| Yoritish
Ishchi ko`rish qobilyati, asab tizimi bevosita ish joyida ta`minlangan yoritilish miqdoriga boqliq. Bolqalash tsexlarida suniy yoritishni quydagi normasi tavsiya etiladi:sovuq xolda shtamplash tsexlari uchun lokallashtirilgan svetilniklar bilan ta`minlangan bitta umumiy yoritilish tizimi ishlatiladi.
Ish joyida quydagi yoritish uskunalari ishlatilgan:
- svetilnik "Universal'" turi ( U, U3 ishlab chiqarish xonasini umumiy yoritish uchun mo`ljallangan, balandlik 4-6m). Svetil'nik 200 Vt dan 500 Vt gacha bo`ladi.
- svetilniki "Globokoizluchatel'" (Ge, Gs, Gk - ishlab chiqarish xonasini umumiy yoritish uchun mo`ljallangan, balandlik 6 m).
Katta yoruqlik talab etilgan ish joylari uchun LD va LDTs lampa qo`llaniladi.
Yoruqlik o`lchov ko`rsatkichlari
Ish joyi nomlanishi
|
Ishning ko`rinishlik razryadi
|
Yoritilish turi
|
yoritilganlik, Лк.
|
Amaliy
|
Normadagi
|
Maxsus datgox
|
5
|
ЛД
|
195
|
200
|
Maxsus datgox
|
5
|
ЛДЦ
|
201
|
200
|
Normadagi yoritilishdan 10% gacha chetlanishgacha ruxsat beriladi.
Xavfli ajratmalar
Ish joylarini taxlili natijasida quydagi xavfli ajratmalar bo`lishi aniqlangan.
Xavfli ajratmalar o`lchovi natijasi
Ajratmalar
|
max,
|
Nomin.
|
ПДК
|
Xavflilik sinfi
|
Agregat xolati
|
Temir oksidi
|
3,6
|
3,2
|
6
|
4
|
Aerozol
|
Mineral moy
|
2,1
|
1,9
|
5
|
3
|
Aerozol
|
Xavodagi zararli moddalar tarkibi GOST 12.1.005 - 88 bo`yicha ta`minlanishi shart.
Shovqin
Bolqalash va presslash tsexlarida doimiy shovqin mavjud bo`ladi. SHovqin ish joylarida ishchilargà salbiy ta`sir ko`rsatish bilan birga ish samarasini pasaytirgani uchun GOST 12.1.003 - 83 ga binoan normallashtirilishi kerak.
Shovqin normasi GOST 12.1.003 - 83 bo`yichà
Ish joylari
|
Shovqin chastotasi Гц
|
Shovqin va uning ekvivalent darajasi, Db
|
63
|
125
|
250
|
500
|
1000
|
2000
|
4000
|
|
Boshqaruv joyi
|
79
|
70
|
68
|
58
|
55
|
52
|
50
|
60
|
Sex
|
94
|
87
|
82
|
78
|
75
|
73
|
71
|
80
|
Amaldagi shovqin darajasi
Ish joylari
|
SHovqin chastotasi Гц
|
SHovqin va uning ekvivalent darajasi, DB
|
63
|
125
|
250
|
500
|
1000
|
2000
|
4000
|
|
Boshqaruv joyi
|
92
|
86
|
81
|
75
|
70
|
69
|
65
|
82
|
Sex
|
109
|
106
|
103
|
99
|
96
|
95
|
93
|
105
|
Sexlarda shovqinni meyyorlashtirish uchun quydagi ish bajariladi:
- tovushni izolyatsiyalash
Titrash
Titrash ish unumini tushirish bilan cheklanib qolmay bazi xollarda ishchi soqlig’iga jiddiy zarar etkazishi mumkin. Titrash tokarlik kesish o’yish va payvandlash kabi shtamplash operatsiyalari natijasida paydo bo`ladi. Titrash ish joyi yaqinidagi ishchining butun organizmiga ta`sir ko`rsatadi.
Loyixalangan ish joyidagi titrash miqdori GOST 12.1.012. - 90 (STS YV 1930 - 79), GOST 12.4.002 - 74, GOST 12.4.024 - 76 bo`yicha ta`minlanishi kerak.
GOST 12.1.012 - 90 bo`yicha norma
Oktav tovushlarining o`ra geometrik chiziqi
HGZ
|
Normallashtirilgan parametrlarning ruxsat etilgan o`lchami
|
Vibrotezlanish
м/с2
|
Vibrotezlik
м/с
|
Vibrotezlik darajasi LV
|
в 1/3
oktav
|
в 1/1
oktav
|
в 1/3
oktav
|
в 1/1
oktav
|
в 1/3
oktav
|
в 1/1
oktav
|
z
|
xy
|
z
|
xy
|
z
|
xy
|
z
|
xy
|
z
|
xy
|
z
|
xy
|
2
|
0,45
|
0,21
|
0,79
|
0,41
|
9,58
|
1,78
|
7,1
|
3,2
|
117
|
111
|
123
|
117
|
4
|
0,35
|
0,45
|
0,57
|
6,8
|
1,25
|
1,78
|
2,5
|
3,2
|
109
|
111
|
114
|
116
|
8
|
0,31
|
0,9
|
0,6
|
1,62
|
0,64
|
1,78
|
|
3,2
|
102
|
111
|
|
|
16
|
0,63
|
1,8
|
1,14
|
3,2
|
0,64
|
1,78
|
1,1
|
3,2
|
102
|
111
|
107
|
116
|
31,5
|
1,25
|
3,5
|
2,5
|
6,4
|
0,61
|
1,78
|
1,1
|
3,2
|
102
|
111
|
107
|
116
|
63
|
2,5
|
7,1
|
4,5
|
12,8
|
0,64
|
1,78
|
1,1
|
3,2
|
102
|
111
|
107
|
116
|
Shamollatish - bu tashkillashtirilgan va tartibga solingan havo almashinuvi. Uning maqsadi bino ichidagi ortiqcha issiqlik, namlik, zararli va boshqa narsalarni yo’qotish, hamda, xizmat ko’satadigan yoki ish hududidagi mikroiqlim sharoitlarini yaxshilashdan iborat. Havo tozalash umumalmashuv va mahalliy bo’lishi mumkin. Ish joyida mexnat xavfsizligini tashkil qilish.Umumalmashuv havo tozalash binodagi zararli bug’larni, is gazlarini, changni, ortiqcha namlikni va issiqlikni yo’qotish uchun yoki ko’rsatilgan zararlarni muddatlashtirish uchun foydalaniladi.
Bir vaqtning o’zida binoga bir necha xil zararli narsalar kirishi mumkin. Bunda havo almashinuvi har bir zararli moddaga nisbatan alohida hisoblanadi, loyihalashtiriladigan havo tozalash tizimi uchun eng yuqori olingan havo miqdori olinadi. Agar ajrab chiquvchi zararli moddalar odam tanasiga bir tomonlama ta’sir ko’rsatsa, hisoblangan havo hajmlari qo’shadi.
Hisoblangan havo hajmi binoning ish hududiga isitilgan holatda yuborish kerak, zararlangan havo esa binoning yuqori qismida chiqariladi.
Karbonad angidrid binodan chiqarish uchun zarur bo’lgan havo hajmi: m3/soat,
L=G/(x2-x1)
Bunda, G- binodagi CO2 miqdori g/soat yoki l/soat , x1- tashqari havodagi CO2 hajmi, x2- ish hududidagi CO2 hajmi, g/m3 yoki l/m3 .
Binodagi zararli bug’larni, gazlar va changni chiqarish uchun zarur bo’lgan havo hajmi, m3/soat,
L=G/(c1-c2)
Bunda, G- binoda ajralayotgan bug’, gaz yoki chang miqdori mg/soat, c2- ish hududida gaz, bug’ yoki changning ruhsat etilgan miqdori, mg/m3 ; c1- ko’rsatilgan zararliklarning tashqi havodagi miqdori, mg/m3 .
Binodan ortiqcha namlikni chiqarish uchun kerak bo’ladigan havo hajmi (miqdori), m3/soat,
L= G/(d2-d1)
Bunda, G- binodagi yo’qotiladigan namlik miqdori, g/soat; binodagi havo zichligi, d2- binodan chiqarilgan havoning namligi; d1- kiritilgan quruq havoning namligi, g/kg .
Binodan ortiqcha issiqlikni chiqarib yuborish uchun havo miqdori, m3/soat;
L=Qort/C*(Tso’r- Tkir)
Bunda Qort – honada yo’qotiladigan ortiqcha havo miqdori, Vt; C- havoning solishtirma issiqlik sig’imi J/kg*K ; - honadagi havo zichligi kg/m3 , Tso’r – so’riladigan havo harorati, ºC ; Tkir- oqib kiruvchi havo harorati ºC;
Yilning issiq davri uchun yig’ish sexida issiqlikning ortishi bo’yicha zaruriy havo almashinuvini aniqligi. Sexdagi jihozlarning umumiy quvvati N=120 kvt. Ishchilar soni 40 kishi. Bino ko’lami (hajmi) 640 m3. Havo harorati t=22.3 ºC, namlik =84. Quyosh radiatsiyasining issiqligi 9 kvt . Quruq havoning solishtirma issiqlik sig’imi C=0.237. Havo zichligi=1.13. Havo harorati t= bitta odam ajratib chiqaradigan issiqlik miqdori 0.116 kvt , jihozdan – 0.2 kVt – 1 kVt quvvatlisi uchun.
1)Kerakli havo almashinuvi m3/ soat ;
L=Qort/ [ Cρ(tso’r- tkir)]= (+ +)/ [C*(tso’r- tkir)]
2)Odamlardan chiqadigan issiqlik kVt;
=0.116*40=4.64
3)Jihozlardagi issiqlik miqdori kVt
4)Kerakli havo almashinuvi
L==46849
Yilning sovuq davri uchun yig’ish sexidagi havo almashinuvini aniqligi. Jihozlarning umumiy quvvati Njihoz=120 kVt , sexdagi ishchilar soni 40 kishi. Kiruvchi havo harorati tkir= -13 ºC , namlik= 84%, kiruvchi havodagi namlik dkir= 1 g/kg . Kiruvchi havo zichligi = 1.357 kg/m3 . To’siq orqali va shamollatish hisobiga issiqlik yo’qotilishi – 7 kVt (Qyo’qot). Har bir kishi uchun namlik va issiqlik mos ravishda 0.18 kg/soat va 0.116 kvt. Har bir jihoz uchun namlik va issiqlik mos ravishda 0.15 kg/soat va 0.2 kVt 1 kvt quvvatli jihoz uchun. Quruq havoning solishtirma issiqlik sig’imi C=0.237 Vt/kg*K , So’riladigan havo harorati tso’r=18.5 ºC
1)Ortiqcha namlikni yo’qotish uchun kerakli havo almashinuvi.
L=/[(dso’r- dkir)]=()/[(dso’r-dkir)] bunda, ρ- oqib kiruvchi havo zichligi.
2)Tanlangan odamlarning namlik miqdori kg/soat,
=40*0.18=7.2
3)Tanlangan jihozlarning namlik miqdori kg/soat,
=0.15*120=18
4)Binodagi umumiy namlik miqdori kg/soat,
+ 7.2+18=25.2
5) , m3/soat
25.2*1000/[1.357*(12.95-1)]=1554
6)ortiqcha issiqlikni yo’qotish uchun kerakli havo almashinuvi, m3/soat.
Lissiq=Qort/[C*(tso’r- tkir)]=(++Qyo’q)/[Cρ*(tso’r-tkir)]
7)Tanlangan odamlar issiqligi kVt,
8)Tanlangan jihozlar issiqlik miqdori kVt,
=24
9)Umumiy issiqlik miqdori kVt,
Qort=-Qyo’q=4.64+24-7=21.64
10)Ortiqcha issiqlikni yo’qotish uchun kerakli havo almashinuvi.
Lissiq=21.64*1000/[(0.237*1.357*(18.5-13)]=2136
Xulosa: shamollatishni loyihalashtirishda havo almashtirgichni ortiqcha issiqlikni chiqarib yuborish uchun qo’llaymiz.
Jihoz bilan ajratuvchi zararli narsalarni tortib chiqaruvchi qurilma quyidagi talablarga mos kelishi kerak:
Zararli narsalarni ajratish joyi kojuxda kam miqdordagi nozichliklarni o’z ichiga olishi kerak.
Panadan so’rib olinayotgan havo ichkarida siyraklashish orqali zarar yetkazuvchilarni yetarli darajada oldini oluvchi kesimni yaratishi kerak.
Havo miqdorini hisoblanadi, chang qirindilarni so’rib oluvchi moslamada qirindilarni transportirovka qilish zarur bo’lgan havo miqdori hisoblanadi. Ishlov beriladigan material – cho’yan , ishlov beriladigan materialdan chiqadigan qirindilar miqdori Gc=10 kg/soat , ko’chib yuruvchi aralashma harorati t=20 ºC
1)Qirindilarni transportirovka qilish uchun zarur bo’lgan havo hajmi m3/soat Lϐ=Gϐ/ϐ
Bu yerda , Gϐ- kesish asbobidan chiqadigan chang va qirindilarni yo’qotish uchun zarur bo’lgan havo miqdori , ϐ- t=20ºC haroratdagi havo zichligi Gϐ=1.2 kg/m3 deb qabul qilamiz.
1)Havo miqdori kg/soat;
Gϐ=Gc/µ=10/1=10 ;
Bu yerda, µ- aralashma og’irlik konsentratsiyasi, µ=1 deb qabul qilamiz
2)Qirindini transportirovka qilish uchun zarur bo’lgan havo hajmi, m3/soat;
Lϐ= Gϐ/ϐ=10/1.2=8.33
5 XULOSA VA TAKLIFLAR
Mamlakatimizda iqtisodiyotning o’sish sur’atlarini, makroiqtisodiy barqarorlikni saqlash va iqtisodiyotimiz raqobatdoshligini oshirish eng muhim ustuvor yo’nalishimiz ekanligi bizga dolzarb masalalarni qo’yadi.
Loyihalanadigan mashinalarning metal sarfini va tannarxini kamaytirish, shu bilan birga ularning detallarini sifatli ta’mirlashni, puxtaligini oshirishni talab qiladi.
Paxta sanoati korxonalarining asosiy texnologik mashinasi hisoblangan arrali jinni belgilangan unumdorlikda sifatli tola va chigit ishlab chiqarishini ta`minlash maqsadida uning ishlash jarayonida ro`y beradigan nuqsonlarini aniqlash, ularni qulay tarzda kam vaqt sarflab sifatli darajada bartaraf qilish, mashinaning barcha qism, uzellarini ta`mirlash, bunda detallarga ajratishning samarali texnologiyalari ishlab chiqildi.
Paxta tozalash sanoati mashinalarida qo’llanadigan turli xildagi vallar asosiy va muhim detallaridan biri bo’lib hisoblanadi.
Vallarning ishonchliligi vaqtga bog’liq. Vallar yeyilib borgan sari ularning ishonchliligi kamayib boradi va ma’lum bir vaqtga yetganda buziladi.
Vallarning ishonchliligi ularning buzilmasdan ishlashi, uzoq xizmat qilishi, ta’mirlashga yaroqliligi va saqlanuvchanligiga bog’liq.
Vallar ta’mirlashga yaroqliligi — mashina va mexanizmlarga texnikaviy xizmat ko’rsatish va ta’mirlash yo’li bilan, ularda uchraydigan nuqsonlarning va buzilishlarning oldini olish, ularni aniqlash va bartaraf qilishga moslanganligi bilan ajralib turadi.
Vallardan foydalanish jarayonida ularning ish qobiliyati va ekspluatatsion ko’rsatkichlari keng chegarada o’zgaradi, ularni beto’xtov ishlashi va bularga bog’liq boshqa ishlar korxonaning ta’mirlash-mexanika ustaxonalarida amalga oshiriladi.
Bitiruv malakaviy ishimni bajarish jarayonida paxta tozalash sanoati korxonalarida qo’llaniladigan vallarning ishlashi jarayonida sodir bo’ladigan nuqsonlarning turlarini aniqlandi:
paxta tozalash sanoati detallarining ishonchliligini ularni ta’mirlash jarayonida puxtalash usullari bilan oshirish imkoniyatidan foydalanish maqsadga muvofiqligi asoslandi;
paxta tozalash sanoati korxonalarining mexanika-ta’mirlash ustaxonalari sharoitida nuqsonli vallarni qayta tiklashning usul va uslublari ishlab chiqildi;
nuqsonli vallarni qayta tiklashda mehnat muhofazasi masalalari ko’rib chiqildi;
nuqsonli vallarni qayta tiklash tannarxi hisoblab aniqlandi.
BMI natijalari asosida vallarni qayta tiklashda tebranma yoy usulida qayta tiklashning avzalliklari va nuqsonli detallarini qayta tiklashning texnologik jarayonini loyihalash, bunda ularning ishonchliligini oshirishning samarali usullarini qo’llash bo’yicha natijalar olindi.
|
