58
ELEKTR TARMOQLARIDA QUVVAT ISROFINI YUKLAMALAR GRAFIGI
BO‘YICHA HISOBLASH
S. Mamajonova M12-20 ET guruh magistranti
Farg‘ona politexnika instituti
Farg’ona politexnika
instituti
Ushbi tezisda elktr tarmoqlaridagi quvvat isroflarini yuklamalar grafigi bo‘yicha
hisoblash malalari ko‘rib chiqilgan. Elekt tarmoqlaridagi asosiy va qo‘shimcha isroflar
to‘g‘risida tushincha berilgan.
Elektr energiyani stansiyalardan iste’molchilarga uzatish jarayonida o‘tkazgichlarni
qizishi, elektromagnit maydonning hosil bo‘lishi va boshqa effektlarga quvvat va energiyaning bir
qismi isrof bo‘ladi. Bunday isroflar havo va kabel liniyalarida, kuchaytiruvchi va pasaytiruvchi
podstansiyalarning transformator va avtotransformatorlarida yuz beradi.
Uch
fazali elektr tarmoqning
R
qarshilikka ega bo‘lgan uchastkasida aktiv quvvat isrofi
qo‘yidagicha aniqlanadi:
R
I
P
2
3
.
(1)
Bu yerda
I
- yuklama toki.
Bu tokning qiymati qo‘yidagi to‘la quvvatning uzatilishi balan belgilanadi:
2
2
Q
P
S
.
(2)
Bu yerda
P
- iste’molchilarda mexanik, issiqlik yoki yorug‘lik energiyasiga aylantriluvchi
aktiv quvvat;
Q
- elektr motorlari, transformatorlar va liniyalarda elektromagnit maydonlarni hosil
qilishga sarflanuvchi reaktiv quvvat.
Quvvat isrofining (1) ifodasidagi tokning o‘rniga uning quvvat va kuchlanish orqali ifodasi
U
S
I
3
ni qo‘ysak qo‘yidagi ifoda hosil bo‘ladi:
R
U
Q
P
R
U
S
R
U
S
P
2
2
2
2
2
2
3
3
.
(3)
Bu yerda
U-
liniya kuchlanishi.
(3) ifodaga muvofiq liniyadagi reaktiv quvvat isrofining ifodasini yozish mumkin:
X
U
Q
P
Q
2
2
2
.
(4)
Elektr tarmoqning har qanday elementida, jumladan liniyada aktiv
elektr energiya isrofi
yuklamaning xarakteri va ko‘rilayotgan vaqt jarayonida uning o‘zgarishiga bog‘liq. O‘zgarmas
yuklama bilan ishlab,
P
aktiv quvvat isrofiga ega bo‘lgan
liniyada
t
vaqt davomida isrof
bo‘luvchi energiya qo‘yidagicha aniqlanadi:
Pt
W
.
(5)
Agar yuklama yil davomida o‘zgarib tursa, u holda liniyadagi elektr energiya isrofini bir
nechta usullar yordamida hisoblash mumkin. Mavjud barcha usullarni
foydalaniluvchi matematik
modelga bog‘liq ravishda ikkita katta gruppaga bo‘lish mumkin. Bular – aniq va ehtimoliy-statistik
usullardir.
Elektr energiya isrofini hisoblashning eng aniq usuli –bu
