|
Mavzu: Ingliz va O’zbek tillaridagi frazeologizmlarda polisemiyaBog'liq INGLIZ VA O’ZBEK TILLARIDAGI EKG, otabek DXN, El.Tex.Qur 20, 5052 iboti texnologiyalari, 1-Ma\'ruza Taqdimoti, Биз меҳнат килаётган 29, 12121212121, Algoritmlar.Ашуров-М, Eng yangi tarix, Umumiy Pedagogika fanidan Mustaqil ish
14
─ dialektal frazeologik birliklar: alag’da bo’lmoq, halak bo’lmoq; to play the
advantages over somebody, mend like sour ale in summer;
─ ilmiy frazeologik birliklar: imkoniyatlar doirasi, chambarchas bog’lamoq;
civil list, general ticket;
─ badiiy frazeologik birliklar: boshida yong’oq chaqmoq, qildan qiyiq axtarmoq;
the afternoon of life, strike while the iron is hot;
─ so’zlashuv nutqi frazeologik birlikari: arpasini xom o’rmoq, boshi ochiq;
make a long arm, to be on somebody’s back;
Frazeologik birliklarning aksariyati badiiy va so’zlashuv nutqiga xos.
Frazeologik birlik ikki yoqlama lisoniy birlik, shakl va mazmunning dialetik
birligidan iborat. Frazeologik birlikning shakliy tomonini so’z ( leksema emas)
tashkil qiladi. Ularning mazmuniy tomoni frazeologik ma’nodir. Frazeologik
ma’no o’ta murakkab tabiatli, leksemada bo’lgani kabi ayrimi denotativ tabiatli
bo’lsa, boshqalari grammatik ma’noga ega xolos. Masalan, mustaqil so’z
turkumiga kiruvchi frazeologik birlik: burgaga achchiq qilib, ko’rpaga o’t
qo’ymoq, tarvuzi qo’ltig’idan tushmoq; every cloud has a silver lining; denotativ
ma’noga ega bo’lsa, turgan gap, shunga qaramay; as a matter of fact; kabi
nomustaqil frazeologik birliklar faqat grammatik vazifa bajaradi.
Odatda, frazeologik birlikning ma’nosi bir leksema ma’nosiga teng bo’ladi.
Biroq, hech qachon ular teng emas. Chunki, frazeologik birlik va leksema
ma’nosi teng bo’lsa edi, unda frazeologik birlik ortiqcha bo’lib qolar edi. Misol
sifatida yoqasini ushlamoq frazeologik birligi bilan hayron bo’lmoq, yoki ingliz
tilidagi to be in the dumps frazeologik birligi bilan to feel depressed
leksemasining ma’nolarini qiyoslasak. Mazkur o’zbek tilidagi frazeologik birlik “
kutilmagan, tushunib bo’lmaydigan narsa yoki hodisadan o’ta darajada
ta’sirlanib, taajublanmoq” bo’lsa, hayron bo’lmoq leksemasi “ kutilmagan yoki
tushunib bo’lmaydigan narsa yoki hodisadan ta’sirlanmoq” ma’nosiga ega.
Shuningdek, ingliz tilidagi frazeologik birlik “kutilmagan voqeadan o’ta
darajada tushkunlikka tushmoq” ma’nosiga ega bo’lsa, to feel depressed
leksemasi esa “shunchaki oddiy hodisadan ham o’zini tushkun holda his qilmoq”
|
| |
