Joriy nazorat savollari:
1. Neft maxsulotlari past xaroratda nima sababdan qotib qoladi?
2.Neft fraksiyalaridan sifatli moylar olish uchun ularni tarkibida qanday uglevodorodlar miqdori kamaytiriladi?
3.Neftning qoldiq uglevodorodlar tarkibiga qanday uglevodorodlar kiradilar?
Qanday uglevodorodlar yoqilg‘ini setan sonini oshiradi?
Neft mahsuloti adsorbentdan o‘tkazilsa, uning tarkibidagi qanday uglevodlar kamayadi?
Sanoat tarkibida qaysi fraksiyasi deparafinlanadi?
4-laboratoriya ishi
Piknometr yordamida zichlikni aniqlash
Kerakli asboblar, reaktivlar, materiallar:
Piknometr
Termostat
Xromli aralashma
Distirlangan suv
Etil spirti
Pipetka
Filtr qog‘oz
Ishdan maksad: Piknometr usuli bilan neft mahsulotlarini zichligini aniqlash.
Piknometrni suv sonini aniqlash: neft va neft mahsulotlarining zichligini aniqlashdagi standart harorat 20 oS hisoblanadi. Zichlikni aniqlash uchun xar xil hajmga ega bo‘lgan darajalangan shisha piknometr qo‘llaniladi (1-rasm). Har bir piknometr uziga xos “suv soni”, ya’ni shu piknometrning 20°S dagi suv massasi bilan tavsiflanadi.
1-rasm. Piknometrlar
Suv sonini aniqlash uchun piknometrni xromli aralashma, distirlangan suv, etil spirti ketma-ketligida yuviladi va quritila. Toza va quritilgan piknometrni 0,0002 g aniqlikda tortiladi. Qaynatib havo haroratida sovitilgan, distirlangan suvni pipetka yordamida piknometrga solinadi (bunda suvning hajmi piknometr yuqori chizig‘idan baland bo‘lishi kerak). So‘ngra piknometrni 20±0,1oS dagi termostatga solinadi va 30 minut davomida ushlab turiladi. Piknometrdagi suv ko‘tarilishdan to‘xtagandan so‘ng, belgidan yuqoridagi ortiqcha suvni pipetka yoki filtr qog‘oz yordamida olinadi va qopqoq yopiladi. Piknometrdagi suvning hajmi belgilangan chiziqning yuqorisiga nisbatan belgilanadi va piknometrni tashqi tomonini yaxshilab artgandan so‘ng 0,0002 g aniqlikda tortiladi.
Piknometr suv soni “m” ni formula yordamida hisoblanadi:
bu еrda: m2, m1 suvli va bo‘sh piknometrning massasi, g
Neft va neft mahsulotlarining zichligini 20 marta aniqlangandan so‘ng piknometrning suv sonini tekshirib turish kerak.
Ish bajarish tartibi: quruq va toza piknometrga pipetka yordamida tekshirilayotgan neft yoki neft mahsulotidan piknometr devorlariga tekkizmasdan extiyotkorlik bilan belgidan yuqoriroq hajmgacha solinadi. So‘ngra piknometrning qopqogi yopiladi va 20±0,1°S dagi termostatga 15-20 minutga qo‘yiladi. (hajm o‘zgarmaguncha). So‘ngra ortiqcha neftni pipetka yoki filtr qog‘ozi yordamida tortib olinadi va neftning hajmi piknometr meniksining yuqori belgisi buyicha aniqlanadi. Piknometrning usti yaxshilab artiladi va 0,0002 g aniqlikda tortiladi.
Tekshiralayotgan neft yoki neft mahsulotining zichligini formula yordamida topiladi:
bu еrda: m3-neftli piknometrning massasi, g;
m4-bo‘sh piknometrning massasi, g;
m-piknometrning suv soni, g.
Chamalangan zichlik ni quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
bu еrda: 0,99823–20oS dagi suvning zichligi;
0,0012-20°S dagi va 0,1 MPa (760 mm.sim.ust.da) bosimdagi havoning zichligi.
Nazorat savollari
1.Zichlik nima?
2.Nisbiy zichlik qanday aniqlanadi.
3.Zichlik qanday asboblar yordamida aniqlaqadi?
4.Neftlarni fizik-knmyoviy xossalari.
5.Neft va neft mahsulotlarini fizik xossalari.
6.Zichligiga qanday omillar ta’sir etadi?
7.Laboratoriya sharoitida neftning zichligini aniqlash.
|
