34
bajarishda funktsional bo„linmalar tomonidan ko„rsatiladigan xizmatlarni bajarish
bo„yicha loyiha rahbarlariga ajratilgan resurslardir. Bunday byudjetni tuzish uzoq
muddatli va yillik rejalashtirish davrida juda aniqlikdagi ishlarni talab qiladi.
Qoidaga binoan, buyurtmachi bilan alohida shartlar kelishilganidan va
shartnoma tuzilganidan keyin loyihabo„yicha xarajatlar aniqlanadi. Bu
loyihaqiymatini va uni bajarish muddatini hisoblash uchun asos bo„ladi. Vaqt
sarfini aniqlash loyiha rahbari tomonidan o„zlari bajaradigan ishlar bo„yicha turli
bo„limlargaberiladigan hisob-kitoblar asosida amalga oshiriladi. Bo„limlar
hisob-
kitoblarini qabul qilgani yoki rad qilgani holdaloyiha rahbari ushbu hisob-
kitoblarni shartnoma shartlariga va xususiyatlariga mos kelishini kuzatib borishi
zarur. Vaqt byudjeti tuzilganidan so„ng matritsali reja ishlab chiqiladi va tegishli
bo„limlar bilan kelishiladi. Ushbu rejaning quyidagi elementlari loyiha rahbari
uchun boshqarishning muhim vositalari bo„lib xizmat qiladi:
–topshiriqning taqsimlanish tarkibi;
–ish vaqti sarfining grafigi;
–ishlarni bajarishning kalendarrejasi;
–ishchilarning taqsimlanishi.
Matritsali tarkibdan foydalanishda loyihabo„yicha
ishlar bajarilishining
borishi, bajarilish sifati, xarajatlar va muddatlar bo„yicha nazorat tizimi yaxshi
tashkil etilgan bo„lishi zarur. Doimiy ravishda shuni kuzatish zarurki, haqiqiy
ko„rsatkichlar rejaga mos kelishi kerak. Loyiha rahbari
butun loyihaga nisbatan,
bo„lim boshliqlari esa ular bo„limlari tomonidan bajariladigan ishlarga nisbatan
shunday axborotga ega bo„lishlari zarur. Ushbu ma‟lumotlar asosida hisobotlar
tuziladi. Bu hisobotlar loyiha rahbarlari tomonidano„z guruhlari bilan muhokama
qilinadi. Muhokamalar har haftada, murakkab vaziyatlarda esa har kuni o„tkazilishi
mumkin.
Boshqaruv tarkibining matritsali tipi kichik va o„rtacha loyihalarni bajarishda
foydalanilishi mumkin. Kichik loyihalarni bajarishda u samarasizdir,
negaki
bunday holatda kommunikatsiya tarmoqlarining murakkabligi oshadi. Bu esa
35
boshqaruv qarorlarini qabul qilish jarayonlarining anchagina sekinlashishiga olib
keladi.
Tashkil etish masalalarining yo„nalishini o„zgartirish yoki ularga erishish
yo„llarining o„zgarishi bilan bog„liq muammoli masalalarnihal qilishda loyihaviy
boshqaruv deb nomlanadigan shakl anchagina samarali hisoblanadi.
Ushbu
tashkiliy shaklda boshqaruvga tizimli yondashuv talablari anchagina keng darajada
tatbiq qilinadi. Aynan shunga mos tarzda ma‟lum bir muammolarni hal qilish yoki
yakuniy maqsadga erishishni ta‟minlovchi barcha ishlar majmuasi belgilangan
bo„ysunuv ierarxiyasi nuqtai nazaridan emas, balki aynan ushbu maqsadga erishish
yoki qayd qilingan muammoni hal qilish nuqtai nazaridan qaraladi. Aniq bir
loyihalar va dasturlarni ishlab chiqishni boshqarish uchun barcha zaruriy
kafolatlarga ega bo„lgan majmuaviy organlar tuziladi. Bu organlarga quyidagilar
yuklangan:
–ishlarning yakuniy natijalariga mas‟uliyatni oshirish;
–bir necha loyihalarni baravariga bajarish uchun
harakatchan mexanizmni
ta‟minlash;
–tashkil etishningumumiy, global maqsadlarining funktsional xarakterli
xususiy, lokal maqsadlilaridan ustunligini ta‟minlash;
–tashqi va ichki shart-sharoitlar o„zgarishiga egiluvchan va tezkor ta‟sir
etishni ta‟minlagan holda tezkor masalalar echimini turli joylarga bo„lib tashlash.
Tashkil etish funktsiyasi loyihani bajarish bilan to„g„ridan-to„g„ri bog„liqdir.
Ishlarning jamlanma rejasi uni boshqarish jarayoniga kiruvchi axborot
hisoblanadi. Uni bajarish jarayonida nazorat funktsiyasi vositasida olingan
axborotlar asosida to„g„rilanadi, loyihani bajarish jarayoni
esa ishlab chiqarish
jarayonidan o„zgarishlarga ruxsat beruvchi to„g„rilanadigan ta‟sirni oladi.
Boshqarishning sanab o„tilgan funktsiyalarining birlashuvi tashkil etish jarayoni
tushunchasini beradi.
