59
quvvat isroflarini aniqlash va ularning yig‘indisini topishni ko‘zda tutadi. Bu usul ba’zan grafik
interpolyasiyalash usuli deb yuritiladi.
Yuklama grafiklari sutkalik va yillik yuklama grafiklariga bo‘linadi.
Sutkalik grafiklar
yuklama quvvatlarini sutka davomida yillik grafiklar esa yil davomida o‘zgarishini ifodalaydi.
Yillik grafik bahorgi-yozgi va kuzgi-qishki davrlar uchun xarakterli sutkalik grafiklar asosida
quriladi. Yillik energiya isrofini hisoblashda davomiylik bo‘yicha
yuklama grafiklaridan
foydalaniladi. Bunday grafikni hosil qilish qo‘yidagi tartibda amalga oshiriladi. Grafikning
boshlang‘ich ordinatasi maksimal yuklamaga teng qilib qabul qilinadi. Sutkalik grafiklar bo‘yicha
turli tipdagi sutkalar sonini hisobga olib (shanba,
yakshanba, dushanba, ish kuni)
yuklama
quvvatining har bir qiymati uchun yil davomidagi soatlar soni aniqlanadi. Avvalo, maksimal
yuklama o‘rinli bo‘lgan vaqt, so‘ngra yuklama quvvatining boshqa qiymatlari uchun (kamayib
borish tartibida) vaqt oraliqlari aniqlanadi.
Yillik
yuklama grafigi
bo‘yicha yillik energiya isrofini aniqlash mumkin. Buning uchun
har bir holat uchun quvvat va energiya isroflari aniqlanadi. So‘ngra, bu isroflar qo‘shish orqali
yillik elektr energiya isrofi aniqlanadi.
Misol tariqasida uch pag‘onali yuklama grafigini (1,b- rasm) olamiz.
Yuklama
1
P
bo‘lgan
holat uchun 1,a- rasmdagi liniyada quvvat isrofi qo‘yidagicha hisoblanadi:
R
U
S
P
2
1
2
1
1
.
(6)
Elektr energiya isrofini ushbu holat uchun quvvat isrofini shu holatning davomiylik vaqtiga
ko‘paytirish orqali topamiz:
1
1
1
t
P
W
.
(7)
Qolgan holatlar uchun ham elektr energiya isrofi shu tartibda topiladi. Yuklama
2
P
bo‘lgan
holat uchun
R
U
S
P
2
2
2
2
2
;
(8)
2
2
2
t
P
W
,
(9)
yuklama
3
P
bo‘lgan
holat uchun
R
U
S
P
2
3
2
3
3
.
(10)
3
3
3
t
P
W
.
(11)
Yuqoridagilardan kelib chiqib,
N
ta pag‘onaga ega bo‘lgan ko‘p pag‘onali yuklama
grafigining
i
-pag‘onasi uchun quvvat va yil davomidagi energiya isroflari qo‘yidagi
ifodalar
bo‘yicha aniqlanadi:
N
i
R
U
S
P
i
i
i
,...
1
,
2
2
,
(12)
N
i
i
i
t
P
W
1
.
(13)
Bu yerda
i
t
-yuklama grafigining
i
-pag‘onasi davomiyligi.
60
1-rasm. Elektr energiya isrofini yuklama grafigi va maksimal isroflar vaqti bo‘yicha topish:
a)– liniyaning almashtirish sxemasi; b)– uch pag‘onali yuklama grafigi;
Xulosa qilib aytadigan bo ‘lsak quvvat isroflarni yuklama grafigi bo‘yicha aniqlash
usulining afzalligi – katta aniqlikdir. Ammo barcha uchastkalarning
yuklamalari haqida
ma’lumotning etarli emasligi ushbu usulning qo‘llanilishini cheklaydi.
