Mavzuga oid savol va topshiriqlar

2.A.A.KAXXAROV, YU.SH.AVAZOV, U.A.RUZIYEV “Kompyuter 
tizimlari va tarmoqlari” Toshkent-“Fan va texnologiya”-2019 
O`quvchilar faoliyatini baholash mezonlari 
Darsga faol ishtirok etgan o’quvchilarni og’zaki, amaliy va berilgan 
topshiriqlarni guruhlarda bajargan ishlari bo’yicha baholaydi 
1. 90-100 % 5 baho - a`lo 
2. 75-89 % 4 baho -yaxshi 
3. 60-74 % 3 baho - qoniqarli 
O‘quv fani o‘zlashtirish natijalarini nazorat qilish va baholash o‘qituvchi dars 
jarayonida, amaliy ravishda amalga oshiriladi. Baholash metodlarini shakllantirish 
baholash ob’ekti nima ekanligini aniqlash kerak (aniq nimani baholash). 
O‘qitish natijalarini faoliyat natijalari orqali baholash, kompetensiyalarni 
faqat faoliyat jarayonida baholanadi (faoliyatning to‘g‘ri bajarilganligini kuzatib 
borish).
O‘quv fan (modul)ining o‘qitish natijalarini va kompetensiyalarni baholash: 
- 5 “A’lo”: amaliy faoliyatni to‘g‘ri bajarilishi (manipulyatsiyalar, modellar, 
ko‘nikmalar va hokazo) 90-100% ga bajarish; 
- 4 “Yaxshi”: amaliy faoliyatni (manipulyatsiyalar, modellar, ko‘nikmalar va 
boshqalarni) bajarish algoritmiga muvofiq 75-89 foizga bajarish;
- 3 “Qoniqarli”: amaliy faoliyatni bajarish algoritmiga muvofiq talab 
qilinadigan ish turlarini (manipulyatsiyalar, modellar, ko‘nikmalar va h.k) 60-74 
foizga bajarish;
2 “Qoniqarsiz”: kerakli ish turlarini algoritmini bajarish ketma-ketligini 
sezilarli darajada buzilishi, amaliyot davomida topshiriqlarni to‘g‘ri bajarishga 
intilmaslik; 
- kerakli ish turlarini bajarish algoritmini qo‘pol ravishda buzgan holda (60% 
dan past) ish turlarini (manipulyatsiyalar, modellar, ko‘nikmalar va boshqalar) 
bajarish.

YORIQNOMALI TEXNOLOGIK XARITA 
Kasb kodi va nomi: 50610401 Kompyuter injiniringi. 
O’quv amaliyoti nomi: Kompyuter tarmoqlari va tizimlarini sozlash, boshqarish. 
Amaliy mashg’ulot №6 DHSP xizmatini o‘rnatish va sozlash 
Amaliy mashg’ulotning maqsadi: O`quvchilarning bilim va ko`nikmalarini rivojlantirish. Kompyuterdan 
foydalanishni o`rgatish. 
Faoliyat 
turi 
Asbob-
uskuna,moslama,
materiallar 
Rasmlar, eskizlar va chizmalar 
Bajariladigan ishlar ketma-
ketligi 
Xavfsizlik 
texnikasi 
Elektr jixozlari, 
stabilizator, UPS 
qurilmasi va pilotlar 
Kompyuterdan 
foydalanishda 
texnika xavfsizligi qoidalariga 
rioya qilish, sanitariya gigiyena
qoidalarini tushuntirish. DHSP 
xizmatini 
o‘rnatish 
haqida 
tushunchaga ega bo’lish. 
Yong’in 
xavfsizligi 
O’t o’chirish
vositalari 
Yong’in xavfsizligi qoidalariga 
amal qilish, o’t o’chirish 
vositalari 
bilan 
tanishtirish,
Xizmatdan foydalanish shakllari 
haqida tushuncha olish. 
Elektr 
xavfsizligi 
Elektr jixozlari, 
stabilizator, UPS 
qurilmasi va pilotlar 
Kompyuterlar 
qanday 
kuchlanishda 
ishlashini
o’rgatish, qo’llar nam bo’lgan 
holda 
uskunalarni 
elektr 
manbaiga ulash yoki ajratish 
taqiqlanadi 
boshqa 
DHSP 
xizmatini 
sozlash 
haqida 
tushunchaga ega bo’lish. 

 “Tasdiqlayman” 
K.T.I.B.D.O’_______F.Ataboyev 
Guruh
20 
Sana 
Mavzu: Domenga kompyuterlarni qo’shish. 
O’quv mashg’ulotida ta'lim tеxnologiyasi modеli
Vaqt: 240 daqiqa 
Talabalar soni 12-30 nafar 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi 
Maxsus xonada o’tkaziladigan 
mashg’ulot 
O‘quv mashg‘ulotning tuzilishi 
1. Domen nima 
2. Domenga kompyuterni qo’shish 
uchun zarur bo'lgan qadamlar 
3. Serverni sozlash 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
O`quvchilarning bilim va 
ko`nikmalarini rivojlantirish. 
Kompyuterdan foydalanishni o`rgatish 
Kutilayotgan natija: 
Domenga kompyuterlarni qo’shish
haqida bilimga ega bo’ladi 
Pеdagogik vazifalar: 
-
Domen tushunchasi bilan tanishtiradi; 
- Domenga kompyuterni qo’shish uchun
zarur bo'lgan qadamlarni tasniflaydi; 
- Serverni sozlash haqida tushuntiradi. 
O’quv faoliyati natijalari: 
- Domenga tushunchasini tinglaydilar 
va zarur bo’lsa yozib boradilar; 
- Domenga kompyuterni qo’shish uchun
zarur bo'lgan qadamlarni tasniflaydilar; 
- Serverni sozlash
tushunchasini aytib 
beradilar. 
Ta'lim usullari 
Tushuntirish, namoyish mеtodi, tеzkor-
so‘rov javob 
Ta'lim shakli 
Guruhlarda ishlash 
Ta'lim vositalari 
Yo`riqnoma, mavzuga oid yordamchi 
ta’lim vositalari namunalar, 
videoproyektor, 
kompyuter 
Ta'lim bеrish sharoiti 
Kompyuter va ko`rgazmali vositalar 
Monitoring va baholash 
Amaliy topshiriq 

O’quv amaliyotining texnologik xaritasi 
Ish bosqich 
lari va vaqti 
Faoliyat mazmuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchilar 
Mavzuga 
kirish
(20 daq)
Tashkiliy qism: 
1.O’quvchilarning davomatini tekshirish. 
2.O’quvchilarning mashg’ulotga tayyor-
garligini nazorat qiladi. 
3. 
Mavzu 
nomi,rejasi, 
maqsad 
va 
kutilayotgan natijalar bilan tanishtiradi. 
4. Baholash mezonlari bilan tanishtiradi. 
5. O’quvchilarni mehnat muhofazasi va 
texnika 
xavfsizligi, 
sanitariya-gigiena 
qoidalari bilan tanishtiradi.
Mashg’ulotga 
tayyorgarlik ko’radi. 
Amaliyotga xavfsizlik 
texnikasi, sanitariya 
va gigiyena talablariga 
rioya qilgan holda 
maxsus kiyimda 
bo’ladi. Xavfsizlik 
texnikasi jurnaliga 
imzo qo’yadi. 
Tinglaydi. 
Asosiy 
bosqich 
(200 daq) 
I bosqich. Kirish yo`riqnoma (20 daq.) 
O’quvchilarni bilimini faollashtirish: 
1. Har bir o’quvchining nazariy bilimlarini 
baholash uchun test savollarini tarqatadi. 
2.Tеzkor-so‘rov javob orqali tayanch 
bilimlarni aniqlaydi. 
Yangi mavzu bayoni: 
1. 
Domen nima 
2. 
Domenga 
kompyuterni 
qo’shish 
uchun zarur bo'lgan qadamlar 
3. Serverni sozlash
II bosqich. Joriy instuktaji (160 daq.) 
Yangi mavzu bo’yicha amaliy mashq 
bajarish: 
O`qituvchi кuzatuvchi sifatida ishtiroк 
еtadi. 
Ishlayotgan o’quvchilarni nazorat qiladi 
va bo’sh o’zlashtiruvchi o’quvchilarga
amaliy yordam beradi 
Vazifani 
bajarishda 
o’quvchilarda 
кo’niкmalarni 
shaкllanishiga 
е`tibor 
qaratadi 
III bosqich.Yakuniy yo`riqnoma (20 daq.) 
1.Baholash mezoni asosida o’quvchining 
o’zlashtirish darajalarini baholaydi. 
2.Har bir o’quvchi bajargan ishlarni qabul 
qiladi va yakun yasaydi. Bajarilgan 
ishlardagi 
yutuq 
va 
kamchiliklarni 
Savollarga javob 
beradi. 
O`qituvchi 
bajarayotgan ishni 
diqqat bilan kuzatadi, 
tinglaydi, yozib oladi.
Berilgan topshiriqning 
maqsad va vazifalari 
yozib olinadi. 
Har bir ish joyida 
berilgan yo’l-yo’riq 
xaritasini o’rganadilar 
va amaliy bajaradilar.
Vazifani mustaqil 
bajaradilar. 
Yo’l qo’ygan xatolarni 
to’g’rilaydi. 
Bajargan ishlarni 
topshiradi. Usta bergan 
ko’rsatamlarni oladi. 

ko’rsatadi. 
Ish joyini tartibga 
keltiradi. 
Yakuniy 
bosqich 
(20 daq) 
Baholarni e’lon qiladi, kelgusi mashg’ulot 
mavzusi bilan tanishtirib, uyga vazifa va 
uni bajarish uchun tavsiyalar beradi. 
Baholarni eshitadi.
Uy vazifasini daftarga 
yozib oladi.
7-Mavzu: Domenga kompyuterlarni qo’shish
Reja: 
1. 
Domen nima 
2. Domenga kompyuterni qo’shish uchun zarur bo'lgan qadamlar 
3. 
Serverni sozlash 
Har qanday tarmoq, mahalliy yoki global, murakkab tuzilish va qurilishga 
ega. Shu bilan birga, tarmoqqa ulanadigan har bir kompyuter o'ziga xos 
kompyuter domen nomiga ega (global tarmoqda bu tushunchani kompyuter nomi 
bilan emas, balki sayt nomi bilan bog'lash mumkin), bu bo'lishi mumkin. 
solishtirganda, masalan, har qanday shaxsning haqiqiy yashash manzili va uning 
bevosita ismi , familiyasi va otasining ismi. 
Shunday qilib, tarmoqdagi ma'lum bir qurilmani topish, uni aniqlash, u 
haqidagi ma'lumotlarni ko'rish, resurslaridan foydalanish uchun siz faqat uning 
nomini bilishingiz kerak va agar sizda kirish huquqiga ega bo'lsangiz, uning 
resurslari yoki unda joylashtirilgan ma'lumotlardan foydalaning. 
Domen nomlari uzoq vaqtdan beri mavjud. Aslida, ular ma'lum bir tarmoqda 
noyob bo'lgan jismoniy manzillar (IP-manzil) o'rnini bosuvchi vositaga aylandi. 
Ushbu qadam ma'lum bir saytga, mahalliy resursga tashrif buyurishni 
osonlashtirdi, chunki endi foydalanuvchi o'z navbatida uch xonali bo'lishi mumkin 
bo'lgan 4 ta raqam blokini eslab qolishi shart emas, faqat domen nomini biladi. 
Domen nomlarining jismoniy manzilga dekoderi deb ataladigan narsa DNS 
serverlaridir (Domain Name Server). Boshqacha qilib aytganda, foydalanuvchi 
ma'lum bir saytga tashrif buyurganida, manzilning matnli versiyasini kiritadi va u 
o'z navbatida inson aralashuvisiz IP-manzilga aylantiriladi va uni kerakli sayt yoki 
resursga yo'naltiradi. Albatta, bu yodlashni osonlashtirdi, chunki 12 tagacha 
bo'lishi mumkin bo'lgan raqamlar to'plamiga qaraganda so'zni eslab qolish ancha 
oson. 
Internetda zonalar bo'yicha aniq demarkatsiyalar mavjud. Masalan, davlat 
idoralariga odatda .org domenidagi tashkilot nomi beriladi. Agar biz ma'lum 
onlayn-do'konlar, tijorat tashkilotlari haqida gapiradigan bo'lsak, unda ular odatda 
o'z faoliyat sohasi ko'lamiga mos keladigan zonaga joylashtiriladi: ya.ru 
Rossiyada, ya.ua esa Ukrainada qo'llaniladi; aliexpress.com dunyoning istalgan 
nuqtasida ro'yxatdan o'tgan, ammo manzil satrida ushbu nomdan oldin mintaqa 
ko'rsatilgan va shunga mos ravishda foydalanuvchi ushbu onlayn-do'konga tashrif 

buyurishga harakat qiladigan sayt interfeysi tili, masalan, ru. aliexpress.com, lekin 
domen hamma joyda .com. 
Domen va to'g'ridan-to'g'ri kompyuter nomiga kelsak mahalliy tarmoq, keyin 
uning nomi tarmoqni qurgan va unga xizmat ko'rsatgan va u yoki bu qurilmani 
tarmoqqa qo'shgan tizim administratoriga bog'liq. 
Kompyuterni domenga qo'shish orqali siz domendan to'liq foydalanishingiz 
mumkin, masalan, markazlashtirilgan boshqaruv, Guruh siyosati va boshqa ko'p 
narsalar. 
Old shartlar 
Windows 7 kompyuterini domenga ulashdan oldin quyidagi shartlar 
bajarilganligiga ishonch hosil qiling: 
Windows 7 Professional, Ultimate yoki Enterprise ishlatiladi- Windows 7 
ning faqat ushbu nashrlari domenga qo'shilishi mumkin. 
Tarmoq kartangiz bormi- izohsiz, menimcha, siz buni unutmagansiz 
Siz mahalliy tarmoqqa ulangansiz- Mahalliy tarmoqqa ulanganingizga 
ishonch hosil qiling. Garchi Windows 7 domen Windows Server 2008 R2-ga 
oflayn qo'shilishi mumkin bo'lsa-da, bu alohida maqola uchun mavzu. 
Sizda to'g'ri IP manzil mavjud- Yana bir bor tarmoqqa ulanganligingizga va 
to'g'ri IP-manzilga ega ekanligingizga ishonch hosil qiling. Manzil qo'lda 
sozlanishi, DHCP serveridan olinishi yoki APIPA manzilidan olinishi mumkin 
(169.254.X.Y bilan boshlanadi). Agar siz APIPA manzilini olsangiz, sizga 
potentsial muammolarga duch kelishingiz kafolatlanadi, chunki APIPA va AD 
birgalikda ishlamaydi. 
Domen kontrollerlari siz uchun mavjud - yoki ulardan kamida bittasi. Domen 
tekshirgichi bilan ulanishni tekshirishingiz kerak, masalan, ping orqali, ammo 
muvaffaqiyatli ping domen boshqaruvchisiga to'liq kirish mumkinligini 
kafolatlamaydi. 
Sizda to'g'ri sozlangan DNS server bo'lishi kerak- To'g'ri sozlangan DNS-
serversiz domenga kirishda, ish paytida va hokazolarda muammolarga duch 
kelishingiz kafolatlanadi. 
DNS serverlari siz uchun mavjud- PING dasturi yordamida DNS serverlariga 
ulanishingizni tekshiring va NSLOOKUP so'rovini bering. 
Mahalliy tizimdagi huquqlaringizni tekshiring- Domenga muvaffaqiyatli 
kirish uchun siz kompyuter uchun mahalliy administrator huquqlariga ega 
bo'lishingiz kerak. 
Domen nomingiz, administrator nomi va parolingizni biling 

Download 4,53 Mb.