• Patullaeva G.
  • Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б




    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet21/194
    Sana29.09.2024
    Hajmi3,67 Mb.
    #272877
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   194
    Bog'liq
    10.Pedagogika yonalishi 1 qism

    Май 2021 10-қисм
    Тошкент
    QARAQALPAQ AYTÍSLARÍNDA KIYIM-KENSHEK ATAMALARÍŃÍŃ 
    QOLLANÍLÍWÍ
    Álimbetova N. 
    Qanlıkól rayonlıq 23-ulıwma bilim 
    mektebinıń qaraqalpaq tili hám 
    ádebiyatı páni muǵallimi
    Patullaeva G. 
    Ájiniyaz atındaǵı NMPI 
    Qaraqalpaq tili kafedrası oqıtıwshısı
    Qaraqalpaqstan Respublikası
    Qaraqalpaq aytısları awızeki dóretpelerdiń ishinde óziniń kórkemliligi, tillik ózgeshelikleri 
    menen ajıralıp turadı. Onıń leksikasına itibar bersek, onda xalqımızdıń ótmish dáwirine tiyisli 
    derekler, kún-kóris jaǵdayı, úrp-ádet hám dástúrleri, basqa xalıqlar menen mádeniy hám ádebiy 
    baylanısları óz sáwlesin tapqan til birlikleri bar ekenligin ańlaymız. Solardıń qatarında gónergen 
    sózler dáwir koloritin, kartinasın ashıp beriwshi til birlikleri esaplanadı. Olardı aytıs tilinde kóplep 
    ushıratıwǵa boladı. 
    Hár bir xalıqtıń milliy kiyimi – sol xalıqtıń qaysı milletten ekenin, onıń milliy mádeniyatın 
    kórsetetuǵın tiykarǵı belgi. Xalıqtıń milliy kiyimlerinde onıń mádeniyatı, talantı, sheberligi 
    kórinedi hám ol milliy kiyimler menen basqa xalıqlardan ayrılıp turadı. Sonıń menen birge kiyim-
    kenshekler arqalı adamlardıń kún-kóris jaǵdayı da málim dárejede belgili boladı. Máselen, jarlı, 
    kún-kórisi tómen adamlar ayaq kiyimlerden tıshtaban, sharıq kiyse, bay hám hámeldarlardıń
    balaları aq pushta etik, zer gewish kiygen. Bunday buyımlardıń barlıǵı ótmish dáwir kartinasın 
    ashıp beriwshi dereklerden sanaladı. 
    Kiyim-kenshekler hár bir dáwirde óz zamanına say ózgeriske ushırap, ayırımları qollanıwdan 
    shıǵıp qalıp otırǵan. Mine, usınday qollanıwdan shıǵıp qalǵan buyımlardıń atamaları tilimiz 
    leksikasında gónergen sózler qatarınan orın iyeledi.
    Bas kiyim atamaları:
    bórik, sáwkele, shaqmaqı qurash, hám t.b. Bórik sózi DLT miynetinde de 
    bas kiyim maǵanasın bildirgen: Boshsiz bork bolmas [1].
    Qaraqalpaq tiliniń túsindirme sózliginde bul sózge tómendegishe túsinik beriledi: «Hár túrli 
    teriden tigilgen bas kiyim, malaqay, tumaq, qurash, telpek, degeley» [2]. Malaqay, tumaq, qurash, 
    telpek, degeley – bulardıń hámmesi ulıwmalastırıp aytqanda er adamlardıń bas kiyimleri.
    Aytıslar tilinde bul bas kiyimler atamalarınıń tómendegi mısalda jumsalǵanlıǵın kórsek boladı: 

    Download 3,67 Mb.
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   194




    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б

    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish