Kiberxavfsizlik fakulteti

2.Yorug`likning qutblanishi Yorug’likning elektromagnit nazariyasiga ko’ra Yorug’lik to’lqinlari ko’ndalang to’lqinlardir. SHu sababli Yorug’lik to’lqinining elektr va magnit vektorlari nur yo’nalishiga nisbatan har xil orientatsiyada bo’lishi mumkin. Optikada bunday Yorug’likni tabiiy Yorug’lik deyiladi. Lekin Yorug’lik to’lqinida tebranishlar yo’nalishi biror tarzda tartiblangan bo’lishi ham mumkin. Bunday Yorug’likni qutblangan Yorug’lik deyiladi. Agar Yorug’lik vektorining tebranishlari faqat bitta tekislikda yuz berayotgan bo’lsa, bunday Yorug’likni yassi Yorug’lik deb ataladi. Bunda vektor tebranadigan tekislikni tebranish tekisligi deyiladi. Unga tik bo’lgan vektor tebranadigan tekislikka qutblanish tekisligi deyiladi. YAssi qutblangan Yorug’likni tabiiy Yorug’likdan qutblagich yoki polyarizatorlar deb ataluvchi asboblar yordamida hosil kilinadi. Qutblagichga, ya’ni polyarizatorga misol qilib maxsus qirqilgan turmalin kristalini ko’rsatish mumkin. Hosil kilingan qutblangan Yorug’likni analizatorlar deb ataluvchi asboblar yordamida tekshiriladi.

4.Brewster qonuni (Bryuster qonuni) — dielektrikning sindirish koʻrsatkichi n bilan tabiiy (qutblanmagan) yorugʻlikning uning sirtiga tushish burchagi a orasidagi bogʻlanishni ifodalovchi munosabat. Tushish burchagi Brewster burchagi (Bryuster burchagi) deb ataladi va tg(a)=n sharti bajarilganda dielektrik sirtdan qaytgan yorugʻlik faqat tushish tekisligiga perpendikulyar tekislikda qutblangan boʻladi. Bryuster qonuni. Agar yorug’lik nurining ikkita dielektrikni ajratib turuvchi chegaraga (masalan, shisha plastinka sirtiga) tushish burchagi nolga teng bo’lmasa, qaytgan va singan nurlar qisman qutblangan bo’ladi. Qaytgan nurda tushish tekisligiga perpendikulyar tebranishlar ko’proq bo’ladi (nuqtalar), singan nurda esa tushish tekisligiga parallel tebranishlar ko’proq bo’ladi (ikki tomonida strelka). Yorug’likning tushish burchagining tangensi dielektrikning absolyut sindirish ko’rsatkichiga teng bo’lsa qaytgan nur to’liq qutblanadi. Havoda sinish qonuni (g sinish burchagi) boʻlgani uchun Brewster qonunidan cos(n)=sin(g), yoki f+g=90°. Demak, singan va qaytgan nurlar orasidagi burchak 90° boʻladi. Brewster (Bryuster) qonunidan qutblangan yorugʻlik hosil qilishda, moddaning sindirish koʻrsatkichini aniqlashda foydalaniladi. Brewster(Bryuster) qonuni 1815-yilda shotlandiyalik fizik Sir David Brewster tomonidan topilgan.