|
Mavzu: Metall konstruksiyalarida qo‘llaniladigan materiallarning asosiy xususiyatlari Reja: Po‘latlarBog'liq 4-Ma\'ruza.Alyuminiy qotishmalar
Alyuminiy xossalari jihatidan po‘latdan ancha farq qiladi. Uning solishtirma
og‘irligi 26,4 ... 28,0 kN/m
3
, elastiklik moduli E=7,1·10
3
kN/sm
2
, bu po‘latnikiga
nisbatan uch marta kam.
Mustahkamligi past bo‘lganligi tufayli sof alyuminiy qurilmada deyarli
ishlatilmaydi. Qurilish maqsadlari uchun turli xil kimyoviy elementlar (mangiy,
marganets, kremniy, mis) bilan legirlangan alyuminiy qotishmalari ishlatiladi.
Legirlashdan tashqari ba’zi qotishmalarning mustahkamligi yuqori haroratda ishlov
berish bilan ham oshiriladi. Termik ishlov berish bilan qotishmalarning
mustahkamlik ko‘rsatkichlarini 1,3... 1,5 marta oshirish mumkin, lekin bunda
materialning plastikligi kamayadi.
Alyuminiy qotishmalari tarkibida kanday
legirlovchi elementlar borligiga yoki ishlov berish usuliga karab toifaga bo‘linadi
(tamg‘alanadi):
AMg - alyuminiy-magniyli qotishma;
AMs - alyuminiy-marganetsli qotishma;
AV (avial) va AD - alyuminiyning magniy va kremniy bilan qotishmasi;
D1 , D16 va x. - dyuralyuminiylar bo‘lib, bu qotishmalar tarkibining asosini
alyuminiy mis tashkil etadi, rakamlar qotishma birligini bildiradi;
V - yuqori mustahkam qotishmalar (V65, V92), ular asosan alyuminiy ,
magniy, mis va ruxdan iborat; Bu qotishmalar ancha qimmat turadi.
Qurilishda ishlatiladigan alyuminiy qotishmalarining asosiy afzalliklari
quyidagilardan iborat:
a) zichligi po‘latnikiga nisbatan kariyb 3 marta kichik (
= 2640 kg/ m
3
,
demak po‘latga nisbatan 3 marta engil);
b) korroziyaga chidamliligi oddiy po‘latnikiga nisbatan 10...20 marta ko‘p;
v) alyuminiy profillarini yasashda asosan iskanjaga olish usuli qo‘llaniladi,
bu usul po‘lat profillarini hosil qilishda qo‘llaniladigan yoyish (prokatka) usuliga
nisbatan oddiyroq va arzonga tushadi;
g) 0 gradus S dan past haroratda alyuminiy qotishmalarning mo‘rtligi
kamayadi, bu esa sovuq iqlimli joylarda ayniqsa qulaylik tug‘diradi.
|
| |
