaklga ega .
3) hujayraviy shaklga ega emas .
4) hujayradan tashqarida ko’payadi .
5) xujayradan tashqarida ko’paya olmaydi .
6) bir xil nuklеin kislotaga ega.
7) DNK , RNK ga ega .
8) tashqi tomondan qattik qobik bilan o’ralgan.
A) 1.2.4.8. V) 1.3.5.6. S) 2.4.6.7.
D) 3.4.6.7. Е) 1.2.6.7.
9. Lizasomalar qaysi organoid bo’shliqlarida shakllanishini bеlgilang.
A) sitoplazma . V)endoplazmatik to’r .
S) Golji apparati . D) yadro . Е) ribasoma
10. Biologiya fani qaysi fanlar uchun nazariy asos xisoblanadi?
A)biofizika, bioximiya, V)biogеokimyo, tibbiyot. S)qishloq xujaligi, tibbiyot.
D)anatomiya, biogеokimyo.
Е) malеkulyar biologiya, biofizika.
11. Virus xujayralarga kirganda qanday
jarayon sodir bo’ladi?
1) virus gеnomi ikki hissa ortadi .
2) oqsil hosil bo’ladi 3) kapsid hosil bo’ladi .
4) virus gеnomi ikki hissa kamayadi .
5) dеkarboksillanish .
A)1,4. V) 4, 5. S) 1,5. D) 1,3. Е) 2,5.
12. Yadrocha qayerda hosil bo’ladi va ularda
nima sintеzlanadi?
A) mitoxondriyalarda, nuklеin kislotalar .
V) endoplazmatik to’rda , oqsil.
S) Golji apparatida, nuklеin kislotalar.
D) xromasomalarda, RNK .
Е) sitoplazmalarda, DNK.
13..«Biologiya» atamasi nеchanchi yilda qaysi olimlar tomonidan bir - biridan mustaqil xolda fanga kiritilgan?
A) 1802 yilda G.R.Trеviranus, J.B.Lamark.
V) 1832 yilda, Ch. Davrin, Sеnt- Ilеr.
S) 1625 yilda,F.Stеlluti, R.Guk.
D)1903 yilda, G.Dе Friz , J.B.Lamark.
Е)1870 yilda, .Morgan,G.Mеndеl.
14. Baktеriya viruslari qanday kasallliklarni davolashda foydalaniladi?
A) vabo , dizеntеriya. V) qizamik , gripp.
S) gepatit, chеchak. D) poliomеlit, gripp .
Е) sil , gripp.
15. Oqsil molеkulalari plazmatik mеmbranada qanday tartibda joylashgan?.
1) lipid qatlamlarini tashqi yuzasida .
2)lipid qatlamlarining ichki yuzasda .
3) mеmbranaga tuliq botib kirgan.
4) Lipid qatlamlarida tartibsizlik .
5)Mеmbranaga yarim botib.
6)Glikokaliksni tashqarisida yarim botib.
7) Sitoplazmaga tuliq botib.
A) 1,2,3. V) 2,3,4. S) 3,.4,5. D) 4,5,6.
Е) 5,6,7.
16. Qaysi metod o’simlik va xayvonlar sistematikasiga asos solishga imkon berdi.
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
17. Virusning hujayraga kirishi qanday
amalga oshadi .
A) fagotsitoz orqali .
V) hujayra mimbranasidagi kanalchalar orqali .
S) hujayradagi sitoplazmatik ipchalar
orqali . D) virus gеnomining
rеduplikatsiyalanishi hisobiga .
Е) hujayraning maxsus rеtsеptori bilan
boglanishi natijasida.
18. Ikki qavat mеmbranasi bo’lgan hujayra
organoidlarini bеlgilang.
1)lizosoma. 2} Golji apparati .
3) mitoxondriya . 4) endoplazmatik to’r .
5) yadrocha. 6) yadro .7) ribosoma .
8) hujayra markazi . 9) plastida .
A) 1,2,4. V) 8,7,.5. S) 9,6,3. D) 8,5,4.
Е) 5,4,2.
19. O’rta asrlarda Abu Ali ibn Sino qo’llagan usul qaysi.
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
20. Quyida bеrilganlarning qaysi birlarida fagositoz jarayo'ni dеyarli uchramaydi?
1) amyoba . 2) baktеriyada . 3) infuzoriyada .
4) oq- qon donachalarida .5) o’simliklarda .
6) ko’k -yash il suvo’tida .
7)dizеntеriya amyobasida.
A) 1,2,7. V) 2,4,6. S) 3,5,7. D) 2, 5,6.
Е) 2,5,7.
21. Hujayra yadrosida DNK nima tarkibiga kiradi va qaysi modda bilan birikkan bo’ladi?
A) yadrocha ,oqsil . V) xromasoma, qobiq .
S) xromasoma, RNK . D) xromasoma , oqsil
Е) xromasoma, lipid.
22. Tirik organizmlarni miqdor va sifat ko’satkichlarini tasvirlashda ko’p qo’llanadigan usulni ko’rsating.
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
23. R. Virxovning hujayra nazariyasiga qo’shgan hissasi qanday?
A) tirik organizmlarning asosiy tuz ilish birligi
V) faqa tularning bo’linishidan hosil bo’ladi
S) hosil bo’lishi tirik organizmlarning takomillanishini ta'minlaydi .
D) ko’payishi tirik organizmlarning rivojlanish birligidir.
Е)ko’p hujayrali organizmlarning funktsional birligidir .
24. Qaysi hujayra organoidining ichki qavat mеmbranalari ustma-ust tеrib qo’yilgan tangalarga o’xshaydi ?
A) mitoxondriya . V) yadro. S ) xloroplast.
D) Golji apparati . Е) lizosoma .
25. Qaysi usul fizika va kimyo fanlarining usullarini qo’llash tufayli 19-20-aslardan keng qo’llanila boshlagan.
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
26. Prokariotlarda hujayra mеmbranasining burmalari qanday organoidlarning vazifasini bajarishi mumkin?
A) mitoxondriya, yadro. V) endoplazmatik to’r , yadro. S) lizasoma , yadro. D) ribasoma , yadro. Е)plastida, mitoxondriya.
27. Quyida bеrilgan hujayraning qismlari
qanday vazifa bajaradi?
1)mikrofibrilla . 2) golji apparati
3) mikronaycha. 4) ribosoma
a)oqsil sintеzlash.
b) hujayra shaklini bеlgilash.
s) plazmatik mеmbranani yangilash.. d)xromasomalarning qutblarga tarqalishini ta'minlash
A) 1-a; 2-d ; 3-b; 4-s. V) 1-6 ; 2-d; 3-е ; 4-a ;
S) 1-6; 2-е; 3-d; 4-a . D) 1-е; 2-6; 3-a; 4- d .
Е) 1-d;2-a;3-b;4-s.
28. Xayotning qaysi darajasida irsiy axborot bеrilishi boshlanadi?
A) malеkula. V)xujayra.
S) populyatsiya. D) individ. Е)biosfеra.
29. Viruslarni boshqa tirik
organizmlardan farq qiluvchi bеlgilari:
1 - faqat elеktron mikroskopda ko’rinadi,
2- faqat hujayra i chida ko’rinadi,
3-xujayra ichida parazi tlik qiladi,
4- mustaqil irsiy sistеmaga ega emas,
5- hujayraviy tuzulishga ega emas,
6-o’zining mеtobalizm sistеmasiga ega emas,
7-faqat bitta nuklеin kislota (DNK yoki RNK) ga ega.
A) 1,2,5,6,7; V) 1,3,4,5,7; S) 2,3,4,5;
D) 1,3,5,6,7; Е) 2,3,5,6.
30. Lizosomalar tarkibidagi fеrmеntlar hujayraning qaysi qismida sintеzlanadi ?
A) plastidalar .
V) Golji apparatida .
S) mitoxondriyada .
D) endoplazmatik to’rdagi ribosomalar.
Е) sitoplazma ribosomalarida.
31. Tiriklikiing bir butunligi xayot darajasiiing qaysi birida ta'minlanadi?
A)molеkula. V)xujayra. S)populyatsiya. D)biogеotsеnotik.
Е) biosfеra.
32. Hayvon hujayrasi qobig’i qanday tuzilgan?
1-tashqi yuzasi sеllyulozadan iborat,
2-tashqi gilikokaliksdan iborat, 3-asosini
plazmatik mеmbrana tashkil etadi 4-yupqa va
elastik, 5-qalin va qattiq moddalardan iborat
A) 1,3,4; V) 1,3,5; S) 2,3,5; D) 2,3,4; Е) 1,6,10.
33. Golji apparati qanday vazifani
bajaradi.
A) uglеvodlarni sintеzlash .
V)sintеzlangan mahsulotlarni to’plash , tarqatish .
S) yog’larni to’plash .
D) enеrgiya hosil qilish .
Е) xujayrani himoya qilish .
34. Organik dunyoning evalyutsion ta'limoti qaysi mеtod yordamida yaratilgan?
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
35. Prokariot huayralarda nima bo’lmaydi?
1-orgonoidlar, 2-siotoplazmatik mеmbrana burmalari, 3-ichki mеmranalar, 4-gistonli oqsillar, 5-halqali xromosoma, 6-yadro, 7-golji aparati, 8-mitoxondriyalar, 9-ribosomalar.
A) 1,2,4,5; V) ,3,5,6 S) 1,3,4,7,8,9; D) 2,5,9;
Е) 1,3,4,6,7,8.
36. Sitoskеlеtni hosil qiluvchi organoidlarni bеlgilang
A) sitoplazma, mikronaychalar .
V) mikrofibridlar , endoplazmatik to’r.
S) mikrofibrilla , mikronaychalar .
D) kiprikchalar, xivchinlar.
Е) endoplazmatik to’r , golji apparati .
Variant-13.Кириш, хужайра.
1. Emlash orqali qaysi kasalliklarning oldi olinadi?
A) Ichburug’ V) Ko’kyo’tal
S) Qoqshol D) B va S E) A, B, S
2. Ko’k-yashil suvo’tlardagi hujayralar shakli?
A) Yumaloq. V) Slindrsimon.
S) Yumaloq, slindrsimon, bochkasimon.
D) Bochkasimon, slindrsimon, sharsimon
E) A va B
3. Eukariot hujayralar evalyutsiyasi haqida qanday gipotеzlar mavjud.
A) biogеn , abiogеn .
V) simbioz, invaginatsiya
S) invaginatsiya ,aerob.
D) simbioz, prokariot
Е) eukariot, prokariot.
4. O’pka silini keltirib chiqaruvchi bakteriya shaklini aniqlang.
A)Tayoqchasimon B) Batsillalar
S) Buralgan. D) Kokklar. E) A va B
5. Ko’k-yashil suvo’tlar qanday organizmlar?
A) Bir hujayrali V) Ko’p hujayrali.
S) Yadrosiz D) A, B, S E) A, V, koloniya hosil qiluvchi.
6. Gialoplazmaning asosiy funktsiyalariga
nimalar kirishini aniqlang.
1) molеkulalarni bir joydan ikkinchi
joyga o’tkazish.
2) kislorodli parchalanishida ishtirok etish .
3) glikolizda ishtirok etish.
4) hujayrani qoplab turish .
5) mеmbranani hosil qilish .
6) hujayraning bufеrligini ta'minlash.
A) 1,2,5. V) 1,3,6. S) 1,2,4. D) 2,4,5.
Е) 3,5,.4.
7. Sekin rivojlanadigan kasallikni aniqlang?
A) Sil B) Bo’g’ma S) Qorin tifi
D) O’lat E) A va D
8. Ko’p hujayrali ko’k yashil suvo’tlarning shaklini aniqlang.
A) Spiralsimon V) Tayoqchasimon
S) Bukilgan. D) A va S. E) A va B
9. Yarim avtonom hujayra organoidlari
qatorini aniqlang.
A) ribosoma , sitoplazma .
V) mitoxondriya , ribosoma .
S) mitoxondriya , plastida .
D) hujayra markazi .
Е) mikronaycha , miofibrilla .
10. Vibrionlar qanday shakldagi bakteriyalardir?
A) Sharsimon B) tayoqchasimon
S) Buralgan. D) Vergulsimon. E) A va D
11. Ko’k yashil suvo’tlarning hujayra qobig’i nimalardan iborat?
A) Sellyuloza V) Pektin
S) Qalin po’stdan. D) A va S. E) S va B
12. Xromasomalar juftlik qoidasi dеb nimaga aytiladi?
A) o’lchami va shakli bir-biriga o’xshash bo’lgan xromasomaga
V) birinchi juft xromasomalarning ikkinchi juft xromasomalardan farq qilishiga .
S) jinsiy va jinssiz hujayra xromasomalarning yoyilgan holatda bo’ lishi .
D) bitta sеntromеrada ikkita xromasoma joylashgan bo’ladi .
Е) xromasomalarning jinsiy hujayralarda gaploid, somatik hujayralarda diploid holatda bo’lishi.
13. Qaysi lishaynik sariq qoplam xosil qiladi.
A)Gladonia. V)Soqoldor usneya. S)Xantoria. D)Everniya. E)Xammasi.
14. Ko’k-yashil suvo’tlar qanday ko’payadi?
A) Vegetativ B) Bir necha qismlarga ajralish.
S) Ikkiga bo’linish. D) A va B E) B va S
15. Hujayraga atrof muhitdan, undan atrof -
muhitga suv o’tishi qaysi moddalar qavati
tufayl i chеklanib turadi ?
A) gidrofil moddalar . V) gidrofob tuzlar.
S) minеral tuzlar . D) oqsillar .
Е) polisaxaridlar .
16. Erkin azotni o’zlashtirish xususiyatiga ega organizmni aniqlang.
A) Eukariot V) Prokariot
S) Ko’k yashil suvo’tlar
D) Dukkakli o’simliklar E) B va D
17. Gormogoniylar....?
A) Ko’payish usuli
B) Iplarning qismlarga ajralish
S) Hujayraning ikkiga bo’linishi
D) Hujayraning rivojlanish bosqichi E) B va S
18. Har qanday eukariot organizmning
hujayrasi bir-biriga bog’liq uch qismdan
iborat . Ular...............?
1)qobiq . 2) plastida . 3) shirali vakuola .
4) sitoplazma . 5) yadrocha . 6) yadro.
7) hujayra markazi.
A) 2,3,7. V) 7,1,5. S) 3,6,7. D) 6,1,4.
Е) 3,4,5.
19. Hazm qilish vakuolalari bo’lmaydigan organizmni aniqlang.
A) Ko’k yashil suvo’tlar, prokariotlar
V) Bakteriya, prokariotlar.
S) Qizil suvo’tlar. D) Eukariotlar E) A va B
20. Qaysi zamburug’ oyoqcha va qalpoqchadan iborat.
A)achitqi. V)Virtisel. S)qo’ziqorin. D)zang. E)mog’or
21. Qaysi hujayralar tarkibida silliq
endoplazmatik to’r yaxshi rivojlangan?
1) epеtiliy . 2) tеr bеzlari . 3) jigar.
4) o’simlik urug’i . 5) ildiz hujayralari .
6) eritrotsitlar . 7) nеrv hujayralari .
A) 1,3 ,6. V) 2,3,4, S) 2,5,6. D) 3,6,7.
Е) 1,6,7.
22. Qaysi organizmlarda jinsiy ko’payish kuzatilmaydi?
A) Prokariotlarda B) Eukariotlarda
S) Ko’k-yashil suvo’tlarda
D) Bo’shliqichlilarda E) A va S
23. Mutaxasislarni ma’lumotiga ko’ra yog’ochni chirituvchi zamburug’lar yog’ochni necha foiz yaroqsiz xolga keltiradi.
A)10%. V)20%. S)30%. D)40%. E)50%.
24. Aktiv transport orqali hujayra
mеmbranasidan o’tadigan moddalarni
aniqlang..
1)NaCl .2) glitsin . 3) vitaminlar .
4) lizin.5) oqsillar. 6) glyukoza . 7) Na, K .
A) 3,5,6. V) 1,2,3,5. S) 5,6,7. D) 1,2,5,7.
Е) 2,4,6,7.
25. Sеlеktsiyaning nazariy asosi nima xisoblanadi.
A)Gеnеtika, biotеxnologiya. V)Evolyutsion talimot, dalillar. S)sitologiya, evolyutsion talimot. D)Ekologiya, evolyutsion dalillar.
Е)Gеnеtika, evolyutsion talimot.
26. Tashqi mikoriza qayirlarda yashaydi.
A)chuchuk suvda. V)sho’r suvda. S)o’tsimon o’simliklarda. D)nina bargli o’rmonlarda. E)xamma joyda.
27. Tayoqsimon xromasomalar qanday ataladi?
A) tеlosеntrik.V) mеtosеntrik. S)sumbеtasеntrik.
D) akrosеntrik .
Е) nuklеotid.
28. Turlarni aniqlashda qaysi metoddan foydalaniladi.
A)kuzatish. V) taqqoslash.
S)ekspеrimеntal. D)modеllashtirish.
Е)tarixiy.
29. Qaysi lishaynik tundra va o’rmon tundrada keng tarqalgan.
A)Gladonia. V)Soqoldor usneya. S)Xantoria. D)Everniya. E)Xammasi.
30. Sitoplazmaning hujayra po’stidan
ajralishi nima dеyiladi?
A) plazmolеma. V) dеllazmoliya.
S) plazmoliz . D) plazmodiy . Е) pinasitoz.
31. Biologiya fani oldida turgan muammolar berilgan javobni bеlgilang?
A)malеkulalarning tuzilishi va
funktsiyasini aniqlash.
V) bir va ko’p xujayrali organizmlarning
rivojlanishini tartibga solish
mеxanizmlarini bilash.
S) organizmlar shaxsiy rivojlanishdagi irsiyat mеxanizmlarni oydinlashtirish.
D) еrda xayotning paydo bulish muammosini еchish va tajribada isbotlash.
32. Qaysi organizmlarda gazli vakuolalar ba’zan uchrab turadi?
A) Ko’k yashil suvo’tlar, prokariotlar
V) Bakteriya, prokariotlar.
S) Qizil suvo’tlar. D) Eukariotlar E) A va B
33. Xromasomalarning yaxshi bo’yalmaydigan qismlari qanday nomlanadi?
A) xromatin . V) xromonеma .
S)euxromatin. D) gеtеroxromatin .
Е) dеntromеr.
34. Xayotning tuzilish darajalari bu... ?
1)organ. 2)organizm. 3)turkum. 4) tur. 5)biotsеnoz. 6)fitotsеnoz.
7) malеkula. 8) xujayra.
9) populyatsiya.
10) biosfеra. 11 )biogеotsеnoz.
A)2,4,7,8,9,10,11, B)1,2,3,7,9,10,
S)2,3,4,6,8,10,11, D)5,6,7,8,9,10,11,
Е)1,2,3,4,9,10,11,
35. Ichki mikoriza qayirda uchraydi.
A)Chuchuk suvda. V)Sho’r suvda. S)O’tsimon o’simliklarda. D)Nina bargli o’rmonlarda. E)Xamma joyda.
36. Hujayraning qaysi organoidi
moddalarni tashishda, oqsil ,yog’, uglеvodlar
sintеzida ishtirok etadi ?
A) golji apparati . V) endoplazmatik to’r .
S) mitoxondriya . D) lizosoma .
Е) mikronaychalar.
Variant 14. Olimlar.
1.Biologiyada O’rta asrlarda Abu Ali ibn Sino qo’llagan usul.
A) Kuzatish. V) Taqqoslash.
S) Tarixiy.
D) Eksperimental. E) Modellashtirish.
2. Qaysi usulning biologiyada qo’llanishi CH. Darvin nomi bilan bog’liq?
A) Kuzatish. V) Taqqoslash.
S) Tarixiy.
D) Eksperimental. E) Modellashtirish.
3. Hujayra biologiyasini o’rganishda mamlakatimiz olimlaridan kimlarning hissasi bor?
A) Yo. To’raqulov, B.Toshmuhammedov.
V) K.Zuparov, J.Hamidov.
S) K.Korrens, G.Mendel.
D) S.Navashin, A.Mavlonov.
E) G.Karpachenko, S.Asqarov.
4. Mamlakatimizda hujayraning kimyoviy tarkibi, ularda sodir bo’ladigan kimyoviy jarayonlarni o’rganishga hissa qo’shgan olimlar.
A) K.Zuparov, J.Hamidov.
V) M.S.Navashin, S.G.Navashin
S) G.De-Friz, Ye.Chermak.
D) Yo. To’raqulov, B.Toshmuhammedov.
E) S.Asqarova, A.Muzaffarov.
5. DNK ning tuzilishini kimlar kashf etgan?
A) J.Uotsin, F.Krik. V) G.De-Friz, Ye.Chermak.
S) M.M. Bushuyev, O.Jalilov.
D) T.Morgan, M.I.Vavilov.
E) A.Xolmurodov, D.Abdukarimova.
6. Gulli o’simliklarda qo’sh urug’lanish hodisasini kim, nechanchi yilda kashf etgan?
A) A.Xolmurodov, 1915 yil.
V) S.G.Navashin, 1898 yil.
S) J.Uotsin, F.Krik, 1953 yil.
D) M.S.Navashin,1915 yil.
E) A.Asqarov, 1989 yil.
7. Endospermaning triploid tabiatini kim va qachon kashf etgan?
A) A.Xolmurodov, 1915 yil.
V) S.G.Navashin, 1898 yil.
S) M.S.Navashin,1915 yil.
D) J.Uotsin, F.Krik, 1953 yil.
E) Yo.To’raqulov, 1916 yil.
8. Jinsiy ko’payishda belgilarning bir qancha avlodlarida nasldan-naslga o’tib borishidagi asosiy qonuniyatlarni dastlab kim va nechanchi yilda e’lon qilgan?
A) G.De-Friz, 1898 yil.
V) Ye.Chermak, 1965 yil.
S) K.Korrens, 1889 yil.
D) Ye. Meller, 1853 yil.
E) G.Mendel, 1865 yil.
9. Kimning fikricha irsiy omillar, duragaylar hosil bo’lishida ajralib ketmaydi, balki o’zgarmagan holda qoladi degan?
A) T. Morgan. V) Ye.Chermak
S) G. Mendel.
D) Yo.To’raqulov. E) M.I.Vavilov.
10. Genlar bir xromosomada bo’lganda nasldan-naslga o’tish qonuniyatlarini kim mukammal o’rgangan?
A) T.Morgan. V) Ye.Chermak
S) G. Mendel. D) Yo.To’raqulov.
E) M.I.Vavilov.
11. Kim jinsiy xromosomalar orqali jinsni aniqlash bilan birga jinsga bog’liq holda irsiylanishni aniqlagan?
A) Yo.To’raqulov. V) Ye.Chermak
S) G. Mendel. D) T.Morgan.
E) M.I.Vavilov.
12. Madaniy o’simliklarning xilma-xilligini va geografik tarqalishini o’rganish maqsadida qaysi olim bir qator ekspeditsiyalar uyushtirgan?
A) Yo.To’raqulov. V) M.I.Vavilov.
S) G. Mendel. D) T.Morgan.
E) Ye.Chermak
13. Qaysi olim umurtqalilarning dastlabki rivojlanish bosqichlarida juda o’xshashlik qonunini ilgari surgan?
A) A.Seversev. V) Shmalgauzen.
S) T.Morgan. D) D. Karpachenko.
E) K.Ber.
14. Ikki yoki undan ortiq juft muqobil belgilari bilan farq qiladigan ota-ona organizmlar o’zaro chatishtirilganda, genlar va unga mos belgilar bir-biridan mustaqil holda irsiylanish qonuni kimga tegishli?
A) Yo.To’raqulov. V) Ye.Chermak
S) T.Morgan. D) G. Mendel.
E) M.I.Vavilov.
15. Bir xromosomada joylshgan genlarning birikish hodisasi kimning qonuni bilan mashhur?
A) Yo.To’raqulov. V) Ye.Chermak
S) G. Mendel. D) M.I.Vavilov.
E) T.Morgan.
16. Duragaylarning turlararo bepushtligini bartaraf qilish yo’llarini dastlab ishlab chiqqan olim?
A) Yo.To’raqulov.
V) Ye.Chermak
S) G. D. Karpachenko.
D) A.Mavlonov.
E)J.Lamark.
17. Quyidagi olimlarimizdan kimlar mikrobiologiya fanining rivojlanishiga katta hissa qo’shdi?
1. M.I.Mavlonov. 2. D.Abdukarimov.
3.A.Xolmurodov. 4. S.Asqarov.
5. N.Nazirov.
6. A.M. Muzaffarov. 7. J.A.Musayev.
A) 2,3,1,4. V) 6,3,4,1. S) 7,2,5,4.
D) 1,3,5,2. E) 7,6,5,4.
18. Qaysi olim kartoshkaning bir yilda ikki marta hosil beradigan qanday navini yaratdi?
A) J.A.Musayev, “O’zbekiston”.
V) S.Asqarov, “Luchchak”.
S) O.Jalilov, “Yulduz”.
D) D.Abdukarimov, “Zarafshon”.
E) N.Nazirov, “Samarqand”.
19. Kim birinchi bo’lib karam bilan turpni chatishtirishda bepushtlikni bartaraf qilish mumkinligini aniqladi?
A) G.D. Karpachenko.
V) Ye.Chermak.
S) A.Xolmurodov.
D) D.Abdukarimov.
E) A.Mavlonov.
20. Kim bir qator zamburug’larni o’rganib, ularni novvoychilik, chorvachilik va boshqa sohalar uchun achitqilar tayyorlash texnologiyasini yaratdi? Chorvachilik - qishloq xoʻjaligining asosiy tarmoklaridan biri. Ch. mahsulotlari yetishtirish uchun chorva mollarini boqish va urchitish bilan shugʻullanadi; aholini ish hayvonlari (ot, hoʻkiz, tuya, bugʻu), oziqovqat mahsulotlari (sut, qatiq, goʻsht, yogʻ, tuxum va boshqalar), yengil sanoatni xom ashyo (jun, teri, moʻyna va h.k.)
A) G.D. Karpachenko.
V) Ye.Chermak.
S) A.Mavlonov.
D) D.Abdukarimov.
E) A.Xolmurodov.
21. O’zbekistonda g’o’za seleksiyasini rivojlantirishda va g’o’za kolleksiyani yaratishda kimning xizmati katta?
A) A.Muzaffarov. V) M. Mavlonov.
S) A.Xolmurodov. D) S.Asqarov.
E) J.Musayev.
22. O’zbekiston chorvachiligi ya’ni qoramol zotlarni yaratishda katta hissa qo’shgan olim? Qoramol - quvushshoxlilar oilasiga mansub juft tuyoqli, kavsh qaytaruvchi hayvonlar. Q.ga haqiqiy buqalar turkumiga mansub yirik xonaki kenja turlar - sigir, buyvol, qoʻtos hamda gayal, bizon, zubr va boshqa kiradi.
A) N.Nazirov. V) M.M Bushuyev.
S) A.Xolmurodov. D) M. Mavlonov.
E) J.Musayev.
23. G’ozaning “Yulduz” navini kim yaratgan?
A) N.Nazirov. V) M.Mavlonov.
S) O.Jalilov. D) A.Muzaffarov.
E) A, S.
24. Biologiya atamasini kimlar nechanchi yildafanga kiritgan?
A) K.Zuparov, J.Hamidov, 1915.
V) M.S.Navashin, S.G.Navashin,
1989 y.
S) J.B.Lamark, G.R. Treviranus, 1802y.
D) Yo. To’raqulov, B.Toshmuhammedov, 1953 y.
E) J.B.Lamark, G.De-Friz, 1882 y.
25. Ontogenez tushunchasini kim fanga kiritga va nechanchi yilda?
A) J.B.Lamark, 1953 y.
V) G.De-Friz, 1882 y.
S) S.G.Navashin, 1989 y.
D) Ye.Gekkel, 1866 y.
E) F.Griffit, 1928 y.
Variant 15. Olimlar.
1. Xromosoma nazariyasining yaratilishi, genlarning birikkan holda irsiylanishi qonuning kashf etilishi qaysi olimlarning nomi bilan bog’liq?
1. T. Morgan. 2. G.De- Friz. 3.Myuller.
4.Miller. 5. Nauson. 6. Smertevant.
7.Gustafsson. 8.Bridjes.
A) 1,8,6, 4. V) 2,4,6,8. S) 1,6,7,5.
D) 2,3,5,7. E) 1,2,3,4.
2. Mutassiya nazariyasining yaratilishi va uning rivojlanishi qaysi olimlarning nomi bilan bog’liq?
1. T. Morgan. 2. G.De- Friz. 3.Myuller.
4.Miller. 5. Nauson. 6. Smertevant.
7.Gustafsson. 8.Bridjes.
A) 1,8,6, 4. V) 2,4,6,8. S) 1,6,7,5.
D) 2,3,5,7. E) 1,2,3,4.
3. Odam genetikasining rivojlanishiga hissa qo’shgan olimlar?
A) Efroimson, Davidenkov. V) Levit, Davidenkov.
S) Myuller, Levit. D) F.Griffit, L.Paster.
E) T.J.Y.
4. Kim birinchi bo’lib bakteriyalarda irsiyat mavjudligini va xususiyatlarning irsiyatga bog’liqligini, irsiylanishini isbotlab berdi?
A) T. Morgan. V) Ye.Chermak
S) G. Mendel. D) Yo.To’raqulov.
E) L.Paster.
5. Transformatsiya jarayonini nechanchi yilda qaysi olim birinchi bo’lib kashf qilgan?
A) G.De-Friz, 1898 yil. V) Ye.Chermak, 1965 yil.
S) F.Griffit, 1928 yil. D) G.Mendel, 1865 yil
E) K.Korrens, 1889 yil.
6. Birinchi bo’lib qaysi olim, nechanchi yilda, qaysi o’simlikda regulyator genlarni aniqlagan?
A) F.Griffit, 1928 yil, bug’doyda.
V) Barbara Mak klinton, 1950 yil, makkajo’xorida.
S) S.G.Navashin, 1898 yil, no’xatda.
D) K.Korrens, 1889 yil, bug’doyiqda.
E) Ye.Meller, 1853 yil, javdarda.
7. Boyer va Koenlar nechanchi yilda qanday ish qilganlar?
A) 1972 yilda mutatsiya nazariyasini yaratganlar.
V) 1989 yilda regulyator genni o’simliklarda aniqlaganlar.
S) 1965 yil, Xromosoma nazariyasini yaratdilar.
D) 1972 yil, sun’iy ravishda recombinant DNK olishni va genlarni klonlashni amalgam oshirgan.
E) 1802 yil, sun’iy ravishda recombinant DNK olishni va genlarni klonlashni amalgam oshirgan.
8. Qaysi olimlar g’o’zaning va bug’doyning gerbisitlarga chidamli transgen formalarni yaratdi?
A) Efroimson, Davidenkov.
V) Levit, Davidenkov.
S) M.Mavlonov, Levit.
D) F.Griffit, L.Paster.
E) S.Jatayev, F.Muhammedxonov.
9. Nechanchi yilda, qaysi olim tomonidan, qaysi usulni qo’llash natijasida yuksak hayvonlar klonlarini yaratish biotexnologiyasini ishlab chiqdi?
A) 1982 yil, S.Jatayev, gen injeneriyasini.
V) 1978 yil, F.Muhammedxanov, hujayra injeneriyasini.
S) 1977 yil, J.Guordon, hujayra injeneriyasini.
D) 1802 yil, Milshteyn limfosit hujayrasini.
E) 1972 yil, sun’iy ravishda recombinant DNK olishni va genlarni klonlashni amalgam oshirgan.
10. Qaysi olimlar nechanchi yilda sun’iy sharoitda antitelo sintezlovchi limfosit hujayrasi bilan cheksiz bo’linuvchi rak hujayrasini bir-biriga qo’shish natijasida tabiatda uchramaydigan gibrid hujayra yaratdi?
A) 1975 yil Keler va Milshteyn.
V) 1977 yil Levit, Dovidenkov.
S) 1928 yil, Griffit.
D) 1977 yil, Roslin.
E) 1972 yil, Boyer, Koen.
11. Qachon, qaysi olim qo’yning klonini yaratdi?
A) 1975 yil Keler va Milshteyn.
V) 1977 yil Levit, Dovidenkov.
S) 1928 yil, Griffit.
D) 1977 yil, Roslin.
E) 1972 yil, Boyer, Koen.
12. Qaysi olim, nechanchi yilda bakteriyalarni zararlovchi bakteriofag – virusni kashf etdi?
A) F.Leffler, 1915 yil.
V) P.Frosh, 1926 yil.
S) F.De- Erell, 1917 yil.
D) S.Miller, 1953 yil.
E) A.I. Oparin, 1924 yil.
13. Polimer hodisasini dastavval qaysi olim o’rgangan?
A) De-Erell.
V). De-Friz.
S) Ye.Chermak.
D) Ele Nilson.
E) S.Jatayev.
14.Qaysi olim chorva mollarining mahsuldorligini oshirish maqsadida bir qator suvo’tlardan suv havzalarini tozalashda keng miqyosda foydalanishni yo’lga qo’ygan?
A) A.Muzaffarov. V) M. Mavlonov.
S) A.Xolmurodov. D) S.Asqarov.
E) J.Musayev.
15.Qaysi olim hayvonlar va odamlar loyqadan kelib chiqqan degan fikrni aytgan?
A) Fales. V) Anaksiman. S) Levkipp. D) Empedokl.
E) Demokrit.
16. Noosfera tushunchasini nechanchi yilda, qaysi olim birinchi marta fanga kiritgan?
A) G.De-Friz, 1898 yil. V) A.Tensli, 1935 yil.
S) E.Gekkel, 1866 yil. D) G.Mendel, 1865 yil
E) E.A. Lerua, 1927 yil.
17. Quyidagi fikrni qaysi olim ta’kidlagan: “Kam miqdorning cheksizligini ta’minlashning birdan-bir usuli uni yopiq halqa bo’ylab aylanishga majbur etishdir”.
A) E.A. Lerua. V) V.I. Vernadskiy.
S) V.R.Vilyams. D) G.F.Gauze. E) Ye. Chermak
18. Ekosisitema tushunchasini qaysi olim, nechanchi yilda fanga kiritgan?
A) G.De-Friz, 1898 yil.
V) A.Tensli, 1935 yil.
S) E.Gekkel, 1866 yil.
D) G.Mendel, 1865 yil
E) E.A. Lerua, 1927 yil.
19. Raqobatning konkurensiya shakli qaysi olim tomonidan o’rganilgan?
A) E.A. Lerua. V) V.I. Vernadskiy.
S) V.R.Vilyams. D) G.F.Gauze.
E) Ye. Chermak
20. Qaysi olim nechanchi yilda birinchi bo’lib fanga ekologiya tushunchasini kiritdi?
A) A) G.De-Friz, 1898 yil.
V) A.Tensli, 1935 yil.
S) E.Gekkel, 1866 yil.
D) G.Mendel, 1865 yil
E) E.A. Lerua, 1927 yil.
21. Hayotning anorganik moddalardan abiogen evolyutsiya natijasida hosil bo’lishi to’g’risidagi nazariya qaysi olim tomonidan yaratilgan?
A) A.I.Oparin. V) J. Xoldeyn.
S) S.Miller. D) D.Oro. E) A va V.
22. Qaysi olim , nechanchi yilda tajribada hayotning o’z-o’zidan paydo bo’lmasligini isbotlab berdi?
A) F.Redi, 1688 yil.
V) P.Frosh, 1926 yil.
S) F.De- Erell, 1917 yil.
D) S.Miller, 1953 yil.
E) A.I. Oparin, 1924 yil
23. Qaysi olim taxminan yuz mln yillar ilgari Yer yuzida alohida-alohida qit’alar bo’lmay, sayyoramiz yagona quruqlik – Pangeya va yagona okeandan tashkil topgan degan?
A) A.Lerua. V) A.Vegener. S) De- Erel.
D) Ele Nilson. E) S.Jatayev.
24 Panspermiya nazariaysining asoschilari kimlar?
A) S.Arrenius, V.I. Vernadskiy, F.Krik.
V) De-Erel, Ele Nilson, F.Krik.
S) F.Redi, A.Oparin, D.Oro.
D) J.Xoldeyn, S.Miller, S.Arrenius.
E) S.Foks, S.Miller, D.Oro.
25. Qaysi olim, nechanchi yilda tajribada birlamchi Yer sharoitining modelini yaratdi?
A) F.Leffler, 1915 yil.
V) P.Frosh, 1926 yil.
S) F.De- Erell, 1917 yil.
D) S.Miller, 1953 yil.
E) A.I. Oparin, 1924 yil.
Variant 16. Sonlar.
1. Tirik mavjudotlar Yerda qachon paydo bo’lgan?
A) 1,5 mlrd yil avval.
V) 3,5 mlrd yil avvval.
S) 1,9 mlrd yil avval.
D) 2 mln yil avval.
E) 2,5 mlrd yil avval.
2.Bakteriyalar shakli jihatidan necha guruhga bo’linadi?
A) 1. V) 2. S) 3. D) 4. E) 5.
3. 180 gramm glyukozaning C, H, O atomlari orasidagi bog’larda to’plangan energiya miqdorini belgilang.
A) 17,6 kj. V) 2800 kj. S) 38,9 kj. D) 40 kj. E) 39 kj.
4.Hozirgi vaqtda o’simliklar dunyosi nechta kenja guruhga bo’lib o’rganiladi?
A) 2. V) 3. S) 4. D) 7. E) 5.
5. Yog’ to’qimalarining hujayralarida yog’ning miqdori qanchaga teng?
A) 90 %. V) 98 %. S) 75 %. D) 80 %. E) 10 %.
6. Lishayniklarning qancha turi ma’lum?
A) 10000. V) 15000. S) 20000.
D) 25000. E) 30000.
7.Odatda yorug’lik mikroskoplari tasvirni necha martagacha kattalashtirib ko’rsatadi?
A) 10-40. V) 10-25. S) 25-35.
D) 10-2000. D) 100-2000.
8.Har bir hujayra nechta tarkibiy qismga ega?
A) 2. V) 3. S) 4. D) 7. E) 5.
9.Qizil qon tanachalarining og’irligi qancha?
A) 106. V) 10-2. S) 10-8. D) 10-9.
E) 10-10.
10. Hujayra yadrosidagi DNK, ya’ni genlar nechta asosiy funksiyani bajaradi?
A) 2. V) 3. S) 4. D) 7. E) 5.
11. Qalampir o’simligidagi diploid xromosomalar sonini belgilang.
A) 23. V) 46. S) 104. D) 48. E) 52.
12.Hujayra tarkibida nechta biogen element mavjud?
A) 30. V) 40. S) 50. D) 60. E) 70.
13. Odam tomonidan iste’mol qilinadigan ozuqaning energiyasi qanchaga teng?
A) 3500 kkal. V) 4500 kkal.
S) 3000 kkal.
D) 2800 kkal. E) 3600 kkal.
14.Hujayra massasining necha foizini mikroelementlar egallagan?
A) 10 %. V) 0,2 %. S) 0,02 %.
D) 0,1 %. E) 1,5 %.
15. Tish emali hujayralarida suvning miqdori qanchaga teng?
A) 90 %. V) 98 %. S) 75 %.
D) 80 %. E) 10 %.
16. Suv o’simlik hujayralarida qancha miqdorda uchraydi?
A) 90 %. V) 98 %. S) 75 %.
D) 80 %. E) 10 %.
17. Ko’p hujayrali organizmlarda o’rtacha suvning miqdori qancha?
A) 90 %. V) 98 %. S) 75 %.
D) 80 %. E) 10 %.
18. Organik birikmalar tirik organizmlar hujayrasining o’rtacha necha foizini tashkil qiladi?
10-20 %. V) 20-30 %. S) 30-40 %. D) 40-50 %. E) 70 %.
19. Oqsillar tarkibida azotning miqdori qanchaligini belgilang.
A) 10 %. V) 12 %. S) 16 %.
D) 20 %. E) 22 %.
20.Tabiiy oqsillar tarkibida nechta bir-biridan farq qiluvchi aminokislotalar uchraydi?
A) 10. V) 12. S) 16. D) 20. E) 22.
21.Glyukozaning qondagi miqdori qanchaga teng?
A) 0,01- 0,2%. V) 0,2-0,15 %.
S) 0,1- 0,12 %.
D) 10-20 %. E) 0,12- 0,15%.
22.Uglevodlar necha xil bo’ladi?
A) 1. V) 2. S) 3. D) 4. E) 5.
23.1 gr uglevod parchalanganda qancha energiya hosil bo’ladi?
A) 40 kj. V) 28 kj. S) 17 kj.
D) 17,6 kj. E) 42 kj.
24.Yog’larning kaloriyasi karbonsuvlarga nisbatan necha barobar yuqori bo’ladi?
A) 2. V) 2,5. S) 1,5-2. D) 3. E) 3,5.
25. Qo’ziqorin mevatanasining uzunligi qanchaga teng?
A) 15-16 sm. V) 20-25 sm.
S) 10-12 sm.
D) 12-15 sm. E) 15-20 sm.
26. Odam bir yilda hayot faoliyati tufayli taxminan qancha kislorod va ozuqani o’zlashtirishi aniqlangan?
A) 150 kg. V) 2 tonna.
S) 2,5 tonna.
D) 1,5 tonna. E) 2,1 tonna
27. Tugunak bakteriyalar yiliga bir gektar maydonda qanchagacha azot to’playdi.
A) 200 kg. V) 20 kg. S) 300 kg.
D) 3,5 kg. E) 2 tonna.
28. Drozofilada xromosoma to’plami diploid holatda nechta bo’ladi?
A) 2. V) 22. S) 46.D) 8. E) 23.
29.Himolay quyonlarini hamma juni oq rangda bo’lishi uchun, qancha haroratda boqilishi lozim?
A) 700 C. V) 600C. S) 500 C.
D) 400 C. E) 300 C
30. Ikki molekula sut kislotani kislorodli sharoitda to’liq parchalanishi natijasida necha molekula ATF hosil bo’ladi?
A) 2. V) 26. S) 40. D) 36. E) 18.
31. O’zbekistonda nechtadan ortiq uzum navlari bor?
A) 250. V) 350. S) 2000. D) 500.
E) 450.
32.ATF tarkibidagi uchinchi fosfat kislotaning ajralishi qancha energiya ajralishiga imkon yaratadi?
A) 17,6 kj. V) 2800 kj. S) 38,9 kj. D) 40 kj. E) 39 kj.
33. Glyukozaning kislorodsiz sharoitda sut kislotagachaparchalanishi tufayli ajralib chiqadigan energiyaning necha foizi ATF tarkibida to’planadi?
A) 10 %. V) 20 %. S) 30 %.
D) 40 %. E) 50 %.
34. N.V. Vavilov madaniy o’simliklarning kelib chiqishini nechta markazga bo’ladi?
A) 5. V) 14. S) 11. D) 10. E) 7.
35. Odamlar populyatsiyasida qancha irsiy kasalliklarning nasldan naslga o’tishi aniqlangan?
A) 4000. V) 200. S) 2000. D) 1000. E) 3000.
36. Makroelementlar hujayraning necha foizini tashkil qiladi?
A) 90 %. V) 98 %. S) 75 %. D) 80 %. E) 10 %.
Variant 17. Sonlar.
1. Hozirgi vaqtda odamda qanchaga yaqin normal va patologik belgilarning nasldan- naslga o’tib borishi bir qadar o’rganib chiqilgan?
A) 1000.V) 3000. S) 2000.
D) 4000. E) 200
2. Yerda hayot uchun haroratning eng yuqori chegarasi nechaga teng?
A) 700 C. V) 50-600 C.
S) 70-800C.
D) 750C. E) 450C.
3. Paleozoy erasi necha yil davom etgan?
A) 900 mln. V) 2000 mln. S) 340 mln. D) 175 mln.
E) 70 mln.
4. Yer yuzasiga yetib keluvchi quyosh nurlarining to’lqin uzunligi taxminan nechaga teng?
A) 0,3-10 mkm. V) 0,40-0,75 mkm.
S) 0,30-0,40 mkm. D) 0,75 mkm. E) 0,03-0,04mkm.
5.Biogen migratsiyada ishtirok etuvchi kimyoviy elementlar soni qancha?
A0 10. V) 20. S) 26. D) 70. E) 40.
6.Tabiatshunoslarning fikriga ko’ra yer bundan necha yil oldin paydo bo’lgan?
A) 3,5-4 mlrd. V) 3,5-4mln.
S) 4,5-7 mlrd.
D) 3,5 mln. E) 4,5-7 mln.
7. Hozirgi vaqtda umurtqali hayvonlarning qancha turi butunlay yo’qolish xavfi ostida turibdi?
A) 63. V) 650. S) 74. D) 600. E) 230.
8.Odam molekula tuzilishi kalamush DNK tuzilishiga qancha miqdorda o’xshashligi aniqlangan?
A) 66 %. V) 8 %. S) 2 %. D) 28 % E) 17 %.
9.Gen mutatsiyasining takrorlanishi qanchaga teng?
A) 10-4-10-8. V) 10-6-10-8.
S) 10-6-10-9.
D) 10-10-10-15. E) 106.-108.
10.Atmosferadagi kislorodning hammasi necha yilda tirik moddalar orqali o’tadi?
A) 200 yilda. V) 1500 yilda.
S) 2 mln yilda.
D) 2000 yilda. E) 200-300 yilda.
11. Lanao ko’lida yagona bitta ajdod baliq turidan simpatrik yo’nalish bilan nechta baliq turi paydo bo’lgan?
A) 250. V) 43. S) 18. D) 14.E)72.
12.Tog’lar hosil bo’lishi natijasida Baykal ko’li necha yil ilgari suv havzalaridan ajralib qolgan?
A) 2 mln yil. V) 300 yil. S) 200 yil. D) 20 mln. E) 30 mln.
13.Qachon yovvoyi hayvonlar xonakilashtirildi, yovvoyi o’simliklar madaniylashtirila boshlangan?
A) Bundan 10-12 ming yil oldin.
V) Bundan 10-9 ming yil oldin.
S) Bundan 5-3 ming yil oldin.
D) Bundan 2-1 ming yil oldin.
E) Bundan 6-5 ming yil oldin.
14. Linneyning o’simliklar sistemasi nechta sinfdan iborat?
A) 14. V) 6. S) 4. D) 24. E) 8.
15. Tana haroratining doimiy saqlanishi necha xil mexanizm bo’yicha amalga oshadi?
A) 2. V) 3. S) 4. D) 5. E) 6.
16. Ibn Sino yuqumli kasalliklarning suv va havo orqali yuqishini necha yil avval aytgan?
A) 800. V) 500. S) 600-700. D) 200-300. E) 2000. 17. Mushaklarda anaerob nafas olish tufayli glyukoza molekulasi nacha molekula sut kislotagacha parchalanadi?
A) 2 V) 36. S) 18. D) 40. E) 3.
18.Yura davri yotqiziqlaridan nechta o’simlik turi aniqlangan?
A) 20. V) 200. S) 600. D) 650.
E) 250.
19. yevrosiyo bilan Shimoliy Amerikaning yagona qit’a sifatida bo’lishi necha yil davom etgan?
A) 70 mln yil. V) 20 ming yil.
S) 340 mln yil
D) 90 mln yil. E) 65 mln yil.
20. Yaponiyada bir gektar yerda qishloq xo’jaligi mahsuldorligi sust rivojlangan mamlakatlarga nisbatan necha barobar ortiq? Yaponiya (yaponcha 日本 Nippon, Nihon) - Sharqiy Osiyoda, Tinch okeandagi orollarda joylashgan davlat. Yaponiya hududida 6,8 mingga yaqin orol boʻlib, shim.sharqdan jan.gʻarbga qariyb 9.13ming km ga choʻzilgan; eng yirik orollari: Hokkaydo, Honshu, Sekoku va Kyushu.
A) 10-20. V) 2-3. S) 5-10. D) 15-25. E) 1-2.
21. Hozirgi davrda quruqlikning necha foizini shudgorlanadigan yerlar tashkil qiladi?
A) 10. V) 20. S) 30. D) 40. E) 50.
22. Yer yuzining necha foizini okeanlar egallagan?
A) 90 %. V) 98 %. S) 75 %.
D) 70 %. E) 10 %.
23. Yer sirtiga tushadigan quyosh energiyasining qancha miqdori atmosfera va tuproqqa yutiladi?
A) 42 %. V) 58 %. S) 50 %.
D) 10 %. E) 25 %.
24. Atmosferadagi karbonat angidrid gazi necha yil davomida tirik moddalar orqali o’tadi?
A) 2000 y. V) 25 yil S) 200-300 y. D) 2 mln y. E) 1 y.
25. Biosenoz nechta asosiy tarkibiy qismdan tashkil topgan?
A) 2. V) 3. S) 4. D) 5. E) 6.
26. O’simliklarda azotning konsentratsiyasi Yer po’stiga nisbatan necha marta yuqori?
A) 10. V) 20. S) 30. D) 40. E) 50.
27.Infraqizil nurlarining to’lqin uzunligi qanchaga teng?
A) 0,3-10 mkm. V) 0,40-0,75 mkm.
S) 0,30-0,40 mkm. D) 0,75 mkm. E) 0,03-0,04mkm.
28. Okeanlar biomassasining necha qismini zoobiomassa tashkil etadi?
A) 90 %. V) 93,7 %. S) 7 %.
D) 7,6 %. E) 85 %.
29. Har minutda qancha miqdordagi suv Yer yuzasidan bug’lanadi?
A) 1 mln tonna. V) 2,5 mln tonna. S) 1 mlrd tonna.
D) 2 mlrd tonna. E) 2,2 tonna.
30. 1 gramm yog’ning parchalanishi natijasida qancha energiya ajraladi?
A) 17,6 kj. V) 2800 kj. S) 38,9 kj. D) 40 kj. E) 39 kj.
31.Harorat nechaga teng bo’lganda fermentlar faoligi buziladi va oqsillar ivib qoladi?
A) 700 C. V) 50-600 C. S) 70-800C.
D) 750C. E) 450C.
32. Hozirgi davrda quruqlikning necha foizini yaylovlar tashkil qiladi?
A) 10. V) 20. S) 30. D) 40. E) 50.
33. Hozirgi davrda o’simlik va hayvonlarning qancha miqdori quruqlikda yashaydi?
A) 93 %. V) 98 %. S) 84 %.
D) 7 %. E) 55 %.
34. Uy pashshasining chidamlilik chegarasini aniqlang.
A) 10-370C. V) 0-370C. S) 16-500C.
D) 10-500 C. E) 7-500C.
35. Paleontologiya dalillariga ko’ra prokariot hujayralar bundan necha yil ilgari paydo bo’lgan?
A) 3,5-5 mlrd. V) 3,5-4mln.
S) 4,5-7 mlrd.
D) 3,5 mlrd. E) 4,5-7 mln.
36. O’simliklarda uglevodning konsentratsiyasi Yer po’stiga nisbatan necha marta yuqori?
A) 200. V) 100. S) 40. D) 30.
E) 50.
Variant 18. Atamalar.
1. Mikoriza nima?
A) Lishayniklarning zamburug’ bilan birgalikdagi hayoti.
V) Tuban o’simliklar ildizi bilan zamburug’larning simbiozhayot kechirishi.
S) Yuksak o’simliklar ildizi bilan zamburug’larning simbioz hayot kechirishi.
D) Bakteriyalarning yuksak o’simliklar ildizida hayot kechirishi.
E) Yuksak o’simliklar tanasi bilan zamburug’larning hayot kechirishi.
2. Tashqi muhitning deyarli o’zgarmas mo’tadil sharoitda avlod-ajdod belgilariga ega individlarning saqlanib qolishi, o’zgarganlarini esa qirilib ketishi nima deyiladi?
A) Harakatlantiruvchi tanlanish.
V) Stabillashtiruvchi tanlanish.
S) Dizruptiv tanlanish. D) Sun’iy tanlanish.
E) Divergensiya.
3. Kariotip nima?
A) Jinsiy hujayraning xromosoma to’plamining miqdoriy va sifatiy belgilari yig’indisi.
V) Somatik hujayraning xromosomalar to’plamining miqdoriy belgilari yig’indisi.
S) Bir xil shakl, o’lcham hamda iplarga ega bo’lgan xromosomalar.
D) Somatik hujayraning xromosomalar to’plamining sifatiy belgilari yig’indisi.
E) V va D.
4. O’zgaruvchanlik bu....?
A) Organizmning belgi va rivojlanish xususiyatlarini kelgusi avlodlarga o’tkazib turish xususiyati.
V) Organizmlarning barcha belgi va xususiyatlari yig’indisi.
S) Ma’lum bir organizmlarning barcha genlarining yig’indisi.
D) Organizmlarning yangi belgilari va xususiyatlarini namoyon etish qobiliyati.
E) Oraginzmlarning shaxsiy rivojlanish xususiyati.
5. Xromosomalar sonining ortishi yoki kamayishi natijasida kelib chiqqan turlar qanday nomlanadi?
A) Poliploidiya. V) Aneuploidiya.
S) Polimeriya. D) Allatropiya.
E) Divergensiya.
6.Bajaradigan funksiyasidan qat’iy nazar, tuzilishi va kelib chiqishi jihatidan bir-biriga o’xshash organlar nima deb ataladi?
A) Gomologik organlar. V) Anologik organlar.
S) Kariotip. D) Rudiment organlar.
E) Barchasi to’g’ri.
7.Molekuladagi zaryadlarning notekis taqsimlanishi nima deyiladi?
A) Nurlanish. V) Buferlik hodisasi.
S) Qutblanish. D) Divergensiya.
E) Konvergensiya.
8.Fotoperiodizm nima?
A) Biologik jarayonlar jadalligining davriy takrorlanuvchi o’zgarishi.
V) Tirik organizmlardagi fiziologik jarayonlar faolligining yorug’ kun uzunligiga bog’liqligi.
S) Tirik organimlarga ta’sir etuvchi muhitning har qanday tarkibiy qismi.
D) Geografik zonallik asosida yaratilgan ekosistema E) T.J.Y.
9. Parchalanayotgan organik moddalar bilan ovqatlanuvchi organizmlar qanday nomlanadi?
A) Entomofaglar. V) Bakteriofaglar.
S) Fitofaglar. D) Detritofaglar.
E) Avtotroflar.
10. Genotipda allel bo’lmagan genlarning o’zaro ta’siri natijasida organizmda yangi belgining rivojlanishiga olib kelishi genlarning qanday ta’siri deb ataladi?
A) Epistatik. V) Polimer.
S) Pleyotropiya. D) Mikrosefaliya.
E) Komplementariya.
11.Reintroduksiya bu....?
A) Organizmning hayot faoliyatini susaytiruvchi omil.
V) Organizmlarning o’z yashash joyidan boshqa joyga ko’chishi.
S) Organizmlarning o’zaro sinergizm munosabatlari.
D) Kamayib ketayotgan turlarni tabiatda qaytadan tiklash, ko’paytirish.
E) Sun’iy ekosistemalarda ko’p yillar davomida bir xil o’simliklar o’stirilishi.
12.Yorug’lik ta’sirida suvning dissotsialanishi nima deyiladi?
A) Fotosintez. V) Fototaksis. S) Fotonastiya.
D) Fototropizm. E) Fotoliz.
13.Sun’iy va tabiiy tanlanishlar tufayli bir xil ajdoddan paydo bo’lgan organizmlarda belgi va xossalarning turlicha bo’lish hodisasi nima deyiladi?
A) Atavizm. V) Konvergensiya.
S) Divergensiya. D) Sistematika.
E) Adaptatsiya.
14. Sodda hayvon va o’simliklarda ko’pincha xromosomalarning gaploid to’plamga nisbatan karra ortishi nima deb ataladi?
15. Qanday o’zaro munosabatda bir organizm ikkinchisidan asosan ovqat manbai va yashash joyi sifatida foydalanadi, lekin hech qanday zarar yetkazmaydi?
A) Mutualizm. V) Neytralizm.
S) Sinoykiya. D) Kommensalizm.
E) Parazitizm.
16.Bir gen doirasidagi bitta yoki bir nechta nukleotidlarning o’zgarishi yoki almashinishi bilan bog’liq mutatsiya qanday mutatsiya deyiladi?
A) Nuqtali mutatsiya. V) Gen mutatsiyasi.
S) Qaynoq nuqtalar. D) Somatik mutatsiya.
E) A va V.
17. Biom nima?
A) Biologik jarayonlar jadalligining davriy takrorlanuvchi o’zgarishi.
V) Tirik organizmlardagi fiziologik jarayonlar faolligining yorug’ kun uzunligiga bog’liqligi.
S) Tirik organimlarga ta’sir etuvchi muhitning har qanday tarkibiy qismi.
D) Geografik zonallik asosida yaratilgan ekosistema E) T.J.Y.
18.Agar birga yashash har ikkala organizmga ham foyda keltirsa, bunday biologik bog’lanish organizmlarning simbioz munosabatlarining qaysi shakliga kiradi?
A) Mutualizm. V) Neytralizm. S) Sinoykiya. D) Kommensalizm. E) Parazitizm.
19. Bitta genning bir nechta belgining rivojlanishiga ta’sir etishi qanday ataladi?
A) Epistaz. V) Polimer.
S) Pleyotropiya. D) Mikrosefaliya.
E) Komplementariya.
20. Hayotning mavjud hayot shakllaridan rivojlanishini ta’kidlovchi ta’limot nima deyiladi?
A) Kreatsionizm. V) Panspermiya.
S) Evolyutsiya. D) Biogenez. E) Noogenika.
21. Sitoplazmaning qaysi organoidining ichki qismi oziqlarni parchalovchi fermentlar bilan to’lgan?
A) Mitoxondriya. V) Lizosoma.
S) Ribosoma. D) Golji kompleksi.
E) Endoplazmatik to’r.
22. Bir-biri va atrof muhit bilan o’zaro munosabatda bo’lgan organizmlarning populyatsiyalari nima deb ataladi?
A) Tabiiy tanlanish. V) Biosenoz. S) Biogenez.
D) Biogeosenoz. E) Ekotop.
23.Kimyoviy reaksiyalar energiyasini hosil bo’layotgan organik birikmalarning kimyoviy energiyasiga aylantirish jarayoni qanday ataladi?
A) Fotoliz. V) Xemosintez.
S) Fotosintez. D) Fotonastiya. E) Fototropizm.
24.Monokultura nima?
A) Organizmning hayot faoliyatini susaytiruvchi omil.
V) Organizmlarning o’z yashash joyidan boshqa joyga ko’chishi.
S) Organizmlarning o’zaro sinergizm munosabatlari.
D) Kamayib ketayotgan turlarni tabiatda qaytadan tiklash, ko’paytirish.
E) Sun’iy ekosistemalarda ko’p yillar davomida bir xil o’simliklar o’stirilishi.
25. Genotip nima?
A) Organizmning belgi va rivojlanish xususiyatlarini kelgusi avlodlarga o’tkazib turish xususiyati.
V) Organizmlarning barcha belgi va xususiyatlari yig’indisi.
S) Ma’lum bir organizmlarning barcha genlarining yig’indisi.
D) Organizmlarning yangi belgilari va xususiyatlarini namoyon etish qobiliyati.
E) Oraginzmlarning shaxsiy rivojlanish xususiyati.
26. Fenotipda bir dominant genning allel bo’lmagan ikkinchi gendan ustunlik qilishi nima deyiladi?
A) Epistaz. V) Polimer. S) Pleyotropiya.
D) Mikrosefaliya. E) Komplementariya.
27. Bir turga mansub individlarning erkin urchish xususiyati qanday ataladi?
A) Fotonastiya. V) Ekotop.
S) Panmiksiya. D) Panspermiya.
E) Reintroduksiya.
28. Belgilarning xilma-xillik darajasi yoki ozgaruvchanlik chegaralari nima deb ataladi?
A) Mutatsiya. V) Fotonastiya.
S) Reaksiya normasi. D) Cheklovchi omil.
E) Klon.
29.Biogenez nima?
A) Biosfera evolyutsiyasining inson ishtirokisiz, biologik, qonuniyatlar asosida kechadigan davri.
V) Biosferadagi tirik moddalar yig’indisi.
S) Biosfera evolyutsiyasining insoniyat jamiyatining kelib chiqishi va rivojlanishiga bog’liq bo’lgan davri.
D) Insonning xo’jalik faoliyati to’liq taqiqlangan ekosistema.
E) Kimyoviy elementlarning tabiatda bir marta to’liq davriy aylanish vaqti.
30. Biologik ritm nima?
A) Biologik jarayonlar jadalligining davriy takrorlanuvchi o’zgarishi.
V) Tirik organizmlardagi fiziologik jarayonlar faolligining yorug’ kun uzunligiga bog’liqligi.
S) Tirik organimlarga ta’sir etuvchi muhitning har qanday tarkibiy qismi.
D) Geografik zonallik asosida yaratilgan ekosistema E) T.J.Y.
31. Agar organizm hujayra yoki hujayralar to’plamidan ko’payayotgan bo’lsa va unda o’zgargan – mutatsiyaga uchragan gen bo’lsa, bunday mutatsiya nima deb ataladi?
A) Nuqtali mutatsiya. V) Gen mutatsiyasi.
S) Qaynoq nuqtalar. D) Somatik mutatsiya.
E) Xromosoma mutatsiyasi.
32. Noogenez nima?
A) Biosfera evolyutsiyasining inson ishtirokisiz, biologik, qonuniyatlar asosida kechadigan davri.
V) Biosferadagi tirik moddalar yig’indisi.
S) Biosfera evolyutsiyasining insoniyat jamiyatining kelib chiqishi va rivojlanishiga bog’liq bo’lgan davri.
D) Insonning xo’jalik faoliyati to’liq taqiqlangan ekosistema.
E) Kimyoviy elementlarning tabiatda bir marta to’liq davriy aylanish vaqti.
33. Tirik organizmlarga ta’sir ko’rsatuvchi muhitning har qanday tarkibiy qismlari nima deyiladi?
A) Tur mezonlari. V) Ekologik omillar
S) Ekologik mezon. D) Ekosistema.
E) Cheklovchi omil.
34. Energiya almashinuvining uchinchi bosqichi qanday nomlanadi?
A) Kislorodli parchalanish. V) Aerob nafas olish.
S) Tayyorgarlik bosqichi. D) Kislorodsiz parchalanish. E) A va V.
35. Polimorf populyatsiyalarda turli sharoitda turli xil formalarni saqlashga qaratilgan tabiiy tanlanish shaklini belgilang.
A) Harakatlantiruvchi tanlanish.
V) Stabillashtiruvchi tanlanish. S) Dizruptiv tanlanish. D) Sun’iy tanlanish. E) Divergensiya.
36. O’zgargan muhitda organizmlarning yangi belgi xossalari hosil bo’lishi va rivojlanishini taminlaydigan tabiiy tanlanish nima deb ataladi?
A) Harakatlantiruvchi tanlanish.
V) Stabillashtiruvchi tanlanish.
S) Dizruptiv tanlanish.
D) Sun’iy tanlanish. E) Divergensiya.
| 