𝐀
𝐫
(𝐇) =
𝟏, 𝟔𝟕𝟒 ∙ 𝟏𝟎
−𝟐𝟕
𝟏
𝟏𝟐 ∙ 𝟏, 𝟗𝟗𝟑 ∙ 𝟏𝟎
−𝟐𝟔
= 𝟏, 𝟎𝟎𝟖
𝐦
𝐚𝐛𝐬
(𝐒) = 𝟑𝟐, 𝟎𝟔𝟔 ∙ 𝟏, 𝟔𝟔 ∙ 𝟏𝟎
−𝟐𝟕
= 𝟓𝟑, 𝟐𝟑 ∙ 𝟏𝟎
−𝟐𝟕
𝐤𝐠 = 𝟓, 𝟑𝟐𝟑 ∙ 𝟏𝟎
−𝟐𝟑
g
Zat molekulasınıń uglerod birliginde kórsetilgen awırlıǵı sol zattıń molekulyar massası dep
ataladı. Qandayda bir zattıń molekulalıq massası sol zat quramındaǵı element atomlarınıń
salıstırmalı atomlıq massalarınıń jıynaǵına teń boladı. Mısalı; M(H
2
SO
4
) = (1∙2) +32 + (4∙16) =
98.
Gaz tárizli zatlardıń molekulalıq massaların anıqlawda tómendegi usıllardan
paydalanamız:
1. Avogadro nızamınan kelip shıǵatuǵın úshinshi juwmaq tiykarında anıqlaw.
Bir qıylı jaǵdayda teńdey kólemde alınǵan eki gaz massaları arasındaǵı qatnas sol gazlardıń
molekulyar massaları arasındaǵı qatnasqa teń.
g
1
: g
2
= M
1
:M
2
g
1
:g
2
= D
M
1
= D
M
2
Demek, qanday da bir gazdiń molekulyar massası, sol gazdiń ekinshi bir gazge
salıstırǵandaǵı tıǵızlıǵın ekinshi gaz molekulyar massasına kóbeymesine teń.
Kóbinshe gazlardıń tıǵızlıǵı vodorodqa yamasa hawaǵa salıstırıp tabıladı.
M= 2
D(H
2
) M= 29
D(hawa)
2. Gazlardıń molekulyar massasın diffuziya tezligi tiykarında anıqlaw.
Bunıń ushın molekulyar massası belgili gaz benen, molekulyar massası belgisiz gaz teń
kólemde alınıp, olardıń hár qaysısınıń bir qıylı kapillyar tesiksheden ótiw waqtı anıqlanıp,
tómendegi formula tiykarında belgisiz gazdiń molekulyar massası anıqlanadı.
2
1
2
2
1
2
t
t
M
M
Bul usıl gazlardıń molekulyar massasın anıqlawdıń effuziometriya usılı dep ataladı.
3. Meyer usılı boyınsha quram bóleklerge ajıralmay qaynaytugın suyıqlıqlardıń molekulyar
massası anıqlanadı.
(B-h)
V =
RT
M
g
bul jerde, g- suyıqlıqtıń massası, V-zat puwları qısıp shıǵarǵan hawanıń kólemi, T-hawa
jıynalǵan ıdıstaǵı temperatura, V-atmosfera basımı, h-sol temperaturadaǵı suw puwınıń basımı.
4. Mendeleev - Klapeyron teńlemesinen paydalanip molekulyar massanı anıqlaw ushın
tómendegi teńlemeden paydalanimiz.
𝐌 =
𝐦𝐑𝐓
𝐏𝐕
