| Milliy musiqa va qo'shiqchilik. Mustaqillik yillarida milliy musiqa va qo'shiqchilik san'ati rivojlandi. Respublika madaniyat ishlari vazirligi, 1992 yilda tashkil etilgan “Xalq ijodi va madaniy-ma'rifiy ishlar respublika markazi”, uning viloyatlardagi bo'limlari mustqa va qo'shiqchilik san'ati, xavaskorlik va folklor jamoalari faoliyatini rivojlantirish, unutilgan xalq oxanglarini tiklash maqsadida turli xil ko'rik tanlovlar, festivallar tashkil etilmoqda. 1992 yilad Toshkentda “Asrlarga tengdosh navolar” va “Boqiy ovozlar”, Xorazm viloyatida folklor jamoalari, askiya, qiziqchi va masharabozlarning, Qo'qonda katta ashula, lapar va yalla ijrochilarining ko'rik - tanlovlari o'tkazildi. 1994 yilda may oyida Parijda bo'lib o'tgan “Sharq musiqasi” festivalida Munojot Yo'lchieva, Shavkat Mirziyoevlar ishtirok etib, o'zbek milliy qo'shiqchilik san'atini jahonga namoyish etdilar. O'zbekistonda musiqa va qo'shiqchilik san'atini rivojiga har yili 31 avgust va 21 mart kunlari o'tkazilayotgan mustaqillik va Navro'z kunlariga bag'ishlangan bayram tantanalari ijobiy ta'sir ko'rsatmoqda. Mustaqillik yillarida O'zbekistonda yashayotgan 130 ga yaqin turli millat va elat urf-odatlari va an'analari birdek rivojlanib bormoqda. Milliy madaniy markazlar millatdoshlarning tili, madaniyati, urf-odatlari, rasm-rusumlarini tiklash, tarixiy Vatani bilan aloqani rivojlantirish kabi masalalar bilan shug'ullanib kelmoqdalar. Milliy madaniy markazlar qoshida milliy musiqa, raqs, hunar va boshqa yo'nalishlardagi to'garaklar tashkil etilgan.
1992 yilda turli milliy markazlarga ko'maklashuvchi Respublika Baynalminal markazi tuzildi. Uning faoliyatida respublikamizda istiqomad qiluvchi turli millat va elatlarni jipslashtirish asosiy o'rin tutmoqda. Har bir millatga mansub rassomlar, yozuvchilar, shoirlar, olimlar, madaniyat va san'at arboblariga bag'ishlangan yig'ilishlar, ko'rgazmalar tashkil etilmoqda. Milliy madaniy markazlar o'z faoliyati bilan respublikada madaniyat ravnaqiga muhim hissa qo'shmoqdalar.
Muzey. Jamiyat madaniy – ma'rifiy hayotida alohida xotirani tiklash va mustahkamlashda muzeylarning ahamiyati katta. Shu boisdan ham mustaqillik yillarida mavjud muzeylarni ta'mirlash, ularni yangi eksponatlar bilan boyitish, yangi muzeylar barpo etishga alohida e'tibor berildi. Namanganda ulug' o'zbek shoiri Boborahim Mashrab muzeyi, Xorazmda hofiz Xojixon Boltaev nomli maqomchilar muzeyi, Urganchda Xorazm amaliy san'ati va tarixi muzeyi, Buxoroda temirchilik muzeyi, Samarqand viloyatining Oqtosh shahrida xalq baxshisi Islom shoir Nazar o'g'lining uy-muzeyi, Toshkentda o'zbek xalq ayollarining orasidan chiqqan birinchi huquqshunos olima Xadicha Sulaymonova muzeyi, o'zbek raqqosasi Mukarrama Turg'unboeva muzeyi singari uy muzeylari tashkil etildi. Shuningdek, oliy ta'lim muassasalarida ko'plab muzeylar ochildi. 1996 yil 1 sentyabr kuni Toshkentda Osiyoda yagona bo'lgan Olimpiya shon – shuhrat muzeyi faoliyat ko'rsata boshladi. Bu muzey O'zbekistonlik sportchilarning xalqaro musobaqalardagi muvaffaqiyatlarni namoyish etadigan, mamlakatimizda sport harakatini rivojlantirish markazi bo'lib qoldi.1996 yil 18 oktyabrda Toshkentda Temuriylar tarixi davlat muzeyi ochildi. Muzey temuriylar davrini aks ettiruvchi o'sha davrga xos tarixiy jixozlar, qurol – aslahalar, lashkarboshilar va oddiy jangchilarning kiyim – boshlari, oltindan yasalgan uy – buyum ashyolari, musiqa asboblari, Amir Temur, Bobur qo'lyozmalari, Ulug'bekning astronim qurilmalari va boshqa 2000 dan ortiqroq tarixiy, madaniy yodgorliklar bilan jixozlangan. Temuriylar tarixi davlat muzeyi O'zbekistonda amalga oshirilayotgan madaniy, ma'naviy – ma'rifiy ishlar, ilmiy tafakkur markaziga aylandi. 2002 yil Termizda Arxeologiya muzeyi bunyod etildi.
O'zbekistonPrezidentining 1998 yil 12 yanvardagi “Muzeylarfaoliyatinitubdanyaxshilashvatakomillashtirishto'g'risida”gifarmonivauningbajarilishigaqaratilganRespublikaxukumatining 1998 yil 5 dekabrdagiqabulqilingan “Muzeylarfaoliyatiniqo'llab – quvvatlashmasalasito'g'risida”giqarorimamlakatimizdamuzeyishinirivojlantirishistiqbollarinibelgilabberdi. Madaniyatishlarivazirligi “Oltinmeros” jamg'armasi, BadiiyAkademiya, Moliyavazirligi, Mehnatvazirligimuzeylarrahbariyatibilanhamkorlikdamuzeylarningrivojlanishivamoliyaviyta'minotibo'yichadasturishlabchiqildi. Muzeylarfaoliyatinimuvaffaqlashtirish, ilmiy – uslubiyyordamko'rsatish, moddiyjihatdanqo'llab – quvvatlashmaqsadida 1998 yilda “O'zbekmuzey” Respublikajamg'armasituzildi. Axoliningmuzeyshunoslikmadaniyatinioshirishgako'maklashuvchi “Moziydansado” jurnalita'sisetildivau 1999 yildanboshlabo'zbek, rus, ingliztillaridanashretilaboshlandi. Faqat 1999 yilda muzeylarning asosiy fondi 1544 ta tarixiy va madaniy yodgorliklar bilan boyidi. O'zbekistonda umumiy maydoni 137150 kv.m.ni tashkil etadigan 510 ta muzey faoliyat ko'rsatmoqda. Ularda 1,3 mln.dan ortiq ajdodlarimiz tarixi, betakror madaniyatini aks ettiruvchi nodir buyumlar – eksponatlar saqlanmoqda va aholiga namoyish etilmoqda. Mamlakatimizning me'moriy yodgorliklarga boy 10 ta shahri tarixiy shaharlar ro'yxatiga kiritilgan. 2500ta me'moriy obida, arxeologik yodgorlik, 1800 ta monumental san'at asari davlat muxofazasiga olindi. Buxoro, Samarqand va Xiva shaharlaridagi 3 ta muzey – qo'riqxonalarda butun dunyoda eng nodir tarixiy yodgorliklar, me'moriy obidalar, monumental san'at asarlari saqlanib qolgan, davlat muxofazasida yangidan chiroy ochayotgan muzeylar sifatida e'tirof etilgan. O'zbekiston muzeylari aholi orasida o'lkamiz tarixi, xalq amaliy san'ati asarlaridan iborat etnografik ko'rgazmalarni namoyish etib jamiyatimiz ma'naviy kamoloti yo'lida xizmat qilmoqda. Minglab xorijiy sayyohlar respublikamiz muzey – qo'riqxonalariga tashrif buyurib ajdodlarimizdan qolgan tarixiy yodgorliklar, obidalar, monumental san'at asarlari oldida ta'zim etmoqdalar. Frantsiya, Turkiya, Eron, Pokiston, Koreya, Xitoy va boshqa mamlakatlarda O'zbekiston muzeylarining eksponatlari namoyish etildi.
|
