|
Trikotajning mexanik xossalari, fizik xossalari
|
| bet | 29/54 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 3,93 Mb. | | #135716 |
Bog'liq MARUZA MATERIALSHINOS2. Trikotajning mexanik xossalari, fizik xossalari. To'qimachilik gazlamalarining mexanik xususiyatlari ularning turli кисЫаг ta'siriga munosabatini ko'rsatadi. Bu kuchlar esa turlicha bo'lib, ular katta yoki kichik bo'lishi, hamda bir marta yoki ketma-ket takrorlanib ta'sir etishi mumkin.
Kuchlar to'qimachilik gazlamalarining bo'yi, eni yo'nalishida yoki ularga nisbatan ma'lum miqdordagi burchak ostida ta'sir etishlari mumkin.
Natijada, to'qimachilik gazlamalarda egilish, cho'zilish, buralish va hokazo deformatsiyalar paydo bo'ladi. Professor G. N. Kukin tasnifiga binoan gazlamalarning mexanik xususiyatlari uchta sinf — yarim davrli, bir davrli va ko'p davrli xususiyatlarga bo'linadi. «Bir davr» deganda gazlamalarning kuch ta'siri ostida bo'lishi (yuklash), kuch ta'siridan bo'shashi (bo'shatish) va dam olishi (dam) tushuniladi.
1. Yarim davrU mexanik xususiyatlar jumlasiga uzish kuchi, cho'zilishdagi uzayish, uzilishda bajarilgan ish, nisbiy uzish kuchi va boshqalar kiradi. Bu xususiyatlar gazlamaning maksimal mexanik imkoniyatini, hamda sifatliligini ko'rsatish uchun ishlatiladi. Ularni aniqlash uchun gazlamalardan to'rtburchak tarzida namunalar, eni 50 mm, uzunligi 200 mm, ya'ni 50 x 200 mm qilib tayyorlanadi. To'qimachilik gazlamalari uchun — ko'ndalang va bo'ylama yo'nalishlari bo'yicha alohida aniqlanadi. Sinovlar RT-250 markali uzish mashinasida o'tkaziladi. Mashinaning qisqichlari orasidagi masofa to'qimachilik gazlamalari uchun 100 mm ga teng bo'ladi.Gazlamalaming uzish kuchi — bu yuqorida aytilgan o'lchovli namunalarni uzish uchun sarf qilingan kuch. U «P » harii bilan belgilanadi va Nyuton (N) birligida ifodalanadi. Uzish kuchi gazlamalarning mratahkamligini ko'rsatadi. Gazlatnalarning mustahkamhgi ularning tola tarkibiga, hosil qiluvchi iplarning tuzihshi va chiziqli zichligi, o'rilishi, zichligi, pardozlash turiga bog'Uq. Iplar qancha yo'g'on va qancha zich bo'lsa, u shuncha mustahkamdir. Bosish, appretlash kabi pardozlash jarayonlari gazlamalarning mustahkamligini oshiradi, oqartirish, bo'yash jarayonlari bo'lsa, mustahkamlikni biroz pasaytiradi.
Uzish kuchini aniqlash bilan bir paytda namunalarning cho'zihshdagi uzayishi ham aniqlanadi. Cho'zilishdagi uzayishi deb namunalarning dastlabki uzunligi bilan uzilgungacha cho'zilgandagi uzunligi orasidagi farqi tushuniladi. Mazkur ko'rsatkich millimetrda ifodalansa, mutioq uzayish deb aytiladi va «1 »tarzida belgilanadi. Namunalarning uzayishi foizda ifodalansa,
u nisbiy uzayish en deb aytiladi va mutioq uzayishga asoslanib hisoblanadi:
en = fL-100, %
bu yerda: 1ш — namunaning mutioq uzayishi, mm; i^ — uzish
mashinasining qisqichlari orasidagi masofa, mm.
Namunalarni uzish uchun ma'lum miqdorda sarflangan ener-giya ularning uzilishdagi bajarilgan ishning haqiqiy miqdoridir. Uzish ishini aniqlash uchun uzish kuchi va uzayishni aniqlangan paytda uzish mashinasining diagramma yozuvchi moslamasi yordamida namunaning cho'zihsh diagrammasi yozib olinadi (42-rasm).
Amalda uzish ishi R (D.) quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
Rp = Pp- 'иг' Л
bu yerda: P — gazlamaning uzish kuchi, N; lm — gazlamaning cho'zihshdagi uzayishi, sm; r\ — diagrammaning to'lalilik koef-fitsienti.
|
| |
