Kurs ishi mavzu: Mahsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar hisobi




Download 3,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/14
Sana14.05.2024
Hajmi3,09 Mb.
#232203
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
Norqobilov Shahriddin KURS ISHI(1)

1-chizma. Xarajat turlari
Shu o‘rinda e’tirof etish joizki, boshqaruv qarorlarini qabul qilishda ana shu
muhim o‘rni bo‘lgan xarajatlarning yuqorida sanab o‘tilgan uch guruhga
bo‘linishini MDH mamlakatlari olimlari orasida birinchi bor ilmiy jihatdan
asoslaganlar, Vatandoshlarimiz hisoblanadi
qanchalik samarali bo‘lmasin, shartli-doimiy xarajatlar uning ta’siriga tushmaydi,
ular nisbatan doimiy hisoblanadi, lekin ishlab chiqarish hajmi oshib boravergan
sari, bir dona mahsulotga to‘g‘ri keladigan miqdori kamayib boraveradi.
Shartli-o‘zgaruvchan xarajatlar esa aksincha xususiyatga ega bo‘lib, ular
boshqaruv qarorlari ta’sirida o‘zgaradi, lekin bir dona mahsulotga to‘g‘ri keladigan
miqdori o‘zgarmasdan qolaveradi. To‘g‘ri xarajatlarning barchasi (mehnat
xarajatlari, material va xom-ashyo xarajatlari) shartli-o‘zgaruvchan xarajatlarga
kiradi. Umumishlab chiqarish xarajatlarining ham bir qanchasi (elektr energiyasi,
yoqilg‘i va sh.k.) shartli-o‘zgaruvchan xarajatlarga kiradi.
Shartli-doimiy xarajatlarga quyidagi xarajat turlari kiradi:
ijara xarajatlari,
hisoblangan eskirish (amortizatsiya) summalari, mol-mulk solig‘i xarajatlari,
umumishlab chiqarish xarajatlarining aksariyat qismi. Tijorat xarajatlarining ham
aksariyat qismi ana shunday shartli-doimiy xarajatlardir: reklama xarajatlari,
amortizatsiya ajratmalari, kommunal xizmat xarajatlari va sh.k. Ma’muriy-
boshqaruv apparati (idora) xarajatlarining ham deyarli aksariyat qismi shartli-
doimiy xarajatlarga kiradi, shu bilan birgalikda bularning ichida ham shartli-
o‘zgaruvchan xarajatlar turlari uchrab turadi.
3
Pardayev Abdunabi/Pardayeva Zulfizar/Boshqaruv hisobi/ Toshkent-2014
4
Абдукаримов И.Т. Анализ издержек обращения в кооперативной торговле. – М.: Экономика
5
Пардаев А.Х. Бошқарув ҳисоби. – Т.: «Академия» нашриёти, 2002 й., 176 б., 24-32 бетлар.


O‘zgaruvchi xarajatlarning standart miqdorlari xo‘jalik yurituvchi
subyektdagi resurslar sarfi me’yorlarigagina bog‘liq bo‘lsa, doimiy xarajatlar esa
ham resurs sarfi me’yorlariga, shuningdek, amaldagi xarajatlar miqdoriga bog‘liq
bo‘ladi. Ya’ni, doimiy xarajatlardan ayrimlari resurslar sarfi me’yorlari orqali
hisoblansa, qolgan bir qismi faqat amalda qilingan xarajatlar yig‘indisidan iborat
bo‘ladi. Doimiy xarajatlarning shu ikkinchi qismi standartini aniqlashda oldingi
yillarda ishlatilgan shu ko‘rinishdagi xarajatlarning amaldagi qiymatlaridan
foydalaniladi. Bunda me’yorlar 2-ifoda orqali aniqlanadi.

Download 3,09 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Download 3,09 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Kurs ishi mavzu: Mahsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar hisobi

Download 3,09 Mb.
Pdf ko'rish