Magnit maydon elektromagnit induksiya elektromagnit tebranishlar elektromagnit to‘lqinlar

Formulas i:

Ф = 4π · I
Yechilish i:
Ф = 4 · 3,14 · 100 sr · cd = 1256 lm.


Javobi: 1256 lm.

1. 
   
   Energetik va fotometrik kattaliklar orasida qanday farq bor?
   
2. 
   
   Nurlanish intensivligi deganda nimani tushunamiz?
   
3. 
   
   Fotometriyaga doir qaysi birlik SI birliklar tizimining asosiy birligi hisoblanadi?
   
4. 
   
   Ravshanlikka doir SI sistemasiga kirmagan birliklarni bilasizmi?
   
5. 
   
   Yuzaning yoritilganligi unga tushayotgan nurning qiyaligiga qanday bog‘liq?
   

1. mavzu. LABORATORIYA ISHI: YORITILGANLIKNING

YORUG‘LIK KUCHIGA BOG‘LIQLIGI
Ishning maqsadi. Yoritilganlikning, yorug‘lik manbayi, yorug‘lik kuchiga
bog‘liqligini eksperimental ravishda tekshirish.
Kerakli asbob va jihozlar. Yoritilganlik qonunlarini o‘rganadigan qurilma,
yorug‘lik manbayi, lyuksmetr, o‘lchov tasmasi yoki chizg‘ich.
1 2 3
O O'
r₁ r₂
4.32-rasm.
Ishning bajarilishi. Ishni bajarish qurilmasining chizmasi 4.32-rasmda
keltirilgan.
Bunda 1- va 3-yorug‘lik kuchi ma’lum bo‘lgan cho‘g‘lanma tolali lampochkalar. 2-lyuksmetrning fotoelementi.

1. 1-lampochkani kuchlanishi o‘zgartiriladigan tok manbayiga ulanadi. 2-lampochkani esa nominal kuchlanishli (lampochkaga yozilgan) tok manbayiga ulanadi. 1-lampochkadan lyuksmetrgacha bo‘lgan r₁ masofa o‘lchab olinadi. 1-lampochkaga 40 V kuchlanish beriladi. Lyuksmetrda uning hosil qilgan yoritilganligi (E₁) aniqlanadi. 1-lampochka o‘chirilib, 2-lampochka yoqiladi. Luksmetr 2-lampochkaga qaratiladi r₂ masofa o‘zgartirilib, lyuksmetr ko‘rsatishi E₁ ga teng bo‘lgan joyda qoldiriladi.

   
   

2. 
   
   
   I
   ^I1
   

_r2

2

r

1
=

formuladan I = I

_r2

2

1
, birinchi lampochkaning 40 V

₂ 2 _{1
2 r}2

kuchlanishdagi yorug‘lik kuchi hisoblab topiladi. 1-lampochkaga berilgan kuchlanishni 80 V, 120 V, 160 V, 200 V ga o‘zgartirib, unga mos kelgan E₂, E₃, E₄ va E₅ lar aniqlanib, jadvalga yoziladi.

r₁ = const.

Tajriba t/r	1-lampochka kuchlanishi, V	r2, m	E, lx	I, kd
1.	40
2.	80
3.	120
4.	160
5.	200

3. Tajriba natijalariga ko‘ra, yoritilganlikning yorug‘lik manbayi yorug‘lik

   
   

kuchiga bog‘liqlik E_e = f(I_e) grafigi tuziladi.

4*. 1-lampochkaga nominal kuchlanish berilib, 2-lampochka o‘chiriladi.
r₁ ni o‘zgartirib, unga mos kelgan yoritilganlik, lyuksmetrdan yozib olinadi.

_r2
E = f(r) grafigi tuziladi. Jadval va grafikdan E ~ ¹ munosat o‘rinli bo‘lishi
tekshiriladi.

1. 
   
   Qanday yorug‘lik manbalari nuqtaviy yorug‘lik manbalari deyiladi?
   
2. 
   
   Siz o‘tkazgan tajribada yorug‘lik manbayini nuqtaviy deb hisoblasa bo‘ladimi?
   
3. 
   
   Lyuksmetr qanday asbob?
   
4. 
   
   Tajribada ikkinchi lampochka qanday vazifani bajaradi?
   

E =
1
_r2 formula orqali yoritilganlikni hisoblab toping va natijalariga
ko‘ra E_n = f(I_n) grafikni tuzing. Ushbu grafikka eksperimentdan olin-
gan E_e = f(I_e) grafikni qo‘yib, ularni taqqoslang.

1. mashq

1. To‘lqin uzunligi 300 m elektromagnit to‘lqinda tovush tebranishlarining bir davri davomida necha marta tebranish ro‘y beradi? Tovush tebranish- larining chastotasi 10 kHz. (Javobi: 100)

   
   

2. Agar radiolokatordan obyektga yuborilgan signal 400 μs dan so‘ng qaytib kelsa, obyekt radiolokatordan qanday masofada joylashgan? (Javobi: 30 km)

   
   

3. Elektromagnit to‘lqinning tebranish chastotasi 15 MHz. Elektromagnit to‘lqin o‘zining elektr va magnit vektorlari tebranishining 30 davriga teng vaqt oralig‘ida qanday masofaga tarqaladi? (Javobi: 600 m)

   
   

4. Fazoda tebranish chastotasi 5 Hz bo‘lgan to‘lqin 3 m/s tezlik bilan tarqalmoqda. Bir chiziq bo‘ylab bir-biridan 20 cm uzoqlikda yotgan ikki nuqtaning fazalar farqini toping. (Javobi: 120°)

   
   

5. Induktiv g‘altakda 1,2 s da tok kuchi 2 A ga o‘zgarganda 0,4 mV induksiya EYuK hosil bo‘ladi. Agar tebranish konturidagi havo kondensatori plastinkalarining yuzi 50 cm², plastinalar orasidagi masofa 3 mm bo‘lsa, ushbu tebranish konturi qanday to‘lqin uzunligiga moslangan? (Javobi: 112 m)

   
   

6. Tebranish konturi induktivligi 1 mH bo‘lgan g‘altak hamda sig‘imlari 500 pF va 200 pF bo‘lgan va bir-biriga ketma-ket ulangan kondensatorlardan iborat. Tebranish konturi qanday to‘lqin uzunligiga moslangan? (Javobi: 712 m)

   
   

7. Vakuumda to‘lqin uzunligi 0,76 μm bo‘lgan yorug‘lik nuri bilan suvning nur sindirish ko‘rsatkichi o‘lchanganda 1,329 ga teng bo‘ldi, to‘lqin uzunligi 0,4 μm bo‘lgan yorug‘lik nuri bilan suvning nur sindirish ko‘rsatkichi o‘lchanganda esa 1,344 ga teng bo‘ldi. Bu nurlarning suvdagi tezliklarini aniqlang.

   
   

8. Qizil nurning suvdagi to‘lqin uzunligi, yashil nurning havodagi to‘lqin uzunligiga teng. Agar suv qizil nur bilan yoritilgan bo‘lsa, suv tagidan qaragan odam qanday nurni ko‘radi?

   
   

9. Nima sababdan qishning havo ochiq kunlarida daraxtlarning soyasi havorangda ko‘rinadi?

   
   

10. Interferensiya hodisasi ikkita kogerent S₁ va S₂ manbalardan chiqqan yorug‘lik vositasida ekranda kuzatilmoqda. Agar: a) yorug‘lik manbalari orasidagi masofani o‘zgartirmagan holda ekrandan uzoqlashtirilsa; b) ekran bilan ular orasidagi masofani o‘zgartirmagan holda manbalarni bir-biriga yaqinlashtirilsa; d) manbalardan chiqayotgan yorug‘lik to‘lqin uzunligi kamaytirilsa, interferension manzara qanday o‘zgaradi?

    
    

11. Ikkita kogerent to‘lqin uchrashganda bir-birini susaytirishi mumkin. Bu to‘lqinlarning energiyasi qayoqqa “yo‘qoladi”?

    
    

12. To‘lqin uzunligi λ bo‘lgan yorug‘lik, davri d bo‘lgan difraksion panjaraga α burchak ostida tushmoqda. Bunday hol uchun difraksiya formulasi qanday bo‘ladi? (Javobi: d (sinφ – sinα) = kλ)

    
    

13. Bir-biridan 30 mm masofada joylashgan ikkita kogerent manbadan to‘lqin uzunligi 5 · 10^–7 m bo‘lgan yorug‘lik chiqmoqda. Ekran ularning har biridan bir xil 4 m masofada joylashgan. Birinchi manba ro‘parasida joylashgan nuqtada ikkita manbadan kelgan nurlar uchrashganda nima kuzatiladi? (Javobi: max.)

    
    

14. Yorug‘lik kuchi 200 cd bo‘lgan elektr lampochkadan chiqqan yorug‘lik ishchi yuzaga 45° burchak ostida tushib, 141 lx yoritilganlikni hosil qiladi. Yorug‘lik manbayi stoldan qanday balandlikda joylashgan? (Javobi: 0,7 m.)

    
    

15. Quyoshning gorizontdan balandligi 30° dan 45° ga ortdi. Yer sirtininig yoritilganligi necha marta o‘zgardi? (Javobi: 1,4.)

    
    

16. Elektr yoritgich radiusi 10 cm, yorug‘lik kuchi 100 cd bo‘lgan shardan

    
    

iborat. Manbaning to‘la yorug‘lik oqimini toping. (Javobi: 1,6 klm.)

17. Yuzasi 25 m² bo‘lgan kvadrat shaklidagi xonaning o‘rtasiga lampa osilgan. Lampa poldan qanday balandlikda osilsa, xona burchaklaridagi yoritilganlik maksimum bo‘ladi?

    
    

18. Uncha chuqur bo‘lmagan hovuzdagi sokin suv betiga poleroid orqali qarab, uni burib borilsa, poleroidning biror vaziyatida hovuz osti yaxshi ko‘rinadi. Hodisani tushuntiring.

    
    

19. Inson ko‘zining sezgirligi sariq-yashil nur uchun eng yuqori hisoblanadi. Unda nima sababdan xavfsizlik signali qizil rangda beriladi?

    
    

20. Nyuton halqalarini kuzatishda oq nur linzaning bosh optik o‘qiga parallel holda tushmoqda. Linzaning egrilik radiusi 5 m. Kuzatish o‘tayotgan nurda olib boriladi. To‘rtinchi (to‘lqin uzunligi 400 nm) va uchinchi (to‘lqin uzunligi 630 nm) halqaning radiuslarini toping. (Javobi: 2,8 mm; 3,1 mm)

    
    

21. Nima sababdan o‘lchami 0,3 μm bo‘lgan zarrani optik mikroskop yordamida ko‘rib bo‘lmaydi?

    
    

22. Qaysi holda choyni issiqroq holda ichish mumkin? Choyga qaymoqni solib, undan song bo‘tqani yegandan keyin choy ichgandami yoki bo‘tqani yeb bo‘lib, so‘ngra qaymoqni choyga solib ichgandami? Javobingizni asoslang.

    
    

23. Yung qurilmasida interferensiya maksimumlari oralig‘ini toping. S₁ va S₂ tirqishlar orasidagi masofa d, tirqishlardan ekrangacha bo‘lgan masoga L. Tushayotgan yorug‘likning to‘lqin uzunligi λ.

    
    

IV BOBNI YAKUNLASH YUZASIDAN TEST SAVOLLARI

1. 
   
   
   
   Download 0,52 Mb.