12-BOB. TCP/IP TARMOQLARIDA ADRESLASHNING ASOSIY

132 
12-BOB. TCP/IP TARMOQLARIDA ADRESLASHNING ASOSIY 
TURLARI. BELGILASH TIZIMLARI, SINFLAR BO‘YICHA 
ADRESLASH 
 
12.1. Internet tarmoqlarida adreslashning asosiy mohiyati 
 
IP-adres – tarmoqdagi TCP/IP protokoldan foydalanuvchi xostni aniqlovchi 
unikal identifikator. 
Tugun (node) yoki xost (host) – tarmoqqa ulangan va boshqa qurilmalar 
bilan o‘zaro aloqada ishlay oladigan qurilma. 
Tarmoq raqami va tarmoqdagi xost raqamidan iborat bo‘lgan tarmoq adresi 
yirik tarmoqdagi har bir xostni unikal tarzda identifikatsiya qilish imkonini beradi. 
TCP/IP texnologiyasida tarmoq adresi IP-adres deyiladi. 
 
12.2. IPv4 adreslashi 
 
IPv4 adresi uzunligi 4 baytdan iborat va odatda to’rtta raqam ko’rinishida 
yoziladi. Bunda har bir baytning qiymati o’nli formatda va nuqta bilan ajratilgan, 
misol uchun: 128.10.2.30 adresning an’anaviy o’nlik formatda aks ettirilishi. 
10000000 00001010 00000010 00011110 — yuqoridagi adresning ikkilik koddagi 
ko’rinishi. IPv4 adres – 32 razryadli ikkilik son. Qulaylik uchun maxsus formatda 
yoziladi – o‘nlik ko‘rinishda nuqtalar bilan (dotted decimal). 
W.X.Y.Z – nuqtalar bilan ajratilgan o‘nlik raqamlar. 
181.252.30.115 
Internet tarmog‘ida har bir kompyuter unikal IP-adresga ega. U 4 raqamdan 
iborat bo‘lib, har bir raqam 0 dan 255 gacha diapazon chegarasida bo‘ladi. Butun 
adres tarmoq identifikatori va xost identifikatoridan tashkil topadi. IP-adreslarning

133 
sinflari mavjud bo‘lib, ular tarmoq nomeri va xost nomeridagi bitlar soni bilan 
farqlanadi. 
IP adres har bir qurilmaga internet tarmog‘iga ulanish uchun beriladigan 
maxsus 0 va 1 ketma-ketligidagi manzil. IP adreslar oktetlardan tashkil topadi. IP 
adreslarning uzunligi uning turiga qarab 32 bit yoki 64 bit bo‘lishi mumkin. 12.1-
rasmda IPv4 adresining strukturasi ko’rsatilgan. 
IPv4 adresi strukturasi: 
 IPv4 adres 4 ta qismdan tashkil topgan; 
 Har bir qism 8 bit uzunlikka ega (demak uning umumiy uzunligi 32 bit! 
ekan); 
 Har bir qism 0-255 diapazonda bo‘ladi; 
 Masalan,128.35.0.72 

Download 11,41 Mb.