-BO’LIM. INTERNET TARMOG’INING TCP/IP MODELIGA

Download 11,41 Mb. Pdf ko'rish
bet	57/209
Sana	25.12.2023
Hajmi	11,41 Mb.
	#128215

1 ... 53 54 55 56 57 58 59 60 ... 209

Bog'liq
Internet tarmoqlari va xizmatlari (1)

6-BO’LIM. INTERNET TARMOG’INING TCP/IP MODELIGA
ASOSLANGAN TUZILISHI. OSI MODELI. POG’ONALAR VAZIFALARI.
TCP/IP TARMOG’IDA ADRESLASHNING UMUMIY MOHIYATI

11-bob. TCP/IP tarmog‘i. TCP/IP versiyasi haqida asosiy ma’lumotlar.
Protokollar steklari

Internet o‘ta murakkab tizim hisoblanib, tarmoq ko‘plab xilma-xil ilovalar,
protokollar, oxirgi tizimlar, ularning tarmoqqa ulanishi texnologiyalaridan tashkil
topgan.
Internet haqida olingan bilimlarni tizimlashtirishga kirishishdan oldin
insonlardagi o‘xshashliklarni qidirib ko‘ramiz. Har kuni ko‘pchilik murakkab
tizimlar bilan to‘qnashadi. Kimdir sizdan qachondir havo transportini tashkil
etilishini tavsiflashni so‘raydigan holatni tasavvur qiling. Tashkil etishni tavsiflash
usullaridan biri bu siz (yoki tashkilot xodimlari) undan foydalanishda amalga
oshiradigan harakatlarni sanab o‘ting. Misol uchun, siz chiptaga buyurtma berasiz,
yuk nazoratidan o‘tasiz, ro‘yxatdan o‘tasiz va samolyotning bortiga tushasiz.
Keyin uchishni amalga oshirasiz, manzilga yetasiz, yana ro‘yxatdan o‘tasiz, yukni
olasiz va agar reys noqulay bo‘lgan bo‘lsa, chiptalarni sotish bo‘limiga shikoyat
qilasiz. Sizning harakatlaringiz ketma-ketligini 11.1-rasm grafik ko‘rsatadi.
20
Bu yerda biz kompyuter tarmoqlarining ishlash prinsiplariga o‘xshashlikni
ko‘rishimiz
mumkin.
Siz
samolyotda
chiqish
punktingizdan
borish
punktingizgacha sayohat qilasiz, paket esa xost-jo‘natuvchidan xost-manzilga
uzatiladi. Lekin chuqurroq o‘xshashlik harakatlar tuzilmasidan iborat. Ko‘rish
osonki, sizning har ikkala oxirgi harakatlaringiz chiptalarni sotish bo‘limiga
20
James F. Kurose, Computer Networking ATop-Down Approach 6
th
Edition// 2013 by Pearson Education

119
qaratilgan, ikkinchisi va oxiridan oldingi harakatingiz yuk va boshqalar bilan
bog‘liq.
11.1-rasm. Uchishni amalga oshirishda yo‘lovchi harakatlarining ketma-ketligi.

Harakatlar tuzilmasi simmetrik hisoblanadi, bu yerda “simmetriya o‘qi”
bo‘lib uchib o‘tish xizmat qiladi. Shunday qilib, samolyotdagi sayohat jarayonini
11.2-rasmda tasvirlanganidek gorizontal darajalar majmui ko‘rinishida taqdim
etish mumkin.
Keltirilgan gorizontal tuzilma (11.2-rasm) bizning ko‘rib chiqishimiz uchun
asosiy predmet hisoblanadi. Biz sayohatni har bir komponentining boshqa
komponentlarga nisbatan joyini aniqlashga erishdik. Masalan, yo‘lovchilarni
ro‘yxatga olish haqida aytilganda, biz bilamizki, bu yuk tekshirilganidan keyin
samolyot bortiga o‘tqazishdan oldin bo‘ladigan protsedura hisoblanadi. Har bir
ajratilgan daraja o‘z funksionalligiga ega, ya’ni yo‘lovchilarga xizmatlarni taqdim
etadigan xizmatlarga ega. Chipta darajasidan quyida yo‘lovchi chiptani olishdan
shikoyatni qabul qilishgacha barcha xizmat ko‘rsatish bosqichlarini, yuk
darajasidan quyida esa yukni tekshirish va topshirishdan uni olishgacha barcha
bosqichlar orqali o‘tadi va h.k.. Bunda yuk darajasida faqat chipta darajasida
xizmat ko‘rsatishdan o‘tgan yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatiladi. Shuning o‘zi

120
boshqa darajalar uchun ham o‘rinli bo‘ladi. Shunday qilib, darajalardan har birida
xizmat ko‘rsatish bu darajaga kiradigan funksiyalarni bajarilishi yo‘li bilan barcha
oldingi darajalardagi xizmat ko‘rsatish natijalaridan foydalanish orqali amalga
oshiriladi.
11.2-rasm. Uchib o‘tish jarayonining gorizontal ko‘p darajali tuzilmasi.

Download 11,41 Mb.

1 ... 53 54 55 56 57 58 59 60 ... 209

Download 11,41 Mb.

Pdf ko'rish