|
Korpus lingvistikasi book · October 022 citation reads 1,207 authorBog'liq AbjalovaM.KorpLing.Uslubiyqollanma (1)Manzura Abjalova
~ 30 ~
gumanitar universiteti Lingvistika fakultetining bir guruh mutaxassislari
ushbu tizimda rus, nemis va ingliz tillari uchun
–
grafematik (so‘zlarning chegarasini aniqlashtirish);
–
morfologik (so‘z turkumlarini aniqlash);
–
sintaktik (gap bo‘laklarini belgilash);
–
semantik (so‘zlardagi semantik munosabatni aniqlash) modular
ishlab chiqilgan
31
.
Umuman, matnlarni teglashning ikki turi mavjud:
metama’lumot
yozish va
lingvistik izoh
, ya’ni belgi biriktirish.
1. Metama’lumot (metadata, metaizoh, metalingvistik ma’lumot,
ekstralingvistik ma’lumot) korpusga kiritilgan manba nomi, muallifi,
yaratilgan vaqti, voqea joyi, uslubi, janri, shoir yashagan davr
tilshunosligi nuqtayi nazaridan (tilning ma’lum davrga xosligi) ilmiy
yondashishni: shoirning badiiy so‘z qo‘llash uslubi va mahorati (xalq
og‘zaki ijodi namunalari: maqol, matal, topishmoq, turli qochirimlar,
hikmatli so‘zlar, iboralar)ni chuqur o‘rganish, janrning ijtimoiy-
tarbiyaviy ahamiyatini yoritish, janrlarni tahlil qilish jarayonida
mazmunan qaysi auditoriya yoshiga mosligini aniqlash mumkin.
2. Lingvisti izohda matndagi birliklarni lingvistik xususiyatlariga
ko‘ra tasniflashda so‘zshaklning grammatik ma’no (
fonetik, leksik,
morfologik va sintaktik
) birliklarining nutqni shakllantiruvchi umumiy
ma’nolari, qo‘shimchlar (
prefiks, suffiks, kompozitsiya),
unda har bir
soʻzning turkumi va shu turkumga tegishli kategoriyalari (feʼl, ot, sifatlar
va boshqalar), arxaizm, istorizm so‘zlar haqidagi maʼlumotlar
teglar
koʻrinishida korpusga qoʻshilishi korpusning o‘qishliligini oshirish bilan
birga foydalanuvchilarga korpusda maxsus qidiruvni ham amalga
oshirishda ulkan ma’lumotlar xazinasi vazifasini o‘taydi.
Lingvistik izohlash tiplari:
1)
morfologik
(part-of-speech tagging yoki POS-tagging) – so‘z
turkumlarini teglash;
31
Abjalova M. Tahrir va tahlil dasturlarining lingvistik modullari. [Matn]: monografiya. –
Toshkent, 2020. – 176 b. ISBN 978-9943-6939-0-6.
|
| |
