Asosiy fondlardan samarali foydalanish yo’llari




Download 149,96 Kb.
bet11/15
Sana17.05.2024
Hajmi149,96 Kb.
#240235
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

4.Asosiy fondlardan samarali foydalanish yo’llari


Asosiy vositalardan foydalanish va ularning samaradorligiga bako berish iktisodiy taklilning zarur shartlaridan biri kisoblanadi. Ularning katoriga kuyidagilarni kiritish mumkin:


2.7-jadval





Fond qaytimi

Fond sig’imi

Asosiy vositalarning kaytimi





Mashina va uskunalar kaytimi





Asosiy vositalarning sigimi





Mashina va uskunalar sigimi





Ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanish va uning kolatiga bako berishga iktisodiy taklilda alokida akamiyat beriladi. Korxona ishlab chikarish kuvvati deganda uning tula ish bilan bandlik xolatiga aytiladi. Bu kolat nafakat Mahsulot ishlab chikarish darajasiga, balki uning xarajatlar tarkibiga, moliyaviy natijaviyligiga kam ta’sir etuvchi birlik sifatida karaladi. Ishlab chikarish kuvvatlari va uning foydalanish darajalariga bako berish asosida korxonaning joriy davrdagi iktisodiy potensiali kamda uni maksadli boshkaruvi belgilanadi.


Ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanishning taklilining kuyidagi katorlarini xarakterlash mumkin:

  • korxona ishlab chikarish kuvvatlarining texnik iktisodiy ko’rsatkichlari tizimi;

  • texnik iktisodiy ko’rsatkichlar va ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanishni kiyesiy taklili;

  • ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanishning korxona xarajatlariga ta’sirining taklili;

  • ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanishning korxona ishlab chikarish samaradorligiga va faoliyat natijaviyligiga ta’sirining taklili.

Ishlab chikarish kuvvatlaridan foydalanishda korxona tomonidan oshkor
etiladigan 2b forma «Korxonaning ijtimoiy iktisodiy ko’rsatkichlar tizimi» ga mukim etibor beriladi.
Taklilda asosiy vositalarning samaradorlik ko’rsatkichlari va ularning ta’sir etuvchi omillar ikkita tarkib buyicha urganiladi.

  1. Asosiy vositalarning samaradorligi va uning uzgarishiga ta’sir etuvchi omillar taklili.

  2. Asosiy vositalar va ulardan samarali foydalanish ko’rsatkichlarining Mahsulot xajmining uzgarishiga ta’sirining taklili.

Asosiy vositalarning samaradorlik ko’rsatkichlari va ularning o’zgarishiga ta’sir etuvchi omillar qatoriga quyidagilar kiritiladi.
Fond kaytimi (sigimi) va uning uzgarishiga ta’sir etuvchi omillar:

    • Mahsulot ishlab chikarish xajmi va uning uzgarishi;

    • Asosiy vositalar urtacha yillik kiymatining uzgarishi;

    • Mahsulot xajmiga ta’sir etuvchi meknat vositalari bilan boglik bulgan omillar katoriga kuyidagilar kiritiladi;

    • Asosiy vositalarning urtacha yillik kiymatining uzgarishi;

    • Fond kaytimi (sigimi)ning uzgarishi.

Moliyaviy kisobot ma’lumotlari buyicha asosiy vositalarda samarali foydalanganlik kolatini taklil kilish uchun Mahsulot xajmini belgilovchi muhim ko’rsatkich, sotishdan olingan sof tushumni olish mumkin. Bunda sotishdan olingan sof tushumni asosiy vositalarning kiymatiga bulish yuli bilan fond kaytimi ko’rsatkichini taklil kilinadi.
Firma va kompaniyalarda asosiy vositalar kiymatiga kanchalik kup sof tushum olinsa, bu vositalardan samarali foydalanilgan deb bakolanadi. Bozor iktisodiyeti sharoitida mahsulot, ish va xizmatlar sotishdan erishilgan sof tushum xajmi baho o’zgarishlari ta’sirida bo’lsada, qiymat ulchamida o’rganiladigan asosiy vositalar samaradorligi e’lon kilinadigan amaldagi kisobotlarda mahsulot hajmini ifodalovchi yagona ko’rsatkichdir.

Download 149,96 Kb.
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Download 149,96 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Asosiy fondlardan samarali foydalanish yo’llari

Download 149,96 Kb.