|
Mavzu: Kirish. Tabiatni o'rganishda fizikaning o'rni va uning boshqa fanlar taraqqiyotidagi ahamiyati. Reja
|
| bet | 186/197 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 8,06 Mb. | | #149719 |
Bog'liq Fizikadan maruza matniAlfa (γ) yemirilish.
-yemirilish hodisasi shundan iboratki, ayrim elementlarning radioaktiv yadrolari o'z-o'zidan -zarralar chiqaradi. Tajribalarda -yemirilish bilan bog'liq quyidagi dalillar aniqlangan:
Alfa-yemirilish faqat og'ir yadrolar uchun o'rinli;
a-aktiv yadrolarning yarim emirilish davri 10-6 s dan 1017 yilgacha,
v) Bir moddaning yadrolaridan uchib chiquvchi -zarralarning hammasi bir xil energiyali (2 MeV dan 9MeV gacha) bo'ladi;
g) Yarim yemirilish davri uchib chiquvchi -zarralar energiyasiga bog'liq. -zarralar energiyasi qancha kichik bo'lsa, yarim yemirilish davri shuncha katta bo’ladi.
Nima sababdan atomlarning yadrolari -zarralar chiqarib yemirilishini tushuntirish uchun a-zarralar faqat ko'p sonli proton va neytronlar (nuklonlar) ga ega bo’lgan og'ir yadrolar tomonidan chiqarilishiga etiborni qaratamiz.
Ma'lumki, yadrodagi nuklonlar orasidagi tortishish kuchlari yaqindan ta'sir qiluvchi, elektrostatik itarishish kuchlari esa, uzoqdan ta'sir qiluvchi kuchlardir. Barcha kimiyoviy elementlarda yadro moddasining zichligi deyarli bir xil bo'lgani sababli, og'ir yadrolarning o'lchamlari yengil yadrolarga qaraganda katta bo’ladi (ularda nuklonlar soni ko'p). Shuning uchun og'ir yadrolarning yadroviy tortishish kuchlari tufayli hosil bo'lgan mustahkamligi kichik bo'ladi. Og'ir yadro ichida yuz beruvchi jarayonlar natijasida uning -zarralar chiqarish bilan yemirilishiga qulay sharoit yuzaga keladi. -yemirilishdan yadro katta mustahkamlikka ega bo'lib qoladi.
Ammo nima sababdan og'ir yadrolar proton yoki neytron chiqarmasdan -zarra chiqaradi? Yadrodan chiqib ketishi uchun nuklon yadrovoy tortishish kuchlarini yengishi kerak, buning uchun esa u yetarli energiyaga ega bo'lishi zarur. Bundan energiyaning manbai yadro nuklonlarining -zarraga birikishida ajraluvchi energiya bo'lishi mumkin..
Misol uchun, radiy yadrosining yemirilish reaksiyasini quyidagicha yozish mumkin:
|
| |
