Kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

190 
ishlarni deytagramma sathida amalga oshiriladi.
TCP-
ulanish ma’lumotlarni dupleks uzatishni ta’minlaydi. Agar ikki xostda A va V 
jarayon bajarilayotgan bo‘lsa, bunda ma’lumotlar bir vaqtda A jaryondan V 
jaryonga, va V jaryondan A jarayonga uzatiladi. TCP-ulanish nuqta-nuqta ulanish 
ham deyiladi, ya’ni yagona qabul qiluvchi bilan yagona uzatuvchi o‘rtasidagi 
ulanish nazarda tutiladi.
TCP-ulanish jarayonini ko‘rib 
chiqamiz. Faraz qilaylik, biror bir xostda jarayon amalga oshirilmoqda, va bu 
jarayon boshqa xost bilan ulanishni hohlamoqda . Boshida mijoz jarayoni o‘z 
xostidagi transport sathiga ma’lum qiladiki, meni server jarayonimga ulangin. 
Shundan so‘ng mijoz transport sathi TCP-ulanishni serverning transport sathi bilan 
tashkil etishni boshlaydi. Boshida mijoz serverga maxsus TCP segmentini 
yuboradi, server mijozga boshqa maxsus segment bilan javob beradi va oxirda 
mijoz serverga uchinchi maxsus segmentni yuboradi. Birinchi ikkita segment hech 
qanday ma’lumotni amaliy sathida ushlamaydi , uchininchi segment esa bu 
ma’lumotni ushlashi mumkin. Chunki segmentlar almashinuvi, ulanish 
jarayonining o‘rnatilishi hisoblanadi va oxirgi qismi “ uch marotaba qo‘l siqish” 
deyiladi.
TCP-ulanish o‘rnatilgandan so‘ng, amaliy jarayon ma’lumotlar 
almashinuvini boshlaydi. Mijozdan ma’lumotlarni serverga uzatilishi quyidagicha 
bo‘ladi: mijoz o‘zining ma’lumotlar oqimini soketga yuboradi (soket-dasturlash 
interfeysi bo‘lib, jarayonlar o‘rtasida ma’lumotlar almashinuvini ta’minlaydi). 
Soket orqali ma’lumotlar TCP-protokoliga tushib, mijoz tomonga yuborilishini 
ta’minlaydi. 
16.5-rasmda
ko‘rsatilgandek, TCP bu ma’lumotlarni jo‘natuvchi 
buferga – buferlardan biriga, ya’ni “ uch marotaba qo‘l siqishni” ni tashkil
etishga yo‘llaydi. Vaqti-vaqti bilan TCP uzatuvchi buferdan ma’lumotlarni olib 
turadi. Belgilangan tasnifga asosan, TCP protokoli olingan “ ma’lumotlarni 
segment ko‘rinishda hohlagan kerakli o‘ziga qulay vaqtda” uzatish shart. 
Maksimal ma’lumot hajmi, ya’ni buferdan olingan va uni segmentga 

191 
joylashtirilishi, chegaralangan bo‘lib buni maksimal segment o‘lchovi deyiladi 
Segmentni maksimal ma’lumot o‘lchovi TCP protokolini amalga oshirishdan 
(operatsion tizim aniqlaydi) va qayta konfiguratsiyalash: ko‘p hollarda 1500, 536, 
va 512 bayt (segment ma’lumot o‘lchovi tez-tez o‘rnatilib turadi, IP fragmentlash 
bo‘lmasligidan qochish uchun) qiymatlari ishlatiladi. Alohida e’tibor bilan 
qaralsa, maksimal o‘lchov ma’lumot ilovasiga tegishli bo‘lib bu segment ichida 
joylashgan, bu segmentga tegishli bo‘lmay bosh sarlavha bilan birga bo‘ladi.
 
16.5-rasm
. TCP-protokolini uzatish va qabul qilish buferi. 
TCP protokoli har bir ma’lumot fragmentiga bosh sarlavha qo‘shadi va 
TCP- segmentini yaratadi. Segment tarmoq sathida uzatiladi va qaerda IP-
deytagramma tuzilsa. (Datagramm- ma’lumot bloki, protokolga asosan uzatiluvchi, 
oldindan belgilanmagan ulanishda va virtual kanalni tashkil etilishini bildiradi). 
Datagramm tarmoq orqali yuborilib qabul qiluvchi tomonidan qabul qilinadi. Agar 
segment transport sathida bo‘lsa, TCP protokoli ushbu segmentni qabul qiluvchi 
buferga joylashtiradi. (
16.6-rasm
). So‘ng ilova buferdan ma’lumotlar oqimini 

192 
sanaydi. Qabul qiluvchi va uzatuvchi buferlar ikkita tomondan ulanadi. Demak, 
TCP-ulanish bu bufer va o‘zgaruvchan uzatuvchi va qabul qiluvchi tomonlari, va 
shu bilan birga tomonlar orasidagi soket ulanishdan tuzilgan. Bu holda ulash uchun 
hech qanday bufer yoki o‘zgaruvchan oraliq tarmoq uskunalari (marshrutizator, 
ko‘prik va takrorlanuvchi) ishlatilmaydi. 

Download 11,41 Mb.