|
“UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABLARIDA MADANIY MUHITNI YARATISHNING PEDAGOGIKBog'liq maktab-boshqaruvi-samaradorligini-oshirishda-strategiya-zaruriy-omil-sifafida
“UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABLARIDA MADANIY MUHITNI YARATISHNING PEDAGOGIK
TEXNOLOGIYALARI: MUAMMO VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY
ANJUMANI, MAY 15-16, 2023
196
faoliyatni tashkil etish va boshqarish yo‘nalishida asosan boshqaruvning ikki xil turi – strategik
boshqaruv, konyukturaviy boshqaruvni nazarda tutadi. Amaliy faoliyatda u yoki bu boshqaruv
yo‘nalishining ustunligi tashkiliy tizimning yangilik darajasi ko‘rsatgichlari bilan belgilanadi.
Masalan, strategik boshqaruv – bu ta’lim muassasasining strategik maqsadi yo‘nalishida
muassasa imkoniyatlarini pedagogik xodimlarning umumiy manfaatlari bilan muvofiqlashtirishni
nazarda tutuvchi uzoq muddatga tuzilgan dastur, reja va loyihalar asosida boshqarishdir.
Strategik boshqaruv odatda, mazkur tizim boshqaruv madaniyatining yuqori darajasini
belgilovchi keng innovatsion dasturlarni amalga oshirish imkoniyatini yaratadi. Konyukturaviy
boshqaruv – ma’lum bir davrda muassasaning iqtisodiy holatini tavsiflovchi belgilar majmuasi
bilan bog‘liq bo‘ladi.
Maxsus strategiya – ta’lim muassasasida ta’lim jarayoni samaradorligining pasayib
ketishini, o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasining DTS talablari darajasidan tushib
ketmasligini, shuningdek, tajribali, bilimli, o‘z kasbining fidoyilari bo‘lgan pedagoglarning
ta’lim muassasasidan ketib qolishlarining oldini olish maqsadida uzoq muddatga tuziladi.
Funksional strategiya – ta’lim muassasasining ta’lim-tarbiya jarayoni ishtirokchilari,
bo‘limlari, jamoaviy boshqaruv orgonlari va ma’muriyat hamda jamoatchilik tashkilotlari
oldidagi vazifalarni amalga oshirish usullarini o‘z ichiga olgan ishchi strategiya hisoblanadi.
Mujassamlashtirilgan strategiya – ta’lim jarayonini ilmiy asosda tashkil etishning barcha
yo‘nalishlarini qamrab olgan hamda ta’lim muassasasining yaxlit faoliyatini o‘zida jamlagan
mo‘ljaldir.
Diversifikatsiyalashgan strategiya – ta’lim jarayonini ilmiy asosda tashkil etish, iqtidorli
o‘quvchilarni aniqlash va ularni o‘qitishda tabaqalashtirilgan yondashuvlarni joriy etish asosida
o‘quvchilarning o‘zlashtirish ko‘rsatgichlarini ko‘tarish, maktab bitiruvchilari o‘rtasida
raqobatbardosh, xorijiy tillarni biladigan, bilimli, keng dunyoqarashga ega bo‘lgan bitiruvchilar
sonini ko‘paytirishga qaratilgan vazifalarni amalga oshirish yo‘llarini ifodalaydi [15;119-122].
Shu bilan bir qatorda strategiya tashkilot maqsadiga erishish uchun intiluvchi rahbarning harakat
tarsi hamdir [17;516].
Yuqoridagi fikrlar asosida aytish mumkinki, strategiya rahbar yetakchiligida jamoa bilan
birgalikda tashkilotning asosiy maqsadigan kelib chiqqan holda qadriyatlar va zamonaviy
tendensiyalar asosiga ishlab chiqilgan uzoq muddatli rivojlanish mexanizmidir.
Strategik boshqaruv modellari dunyoning turli davlatlarida amal qiladi. Samaradorlik
nuqtai nazaridan eng muhimlari quyidagilardir: umumiy yetakchilik maktabi – qarorlarni
markazsizlashtirish va inson resurslarini rag‘batlantirish [14]; maktab boshqaruvi – ta’lim
tizimini markazsizlashtirish [6]; taqsimlangan yetakchilik – direktorlar mas’uliyati va
javobgarligining qat’iyligi [5].
Ruminiya tajribasiga ko‘ra, maktablarda ta’limni strategik boshqarishda quyidagi o‘ziga
xos xususiyatlar aniqlangan:
“qo‘llaniladigan strategiyalar va siyosatlar, ayniqsa, izchillik nuqtai nazaridan, bir-biriga
mos kelmay qolishi hamda maqsad va vositalar o‘rtasida nomuvofiqliklar kuzatilgan [9];
“sifat madaniyati strategik fikrlashni va mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishni nazarda
tutadi”[1];
xususiy maktablar o‘quvchilarning yuqori ko‘rsatkichlariga ega [8];
strategik chora-tadbirlar “poydevorsiz” emas, “poydevor” asosida shakllantirilishi
maqsadga muvofiqdir [4].
|
| |
