Tilshunoslikdagi zamonaviy yo
‘
nalishlar: muammo va yechimlar
80
ҳам дар ҳамин аст. Ў (яъне мусоҳиб) дар ҷараёни нутқ кӯшиш мекунад, ки
суханаш мутаассир, ҷозиб ва нишонрас барояд.
Нутқи гуфтугӯии тоҷикони Самарқанд низ аз воситаҳои дастгоҳи
муошират сероб буда, фаровон истифода бурда мешавад. Азбаски доираи
воситаҳои нутқи лаҳҷавӣ нисбатан фарох аст, мо лозим донистем, ки иҷмолан,
танҳо роҷеъ ба тобишҳои маъноии баъзе вожа ва воҳидҳои фразеологӣ
таваққуф намоем.
Зуҳури тобишҳои маъноӣ дар нутқи гуфтугӯии тоҷикони Самарқанд дар
вазъиятҳои мухталиф бо истифодаи калимаҳои “ака”, “акаҷон», “ҳоким- бобо”,
”раисбобо”, ”ойтимулло”, ”муллоака”, воҳидҳои фразеологии “балота гирам”,
”дардата гирам”, ”таги почетба сар монам” ва ғайра, ки дар ҷараёни нутқ
бевосита бо ҳаракатҳои паралингвистӣ сурат мегиранд, қобили истифода
қарор доранд. Дар ин маврид мусоҳиб бевосита аз воситаҳои муоширати нутқи
лаҳҷавӣ ва амалу ҳаракатҳои паралингвистӣ (дасти чапро ба рўи сина
гузаштан, андаке ҳам шудан, лабханди сохта кардан ва ғайра) истифода бурда,
матлаби хешро баён мекунад. Ин ҷараён бевосита ба дараҷаю вазъияти воқеии
мусоҳиб созгор меояд. Дар ин хусус, олими шинохтаи тоҷик, профессор Ҳ.
Маҷидов чунин иброз дошта буд:” фразеологизмҳо зимни ифодаи мафҳумҳои
мухталифи
ҳаётӣ
тобишҳои
гуногуни
ҳиссиву
экспрессивӣ,
характеристикаҳои мусбат ва ё манфӣ, оҳангҳои мутантану лутф ва ё
дуруштию бетакаллуфро фаро мегиранд”. Чунончи:
