Cho‘ktirishdan keyingi o‘rtacha diametr qo‘yidagiga teng.
𝐷
𝑝𝑜𝑘
= 𝐷
𝑧𝑎𝑔
√
𝐻
𝑧𝑎𝑔
𝐻
𝑝𝑜𝑘
= 0.7√
1.4
0.5
= 1.18 𝑚
Pressning kuchi yuqoridagi 2 ifodaga asosan qo‘yidagicha aniqlanadi:
𝑃 = 1 ∙ 0.7 ∙ 40 (1 + 0.17
1180
500
) 1080000 ∙ 10
−6
= 42.3 𝑀𝑁
Hisoblardan kelib chiqib, 50 MN kuchga teng gidravlik press tanlaymiz. Cho‘ktirish
uchun
bolg‘a kuchini aniqlashda oxirgi zarb orqali hosil bo‘lgan deformatsiya kuchidan foydalaniladi.
Oldingi zarblarda tutashuv sirtlari va deformatsiyaga karshilik kam buladi.
Shuning uchun
bolg‘aning tushish qismidagi ta’sir etayotgan zarblar og‘irligini oxirgi zarb kattaligiga teng bo‘lsa
yetarli bo‘ladi.
Ohirgi zarbda deformatsiya darajasi unchalik katta bo‘lmaydi (deformatsiyani doktrina
darajasi tanlanadi ε.=0.025…0.06) aks holatda bolg‘aning tushish qismi zaruriy og‘irligi juda
katta bo‘ladi. Ohirgi zarbning deformatsiyasi ishini qo‘yidagi ifodasidan foydalaniladi.
𝐴 = 10
−3
𝑃𝜀
𝑘
𝑉zag (8.10)
Bu yerda: A –deformatsiya ishi (kJ)
P-oxirgi momentga to‘g‘ri keluvchi kuch
ε
k
- oxirgi zarbning deformatsiya darajasi
V
zag
-zagotovka hajmi . sm
3
W tezlik koeffitsientini va σ
v
kattalashishini inobatga olgan holda P kattalikni qo‘yidagi
ifoda
orqali anilanadi. (bolg‘a uchun W=2.5…3)
Oxirgi zarbning deformatsiyasi ishi bolg‘a zarbining eneriyasiga mos bo‘lishi kerak.
L
=
𝐴
ŋ𝑦
(8.11)
Bu yerda: η
u
-zarbning zaruriy harakati koeffitsienti η
u
-0.8 ga teng.
Bolg‘aning zarbdagi energiyasi tushuvchi qismi og‘irligiga bog‘liq
L=2.5۰10
-3
G (8.12)
Zarbning deformatsiya ishini A bolg‘aning tushuvchi qism og‘irligi bilan almashtirsak, qo‘yidagi
ifodaga kelamiz.
2.5۰10
-3
G η
u
=10
3
rε
k
Vzag (8.13)
W=3 deb olsak, bolg‘aning tushuvchi qismi og‘irligi qo‘yidagi ifoda orqali aniqlash mumkin.
𝐺 = 0.17 ∙ 𝜎
𝑣
(1 + 0.17
𝐷
𝑝𝑜𝑘
𝐻
𝑝𝑜𝑘
) 𝜀
𝑘
∙ 𝑉
𝑧𝑎𝑔 kg
(8.14)
Bu yerda:
D
pok
–va
N
pok
pokovka diametri va balandligi (mm)
σ
v
- cho‘ktirishda talab etilgan temperaturadagi mustahkamlik chegarasi. 0.025…0.06 orasida
qabul qilinadi. (MPa)
V
zag
-zagotovka hajmi. sm
3
Bolg‘aning tushuvchi kuchini hisoblashni osonlashtirish maqsadida qo‘yidagi
diagrammadan (8.14-rasm) foydalaniladi. Bunda bolg‘aning tushuvchi qismi og‘irligi
balandlik
N
pok
va diametr
D
pok
orqali aniqlanadi. Bunday diagrammadan uglerodli va kam legirlangan
po‘latlarni oddiy cho‘ktirish uchun foydalanish mumkin.
8.14-rasm. Shesternya tipidagi pokovkalar olish uchun bolg‘aning tushuvchi qismini og‘irligini
aniqlash diagrammasi.
Misol uchun:
𝐷
𝑧𝑎𝑔
= 160𝑚𝑚 va 𝐻
𝑧𝑎𝑔
= 300 𝑚𝑚 o‘lchamdagi
zagotovkaga
bolg‘aning tushish qismi og‘irligini aniqlash kerak. Cho‘ktirish 𝐻
𝑝𝑜𝑘
= 100 𝑚𝑚, cho‘ktirish
boshlanish temperaturasi 1200
0
va tugallanish temperaturasi 900
0
S, temperatura
t=1200
0
S da
mustahkamlik chegarasi
σ
v
=22 ga teng bo‘lsa, po‘lat metallar uchun bolg‘aning tushuvchi qismi
og‘irligini aniqlang.
𝐷
𝑝𝑜𝑘
= 𝐷
𝑧𝑎𝑔
√
𝐻
𝑧𝑎𝑔
𝐻
𝑝𝑜𝑘
= 160√
300
100
= 277 𝑚𝑚
Zagotovka hajmi
𝑉
𝑧𝑎𝑔
=
𝜋16
2
∙ 30
4
= 6050 𝑠𝑚
3
𝑔𝑎 𝑡𝑒𝑛𝑔.
ε
k
-kattalikni 0.025…0.06
oraliqda, kichik pokovkalar uchun kata miqdori, kichik
ulchamdagi pokovkalar uchun kichik qismi olinadi. Zagotovka o‘lchami kichik bo‘lgani bois 𝜀
𝑘
=
0.03 qabul qilamiz.
Bolg‘aning tushuvchi qismi og‘irligi qo‘yidagiga teng.
𝐺 = 0.17 ∙ 22 (1 + 0.17
277
100
) 0.03 ∙ 6050 = 1000 𝑘𝑔
Yuqoridagi hisob ishlaridan bolg‘aning tushuvchi qismi og‘irligini 𝐺 = 1000 𝑘𝑔
va zarb
energiyasi
𝐿 = 25𝑘𝐽 bolg‘a tanlaymiz
