15-MAVZU. MARKETINGDA KOMMUNIKASIYA SIYOSATI (4 SOAT)
UMUMIY TUSHUNCHA.
Marketing muammolari bo‘yicha adabiyotlarda
marketing kommunikasiyalari
strukturasi bo‘yicha biroz farq qilgan holda ochib beriladi.
Xususan, Genri Assel va Filipp Kotler marketing kommunikasiyalari tarkibida to‘rtta
element: reklama, sotishni rag‘batlantirish, shaxsiy sotuvlar va pablisitini kiritadi.
Umuman olganda xuddi shunday kommunikasiya elementlarini Ye.P.Golubkov
1
ham
sanab o‘tgan. Taklif etilgan elemyentlarning har birini muallif muayyanlshtiradi. Bunda
pablisiti kompaniya, uning tovar yoki xizmatlari haqida ommaviy axborot vositalaridagi
bepul xabarlar sifatida jamoatchilik bilan aloqalar kengroq vositalari bilan to‘ldiriladi.
Marketingda kommunikasiya deb biz har xil auditoriyalar adresiga,
shu jumladan,
xaridorlar, sotuvchilar, ta’minotchilar, aksionerlar, boshqaruv
organlariga firmadan
yuboriladigan signallar majmuini tushunamiz.
Kommunikasiya siyosati (promotion mix) – bu tovarni bozorga siljitish usullari
yig‘indisidir. Kommunikasiyaning asosiy vositalari bo‘lib pablik rileyshnz – jamoat bilan
aloqa; reklama; sotishni rag‘batlantirish; maxsus ko‘rgazmalar; shaxsiy sotuv hisoblanadi.
Reklama- bir tomonlama ommaviy kommunikasiyaning to‘lovli turi bo‘lib,
u aniq bir
xomiydan chiqib, firma faoliyatini bevosita yoki bilvosita qo‘llab-quvvatlashga xizmat
qiladi.
Shaxsiy sotuv- bu «o‘lchamlik» kommunikasiya yakka ikki tomonlama bo‘lib
(dialog) maqsadi mizojni to‘xtovsiz tarzda harakatga keltirishga undash.
Bir vaqtning
o‘zida firma uchun axborot manbai hamdir.
Savdoni avj oldirish - shaxsiy reklama va shaxsiy savdoni to‘ldiruvchi hamma tovarni
sotishni tezlashtirish va ma’lum kengaytirishga qaratilgan vaqtincha choralarni o‘z ichiga
oladi.
TOPSHIRIQLAR. Mavzuga oid qo‘shimcha
adabiyotlar, xorijiy adabiyotlar,
internet
materiallaridan foydalanib mavzuni mustahkamlash. Mamlakatimizda va xorijda faoliyat
olib borayotgan kompaniya va firmalarning bozor sharoitida kommunikasiya siyosatini
olib borish usullari va yo‘llarini, reklamaini tashkil qilishga doir tajribalarini o‘rganish va
tahlil qilish. Mavzuga doir prezentasiya materiallari tayyorlash. Reklama firmasi faoliyati
bilan tanishish va o‘rganish.
VAZIFA. Keys–stadi (ingl.sase– to‘plam,
aniq vaziyat, stadi-o‘qitish)–
amaliy o‘qitish vaziyatlar metodi.
Keys-stadi - o‘qitish, axborotlar, kommunikasiya va boshqaruvning qo‘yilgan
ta’lim maqsadini amalga oshirish va keys-stadida bayon
qilingan amaliy muammoli
vaziyatni hal qilish jarayonida prognoz qilinadigan o‘quv natijalariga kafolatli etishishni
vositali tarzda ta’minlaydigan bir tartibga keltirilgan optimal usullari va vositalari
majmuidan iborat bo‘lgan o‘qitish texnologiyasidir.
Ushbu innovasion ta’lim texnologiyasi asosida mavzuga oid tushunchalarni solishtirish va
tahlil qilish.
Nazorat va mulohaza savollari
1. Talabni shakllantirish va sotuvni rag‘batlantirish deganda nimani tushunasiz?
1
Голубков Е.П. Маркетинговые исследования: теория, методология и практика: Учебник. – М.:
«Финпресс», 2008. – с 123.
