15
ham talluqli. Har bir
Y mantiqiy funksiyasi
Y mantiqiy funksiyasi
inversiyasiga mos
keladi.
Mantiqiy algebraning asosiy operatsiyalari quyidagilar hisoblanadi:
1. Mantiqiy rad etish (inversiya)
Y= Х ; (
a)
2. Mantiqiy qo‘shish (diz’yunksiya)
Y=X1+X2; (
b)
3. Mantiqiy ko‘paytirish (kon’yuksiya)
Y=X1∙X2; (
v)
Mantiqiy funksiyani haqiqiylik jadval ko‘rinishida to‘la va ko‘rgazmali taqdim
etiladi, unda kirish mantiqiy o‘zgaruvchilarning har bir mumkin bo‘lgan
kombinatsiyasiga funkitsiyaning ko‘rsatkichi mos keladi, haqiqiylik jadval raqamli
sxemalarning algoritm ishi orqali aniqlanadi.
Mantiqiy qo‘shish operatsiyasi uchun haqiiqylik jadvali (
b) va bu operatsiyani
amalga oshiruvchi elektr sxema 7.11.v,g-rasmlarda keltirilgan.
Analitik operatsiya
yozuvida “+” belgi mantiqiy ko‘rinishida YOKI ni ifodalaydi. (
b) shunday o‘qiladi:
agarda
X1 yoki
X2 yoki bu ikkala o‘zgaruvchilar bir vaqtda mantiqiy 1 ko‘rsatkichiga
ega bo‘lsalar,
Y funksiya ham mantiqiy 1 ko‘rsatkichiga ega bo‘ladi. Bunday mantiqiy
talqinning elektr sxemasi
X1 va
X2 parallel kontaktlar orqali ifodalanib,
ular orqali
kirish kuchlanishi chiqishga uzatiladi. Sxemada
X1 kontakti yoki
X2 kontakti yoki
ikkala kontakt ulansa sxemaning chiqishida katta qiymatli kuchlanish (mantiqiy 1)
xosil bo‘ladi. Agar ikkala
X1X2 kontaktlar uzilsa chiqishda kuchlanish qiymati nol
(mantiqiy 0) ni beradi.
Mantiqiy ko‘paytirish operatsiyasi uchun haqiqiylik jadvali (
v) va bu
operatsiyani amalga oshiruvchi elektr sxema 7.11.d,e-rasmlarda
keltirilgan analitik
yozilishidagi “•” belgisi mantiqiy “VA” ni anglatadi. (
v) formula quyidagicha o‘qiladi:
X1 va
X2 ikkala o‘zgaruvchilar bir xil qiymatga ega bo‘lgan holda
Y funksiyasi
mantiqiy 1 ko‘rsatkichiga ega bo‘ladi. Elektr sxemada ikkita ketma-ket ulangan
kontaktlar bilan ifodalanadi. Faqat
X1 va
X2 kontaktlari
bir vaqtda ulanganda
chiqishda yuqori qiymatli kuchlanish paydo bo‘lishi (mantiqiy 1), kontaktlardan
faqatgina bittasi ulanaganda esa chiqishida mantiqiy nol bo‘lishi ko‘rinib turibdi.
“0” va “1” belgilar o‘zgaruvchilar yoki ularning funksiyalari holatini anglatadi
va arifmetik sonlar hisoblanmaydi. Mantiqiy algebra sonlar emas,
balki holatlar
algebrasi hisoblanadi.
