–  informatika va dasturiy ta’minot bo‘yicha mutaxassis  bo‘lmaganlarga dasturlashni o‘rgatish zaruriyatidan voz kechish lozim; –

192 
o‘quvchining bilish faoliyatini boshqarish metodikasi va vositalarning 
majmuasidir.
Informatika o‘qitishda quyidagi didaktik tizimlardan foydalanish 
mumkin:
➢
Guruhni an’anaviy texnik vositalarni qo‘llab o‘qitish; 
➢
Bir o‘quvchi va ko‘p o‘quvchi tizimi; 
➢
Kichik guruhlar tashkil etish; 
➢
Avtomatlashgan auditoriyalar; 
➢
Dasturli o‘qitish; 
➢
Kompyuterli o‘qitish. 
Informatika 
kursida 
kompyuter 
sovodxonligi 
quyidagi 
bosqichlardan iborat bo‘ladi: 
➢
Kompyuter xabardorlik; 
➢
Kompyuter savodxonlik; 
➢
Kompyuter madaniyat; 
➢
Kompyuter mafkura. 
Informatika fanini o‘qitish uchun quyidagi o‘quv- uslubiy 
ta’minotlar mavjud bo‘lishi zarur: Ta’lim muassasalari uchun 
Informatika fanidan DTS va o‘quv dasturlari, darsliklar, o‘quv va 
metodik qo‘llanmalar, yillik taqvim rejasi, ko‘rgazmali vositalar, bir 
soatlik o‘quv mashg‘uloti ishlanmasi, amaliy va laboratoriya 
mashg‘ulotlarini o‘tkazish bo‘yicha metodik tavsiyalar va ishlanmalar. 
Respublikamiz uzluksiz ta’lim tizimining 3 ta bosqichida DTS 
qo‘llanilmoqda. Ular umumiy o‘rta ta’lim, o‘rta maxsus va kasb- hunar 
ta’limi va oliy ta’lim.
1997 yil 29 avgustda «Ta’lim to‘g‘risida» va «Kadrlar tayyorlash 
milliy dasturi» to‘g‘risidagi Qonunlar joriy qilingandan so‘ng ta’lim 
tizimida ham bir qancha islohotlar olib borildi. Turli ta’lim 
muassasalarda bo‘lgani kabi umumiy o‘rta ta’lim maktablarida 1998- 
1999 o‘quv yilidan boshlab DTS tajriba sinov tariqasida qo‘llanila 
boshladi. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida 1999- 2000 o‘quv yilidan 
boshlab bosqichma- bosqich DTS talablari joriy qilina boshladi.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida Informatika fanidan 2001- 2002 
o‘quv yilidan DTS o‘quv jarayoniga qo‘llanila boshladi. 
DTS o‘quvchilarning umumta’lim tayyorgarligiga, saviyasiga 
qo‘yiladigan majburiy minimal darajani belgilab beradi. DTS ta’lim 
mazmuni, shakllari, vositalari, usullarini va uning sifatini baholash 
tartibini belgilaydi. Joriy qilingan DTS Respublikaning barcha ta’lim 
muassasalarida ta’limning barqaror darajasini ta’minlash sharti amalga 

193 
oshiruvchi vosita hisoblanadi. DTS o‘z mohiyatiga ko‘ra o‘quv 
dasturlari, darsliklar, qo‘llanmalar, nizomlar va boshqa me’yoriy 
hujjatlarni yaratish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. 
Umumiy o‘rta ta’limning davlat ta’lim standartini (UO‘T DTS) 
yaratishning muhim zaruriyati kadrlar tayyorlash sifatini yaxshilash, 
milliy umumta’lim maktablarini xalqaro darajaga ko‘tarish; uning 
keyingi funktsiyalari qayta qurish tuzilishining negizi asosida ta’lim 
dasturlari va o‘quv- metodik to‘plamlarini yangi sermazmun ta’minlash; 
haqiqiy demokratik va ijtimoiy printsiplarda tashkiliy va boshqaruv 
funktsiyalarni shakllantirish talablariga asoslangan. 
UO‘T DTS O‘zbekiston Respublikasi «Ta’lim haqidagi» qonunning 
ayrim qismini izohlovchi asosiy normativ hujjatdir.
UO‘T DTS tuzilish, mazmun va uning talab darajasini aniqlaydi, 
ta’lim, tarbiya va rivojlantirish natijalarini baxolash forma va metodlarni 
o‘rgatadi. UO‘T DTS umum o‘rta ta’lim talab darajasini muvozanatli, 
uning doimiy rivojlanishini, rivojlangan fan madaniyat va texnikaning 
dunyo darajasi talabiga javob bera olishini ta’minlaydi. 
UO‘T DTS o‘z moxiyatini umum o‘rta ta’limning asosiy 
komponentlariga – tarkibini xosil qiluvchilar: o‘quv rejasini asosi, o‘quv 
soxasining mazmunini, bilim sifatiga, keyin o‘quvchilarni litsey yoki 
kollejlarda o‘qishni davom ettirishga tayyorgarliga qo‘yiladigan minimal 
majburiy talablarni ta’rifini ko‘rsatadi. 
UO‘T DTS o‘quv jarayonida yangi pedagogik texnologiya, ta’lim 
dasturlari, umum demokratik printsiplarda tashkiliy – boshqaruv 
funktsiyalarni rivojlantirish, o‘quvchilarga shaxs sifatida qarash, o‘quv- 
tarbiya 
jarayonini 
demokratlashtirish, 
ijtimoiylashtirish, 
ijtimoy 
muassasi sifatida maktab huquqlarini kengaytirishni joriy qilishni 
nazarda tutib umumta’lim maktablarining asosiy yo‘nalishlarini 
aniqlaydi. 
O‘UT DTS tarkibi:
1)
o‘quv rejasining asosi (UO‘T DTS bosh darajasida);
2)
o‘quv sohalarining asosiy qismining mazmuni (o‘quv 
predmetlari);
3)
baholash tizimi, baholash jarayoni; bitiruvchilar tayyorlash 
darajasiga talablardan tashkil topadi. 
UO‘T DTS mazmuni tuzilishiga majburiy va qo‘shimcha 
komponentlar kiradi. O‘quv reja – UO‘T DTS ning markaziy darajasi. 
Asosiy o‘quv reja umumta’lim sohasida o‘quv predmetlarini va ularni 
o‘rganish uchun vaqtini belgilaydi.

194 
UO‘T DTS ning ta’lim soxasi mazmuni milliy mustaqillik va 
demokratiya, xalqning diniy- axloqiy merosi va umuminsoniy boyliklari 
asosida ta’lim, tarbiya rivojlantirishni ta’minlash uchun tanlangan. 
Asosiy didaktik printsiplar uch darajali tuzilish asosida amalga 
oshiriladi: 
•
1- daraja (minimal) ta’lim soxa asosining tizimi bilimlarin o‘z 
ichiga oladi va bilimni kengaytirish va mukammallashtirish uchun negiz 
bo‘lib xizmat qiladi. U hamma uchun majburiydir; 
•
2- daraja (asosiy) birinchiga qaraganda to‘laroq, chuqurroq, 
yangi bilimlar bilan, lekin umumta’lim chegarasidan chiqmagan holda, 
boyitib boradi.
•
3- daraja fanga qiziqqanlar va uni o‘zlashtira oladigan 
o‘quvchilar uchun alohida maxsus bilimlar yo‘nalishi. 
Ta’lim muassasalarida DTS dan foydalanish muddati 5 yilgacha 
bo‘lib, vaqt o‘tgandan so‘ng DTS qayta ishlanib joriy qilinadi. Umumiy 
o‘rta ta’lim maktablari uchun informatika fanidan 2001- 2002 o‘quv 
yilida DTS joriy qilingan bo‘lsa, 2006- 2007 o‘quv yiliga kelib yangi 
tahrirdagi DTS, va 2016- 2017 o‘quv yilidan 

Download 5,02 Mb.