Kirish. Mashinali o'rgatishda o'rgatish turlari Sun’iy intellekt tarixi

Kirish. Mashinali o'rgatishda o'rgatish turlari

Sun’iy intellekt tarixi

Sun’iy intellektni yaratish to‘g‘risidagi nazariy izlanishlar XIII asrda yashagan ispan faylasufi, matematiki Raymond Lulliy har xil masalalarni yechadigan mexanik mashina yaratishga harakat qilgan. XVIII asrda yashagan Leybnits va Dekart bir - biridan alohida universal til taklif etishgan. Lekin, asosan sun’iy intellekt ilmining yo‘nalishi sifatida rasmiy kelib chiqishi XX asrning 40 yillariga to‘g‘ri keladi, ya’ni EHM yaratila boshlagandan so‘ng. Shu paytda Norbert Viner kibernetika faniga asos soladi. 1969 yilda Vashingtonning Dartmouth kollejida sun’iy intellekt bo‘yicha 1- Xalqaro birlashgan konferensiya bo‘lib o‘tadi va “sun’iy intellekt” termini qonunlashtiriladi.

Sun'iy intellekt (SI, artificial intelligence, AI)

Sun'iy intellekt – sun'iy intellektual tizimlarda odatda insonning vazifasi hisoblanadigan ijodiy funksiyalarni bajarish xossasi; intellektual mashinalarni yaratish texnologiyasi va ilmi.

Sun'iy intellekt odatda inson ongi bilan bog'liq imkoniyatlar: tilni tushunish, o'rgatish, muhokama qilish, masalani yechish, tarjima va shu kabi imkoniyatlarga ega kompyuter tizimlarini yaratish bilan shug'ullanadi.

Yo'nalishlar va yondashuvlar

Yondashuvlar:

• Tyuring testi va intuitiv yondashuv
• Mantiqiy yondashuv (mantiqiy qoidalar asosida natijaga yetib kelish (faktlar va xulosalar), Prolog dasturlash tili)
• Agentga yo'naltirilgan yondashuv
• Gibrid yondashuv (bir nechta metodlardan foydalanish: analitik usullar, sun'iy neyron to'rlari, ekspert tizimlar, qat'iymas tizimlar, genetic algoritmlar, statistik modellar)

Yo'nalishlar va yondashuvlar

Yo'nalishlar:

• Simvolli modellashtirish (fikrlarni modellashtirish). Kirishda – biror masala, chiqishda – masalaning yechimi. Qoida bo'yicha masalaning matematik shakli mavjud, lekin yechimning algoritmi mavjud emas yoki juda qiyin (teoremalar isboti, o'yinlar nazariyasi va qaror qabul qilish, prognozlash)
• Tabiiy til bilan ishlash (informatsion qidiruv (information retrieval)), mashinali tarjima)
• Bilimlarni taqdim etish va foydalanish (berilganlarning intellektual tahlili, ekspert tizimlar)
• Mashinali o'rgatish. Intellektual tizim ishlashi davomida mustaqil ravishda bilimlarni olish jarayoni (o'rganish) muammolarini hal qilish (obrazlarni anglash: belgilarni, ovozni, rasmlarni)
• Robototexnika
• Boshqa sohalar: mashinali ijodkorlik (musiqa, she'r, hikoya), kompyuter o'yinlari, havfsizlik