|
Avtomobil yo‘llarini arxitektura-landshaftini tashkillashtirish
|
| bet | 6/9 | | Sana | 29.02.2024 | | Hajmi | 3.09 Mb. | | #164779 |
Bog'liq 12 mavzu 11 TA REFERAT, Kompyuter-zamonaviy-texnik, Yo’l servisini tashkil etishning maqsadi va obodonlashtirish, Landshaft arxitekturasini rivojlantirish, uning usullari va uslublari, AVTOMOBIL YO‘LLARI ARXITEKTURASI., Shahar hududida tashkil etilgan “Yashil maydon”lar arxitekturasi, Toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali-fayllar.org, Avtomobil yo‘llarida diagnostika ishlarini olib borish va nuqson-fayllar.org, 1 A. X. O‘roqov, 2 Tayyor mahsulot sifatini nazorat qilish va qabul qilib olish, 1 Karyer transporti, Doc1, 12 Maruza, 2 Maruza3 Avtomobil yo‘llarini arxitektura-landshaftini tashkillashtirish
Yo‘llarni loyihalashda muhitli, texnologik va kommunikatsiyali yondashuv. Avallam bor biz yo‘lni yashash muhitini bir qismi, fazoni o‘ziga hos tashkillashtirilgan shakli deb qarashimiz kerak. Fazoni egallash, hayot faoliyati uchun uni tashkillashtirish inson evolyusiyasini prinsipal asosi hisoblanadi. Tabiiy muhitni bunday o‘zlashtirish taxminan 8000 yil davom etmoqda. Neolitni qishloq xo‘jalik faoliyati yer landshaftini o‘zgartirishni boshlagan. Yevropada yerga ishlov berishni o‘t yoqib olib borish juda katta o‘rmon massivlarini yakson qildi. Misr va ikki daryo oralig‘ida sug‘orish kanallar to‘rini qurish bu qadimgi sivilizatsiyaning tumanlarini tabiatiga ta’sir qildi. XIX-XX asrlarda sanoat va ilmiy-texnik revolyusiyadan so‘ng qayta shakllanish faoliyati total va orqaga qaytmas tavsifga ega bo‘ldi. Bu faoliyatni bitta yo‘nalishi – Yerni yuzasida maxsus kommunikatsiyali koridor, shuningdek avtomobil transporti uchun ham hosil qilish bo‘ldi.
Insoniyatga bu jarayonni ilmiy fikrlash kerak bo‘ldi, unda hayot faoliyatini hamma omillari umumlashtirildi va ular orasida bog‘liqlik o‘rnatildi. Insonning yashash sharoitining tabiiy-fazoviy sharti sifatida “atrof muhit” degan va bu omillarni o‘zaro ta’sirini aniqlovchi “ekologiya” tushuncha yuzaga keldi. Bu tushuncha arxitektura va shaharsozlikka bizni tabiiy atrofimizni o‘zgartirgan qurilish faoliyatini ilmiy tashkillashtirishni asosi sifatida mustahkam kirib keldi.
Avtomobi yo‘llarini qurilishi va ekspluatatsiyasi atrof muxitni o‘zgarishi va ekologik muvozanatni buzilishida aloxida axamiyatga ega. Avvalam bor bu ta’sirni masshtabini ko‘rsatib o‘tish kerak. Muxitning tashqi tavsifi o‘zgaradi. Juda katta hududni egallovchi va landshaftdagi birlamchi ko‘rinishni buzuvchi muhandislik inshootlari yuzaga keladi. Undan tashqari grunt, chaqilgan tosh, qum, asfalt yoki sementobetonli yangi shakllar bevosita yer yuzasini fizik, kimyoviy va biologik xossalarini o‘zgartiradi. O’simlik qoplamasi, tirik dunyoning yashash sharoiti buziladi, alohida mikroklimat shakllanadi. Bu o‘zgarish keyinchalik yo‘lni ekspluatatsiyasi davomida yomon, shovqin, iflos chiqindilar ta’siri ostida chuqurlashadi.
Demak, avtomobil yo‘lini maksimal kompensatsiyali tadbirlar bilan atrof muhitga ratsional o‘rnashuvi to‘g‘risida muammo yuzaga keladi. Bunday yo‘l avvalambor yo‘lni birinchidan muxit fenomeni deb tafakkur qilishda mumkin bo‘ladi. Shu nuktai-nazardan yo‘l fazoviy koridor bo‘lib, avtomobil harakatini tashkil qiluvchi va quyidagilarni qamrab oluvchi landshaftni aloxida bir qismidir:
yo‘lni o‘zi, ya’ni muhandislik inshooti (7-rasm), yo‘l poyi atrofida uch o‘lchamli shakl va fizik uzunlik;
yo‘lni, inshootlarni kompleksi sifatida (jihozlash, servis) tuzuvchi elementlarni yig‘indisi va ular egallagan fazoviy holati;
fazo yoki muhit (8. 9-rasmlar), yo‘lga yondoshgan va bevosita u bilan aloqani har xil shakllari bilan bog‘langan (ko‘rish, landshaftli, ekologik, shaxar qurilishi va boshqalar).
|
| |
