|
Mavzu: Axborot va axborot turlari. Kompyuter qurilmasining texnik va dasturiy ta’minoti. Texnika xavfsizligi
|
| bet | 1/5 | | Sana | 31.07.2024 | | Hajmi | 159,69 Kb. | | #268961 |
Bog'liq Ma\'ruza 1
MAVZU: 2. Axborot va axborot turlari. Kompyuter qurilmasining texnik va dasturiy ta’minoti. Texnika xavfsizligi.
Reja
Kompyuter texnikasi bilan ishlashda texnika havfsizligi va gigienasi.
Informatika va axborot texnologiyalari fani tarixi va rivojlanish bosqichlari.
Informatikaning asosiy tushunchalari va o‘rganish usullari.
Elektron hisoblash mashinalari (EHM), ularning ishlash asoslari.
Ilm-texnika va tibbiyotning rivojlanishida informatikaning ahamiyati.
Tayanch iboralar: informatika, axborot, axborotni kodlash, axborot texnologiyalari, hisoblash texnikasi, kompyuter.
Kompyuter texnikasi bilan ishlashda texnika havfsizligi va gigienasi.
Tabiatdagi barcha narsalarda, xususan, inson organizmida ham elektr zaryadlari mavjud bo‘lib, ular o‘zaro muvozanatda turadi va hayot uchun hech qanday xavf tug‘dirmaydi. Bundan tashqari , inson tanasi a’zolarining faoliyati o‘ta kuchsiz elektr signallari yordamida amalga oshiriladi va boshqariladi. Lekin inson organizmidan elektr toki oqib o‘ta boshlaganda, bu muvozanat va zaryadlarning joylashish tartibi o‘zgaradi va juda qisqa vaqtda insonning yurak, miya kabi o‘ta muhim a’zolarining tiklab bo‘lmaydigan darajada ishdan chiqishiga, ya’ni inson o‘limiga olib keladi.
Inson hayoti uchun butun tana bo‘ylab, masalan, bir qo‘ldan ikkinchisi tomon yoki qo‘ldan oyoqqa qarab o‘tadigan elektr toki eng xavfli hisoblanadi. Odatda, tok urganda elektr toki inson tanasi orqali yerga o‘tib ketadi. Shu sababli informatika xonasini beton polli xonalarga yoki binoning yerto‘lalariga joylashtirish qat’iyan ta’qiqlanadi va sinf xonasining poli elektr tokini o‘tkazmaydigan qilib (masalan, taxtadan) yasalishi va barcha kompyuterlarning korpuslari yerga ulanishi (yoki elektr ta’minotining yevroandozalarga moslab ulanishi) talab qilinadi.
Yuqori kuchlanish (220 Volt) yuradigan simlarning barchasi, shu jumladan uzaytirgichlar, kompyuter va boshqa elektr qurilmalari elektr ta’minotiga ulanish simlarining ikki marta izolyatsiya qilinganligi talab etiladi. Kompyuter xonasida faqat ovoz kuchaytirish qurilmalari, skanerlar kabi elektr quvvatini kam iste’mol qiluvchi qurilmalar bitta izolyatsiyali simlar bilan elektr tarmog‘iga ulanadi. Shu
sababli ular boshqa elektr qurilmalaridan alohida turishlari va ularning oldiga talabalar kela olmasligi lozim1.
Inson tanasidan oqib o‘tadigan tok miqdori inson tanasining elektr tokiga qarshiligiga ham bog‘liq. Foydalanuvchilarning shamollab qolishi, isitmasining chiqishi, terlab turib kompyuterda ishlashi, barmoqlarining shilinishi yoki yaralanishi va hatto qo‘lni yuvib, yaxshi artmaslik ham inson tanasi qarshiligini 2-50 marta kamaytirib, tok urish xavfini shuncha marta oshirib yuborishi mumkin. Shu sababli informatika fanidan darslarni jismoniy tarbiya va mehnat ta’limi kabi fanlardan keyin dars jadvaliga qo‘yish mumkin emas. O‘quvchilarni informatika xonasiga kiritishda ularni birma-bir ko‘zdan kechirib chiqish, sog‘lig‘i yomon va barmoqlarida muammolar bo‘lgan talabalarga alohida e’tibor qaratish kerak.
Kompyuterning va unga ulanadigan barcha qurilmalarning korpuslari tok o‘tkazmaydigan materiallardan yasaladi va metall ishlatilganda ham, ular tok o‘tkazmaydigan bo‘yoqlar bilan qoplanadi. Bundan faqat kompyuterning orqa tomonidagi murvatlar va turli simlar ulanadigan uyalar istisnodir.
Kompyuterning korpusida yuqori kuchlanishli elektr toki bo‘lmasa-da, ular yerga ulanmagan yoki yaxshi ulanmagan va uzoq vaqt, masalan, kun bo‘yi ishlayotgan bo‘lsa, korpusda hayot uchun xavfli miqdordagi elektr zaryadlari yig‘ilib qolgan bo‘lishi mumkin. Shu sababli sinfda kompyuterlarni devor bo‘ylab yoki xonaning o‘rtasiga ikki qator qilib joylashtirilishi kerak. Ayniqsa, sinfga qarab , devor yonida o‘tiradigan o‘qituvchining kompyuterini o‘rnatishga jiddiy e’tibor berib, uning orqa tomoniga talabalarning o‘ta olmasliklari ta’minlanishi kerak (1.1-rasm).
1 Edward H. James J. Biomedical Informatics.Fourth edition.Springer-Verlag London 2014.(174-bet, 5.4. mavzu).
1.1-rasm. Kompyuterda ishlash qoidalari.
Zamonaviy kompyuter texnikasida sistema blokining old tomonidagi tugma kompyuterni elektr tarmog‘idan butunlay uzmaydi.Buning uchun kompyuter korpusining orqa tomonidagi tugmadan foydalanish kerak. Agar kompyuter korpusida bunday tugma bo‘lmasa , kompyuterni elektr tarmog‘iga ana shunday tugmasi bor maxsus uzaytirgichlar orqali ulash lozim. Bundan tashqari, sinfdagi barcha kompyuterlarni elektr tarmog‘idan uzuvchi yagona uzgich ham bo‘lishi kerak
|
| |
