3.4. Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro viloyat
axborot-kutubxona markazi
www.ziyouz.com kutubxonasi
Kutubxonada o‘quvchilarga bepul Internet xizmati yo‘lga
qo‘yilgan. Elektron m a’lumotlar bazalari — «Pravo», «Norma»
axborot-qidiruv tizimlari, ingliz tilida elektron kutubxona mavjud.
Kutubxona 2006-yili Buxoro viloyat axborot-kutubxona mar-
kazi sifatida qayta tashkil topdi.
3.5. Ahmad al-Farg‘oniy nomidagi Farg‘ona viloyat
axborot-kutubxona markazi
Farg‘ona viloyat axborot-kutubxona markazi 0 ‘zbekiston
Respublikasining eng qadimgi kutubxonalaridan biri. Rasmiy
m a’lumotlarga ko‘ra, yangi Marg‘ilon (Farg‘ona shahrining ol-
dingi nomi) kutubxonasi 1899-yil iyunda ulug‘ rus shoiri
A.S. Pushkin tavalludining 100 yilligi nishonlanayotgan kunlarda
birinchi shahar kutubxonasi ommaviy muzeyining bir bo‘limi
sifatida ochilgan. Kutubxona shahar ommaviy muzeyining ikkita
xonasida joylashgan bo‘lib, uning dastlabki kitob fondi 853
nusxadan iborat, kitobxonlar soni 200 nafar, u ham bo‘lsa,
shaharlik ziyolilar bo‘lib, keng xalq ommasiga hali ruxsat yo‘q edi.
1913-yilga kelib, fonddagi adabiyotlar soni 5600 nusxaga yetdi.
1920-yilda kutubxona Farg‘ona shahar kutubxonasi nomini oldi.
1926-yildan e’tiboran Toshkent shahar kutubxonasi bilan
kitob almashinuvi yo‘lga qo‘yildi. Farg‘ona kutubxonasidan ms
imperatori Yekaterina II davriga oid kitoblar berilib, o'rniga
o ‘zbek tilidagi adabiyotlar olinadi va o‘zbek adabiyotlari bo‘limi
ochildi, ammo tezda uni uyushmalararo klubga tarqatib yubo-
riladi. Faqat 1931-yili yana qaytadan tashkil topdi. 1933-yili bo-
lalar bo‘limi ochiladi, 1935-yili fonddagi kitoblar tekshiruvdan
o ‘tkaziladi, 1-oktabrga kelib uning soni 25080 kitobdan iborat
edi. 1939-yili shahar kutubxonasi negizida viloyat kutubxonasi
tashkil topadi. Ammo 1941 -yilda boshlangan urush kutubxo-
nani takomillashtirish bo'yicha boshlangan ishlarni to ‘xtatib
qo‘ydi. Urush yillarida kutubxona Farg‘ona shahriga ko'chirib
kelingan Moskva sharqshunoslik instituti, Moskva tibbiyot
instituti, yoshlar instituti talabalariga, shuningdek, yozuvchilar,
shoirlar va ilmiy xodimlarga xizmat ko'rsatdi.
57
www.ziyouz.com kutubxonasi
1956-yili Farg‘ona viloyati tarixi, iqtisodi, m adaniyati,
mashhur shaxslari haqida o‘lkashunoslik adabiyotlari yig ilib,
targ‘ib qilina boshlandi. 0 ‘lkashunoslik kartotekasi tashkil topib,
hozirgi kunda unda o‘lka haqida 150000 kartochkalar to‘plangan.
1959-yilga kelib, kitob fondi 100000 nusxaga yetdi. 1961-yilda
kutubxona fondida 107908 nusxa kitob bo'lib, shundan 16755 tasi
o‘zbek tilida edi. 1967-yilga kelib, kitob fondi 138 ming nusxadan
oshib ketdi.
1970-yil viloyat kutubxonasi tarixida o‘chmas iz qoldirdi.
Kutubxona uchun maxsus qurilgan va jihozlangan, 500 ming tomga
mo‘ljallangan, hamma sharoitga ega uch qavatli binoga ko‘chib
o‘tdi. Kutubxona tarkibi o‘zgardi, xodimlar shtati kengaydi. Unga
o‘rta asrlarda Osiyoning ko‘zga ko‘ringan qomuschi olimi, astro-
nomi, geografi, matematik Ahmad al-Farg‘oniy nomi berildi.
1977-yil Farg‘ona shahrida ro‘y bergan tabiiy ofat — suv
toshqini kutubxona uchun chinakam fojia bo‘ldi. Kutubxonaning
asosiy kitob ombori suv ostida qoldi. Kutubxonaning 300 ming
nusxadan ortiq kitob, risola va jurnallardan iborat fondining
uchdan ikki qismi nobud bo‘ldi. Ular orasida 1917-yilgacha davrga
oid adabiyotlar, 1920— 1930-yillarga taalluqh bebaho adabiyotlar
va vaqtli matbuot nashrlari ham bo‘lgan. Kutubxona xodimlari
oldiga kitob fondini qisqa vaqt ichida tiklash vazifasi qo‘yildi.
Kutubxona jamoasi bu vazifani sharaf bilan uddaladi. Bugungi
kunda kitob fondi 290 ming nusxadan ortiq bo‘lib, shulardan
2372 tasi noyob kitoblardir.
1980-yili mahalliy haykaltarosh Aydar Aliyev tomonidan ku
tubxona fasadiga Ahmad al-Farg‘oniyning qo‘lida kitob ushlagan
va osmonga qaragan holdagi qiyofasi metallga ishlangan portret
shaklida qo‘yildi. 1980-yildan kutubxona uslubiy faoliyatini boshladi.
1990-yillarda xo‘jalik hisobi evaziga kutubxonaning moddiy-
texnik negizini mustahkamlash maqsadida pulli ish usullari
amaliyotga kintildi, bular — tungi abonement, fonddan chiqarilgan
adabiyotlarning sotuvi, til bo‘yicha o‘quv kurslari, kutubxonachilik
kurslari va boshqalar.
^ 1991-yildan so‘ng, ya’ni mustaqillikka erishganimizdan keyin
о lkashunoslik ishlariga, viloyat tarixini, til va madaniy merosini
о rganishga e tibor kuchaytirildi. 1999-yildan loyihalar bilan ish-
58
www.ziyouz.com kutubxonasi
lash takomillashdi. AKM shu vaqt ichida 10 dan ortiq loyihalar
doirasida ish olib bordi. Bu kutubxona uchun juda katta moddiy va
ma’naviy yordam keltirdi. 2005-yildan kutubxonaning elektron
katalogi tuziia boshlandi va dastlab nodir adabiyotlar fondi olindi.
2006-yilgi 381-sonli Qaror asosida ilmiy-universal kutubxona
axborot-kutubxona markazi sifatida qaytadan tashkil topadi.
Yangi axborot texnologiyalari, elektron o‘quv zali, yoshlar bilan
m a’naviy va m a’rifiy ishlar bo‘limi tashkil topdi. 53 nuqtadan
iborat ichki tarmoq ishga tushdi, avtomatlashtirilgan ishchi
o‘rinlari o'rnatildi. 2008-yil 21—25-oktabrda xalqaro V «Central
Asia —2008» konferensiyasi o ‘tkazildi.
|
