Mavzu: Nuqtali yo‘l datchiklarini prinsipial sxemasini o‘rganish

Download 467,52 Kb.
bet	3/7
Sana	12.02.2024
Hajmi	467,52 Kb.
	#155260

1 2 3 4 5 6 7

Bog'liq
dachiklar

2.5-rasm. Qalinlikni o„lchaydigan sxemalar 2.6-rasm. Infraqizil nur

2.4-rasm. Qarshilik datchiklari

Konstuksiyasi bo‗yicha, termo (issiqlik) datchiklar ham soddadir. Ularda harorat kuchlanishga (termoparalarda) yoki qarshilik (termoqarshiliklarda) o‗zgari- shiga aylantiriladi.

Termoqarshiliklar (2.4-rasm, b) po‗lat, nikel yoki platinali simlardan tayyor- lanadi, chunki ularning qarshiligi haroratga bog‗liqdir.
Haroratni o‗lchash uchun, magnitaviy va dielektrik o‗tkazuvchanligi issiqlik- ka sezgir bo‗lgan ferritlar va kondensatorlar ishlatiladi. Termosezgir diod va tiristorlarda, kremniy kristallidagi p-n o‗tishdagi o‗tkazuvchanlikning haroratga bog‗liqlik xususiyatidan foydalanishadi.
Qarshilik datchiklari guruhiga, keng tarqalgan reostatli datchik (2.4-rasm, d) kiradi. Ular mexanizmlarning chiziqli siljishini tegishli R qarshilikning o‗zgarishi- ga aylantiradi. D surilgichni x masofaga siljitganda, reostatni R qarshiligi propor- sional ravishda o‗zgaradi.
Induktiv datchiklarda o‗lchanadigan miqdor, induktivlikning o‗zgarishiga aylantiriladi. Masalan: ferromagnit materialning h qalinligini datchik (2.5-rasm, a) o‗lchaydi. Agar h qiymati ortib borsa, unda havo tirqishi  kichrayadi, natijada Сh сho‗lg‗amning induktivligi ortib, o‗lchagich sxema buni qayd etadi.

2.5-rasm. Qalinlikni o„lchaydigan sxemalar

2.6-rasm.
Infraqizil nur tarqatuvchi datchikning sxemasi
Sig„im datchiklarda, kondensator sig‗imini plastina- lar maydoni, ular orasidagi masofa va dielektr doimiyligi orasidagi bog‗liqlikdan foydalanishadi. Sig‗imli datchik- lar yordamida chiziqli va burchak siljishlari, harorat, havoning nisbiy namligi va boshqa parametrlarni o‗lchasa bo‗ladi. Xususan 2.5-rasm, b da tasvirlangan sig‗imli datchik dielektrikdan qilingan kondensatorni A va B plastinalari orasida joylashtirilgan list h qalinligini o‗lchaydi.
Infraqizil nurlanish optik datchiklari yordamida (2.6-rasm) qizigan jism haro- rati o‗lchanadi. U sezgir element 3 yuzasida infraqizil

nurlarni qayd qiluvchi linza 2 dan, qizdiriladigan va

nur tarqatadigan jism 1 dan iborat bo‗ladi. Bu o‗lchash natijasida sezgir 3 elementning qarshiligi o‗zgaradi, hamda 4 va 5 chiqishlarida kuchlanish paydo bo‗ladi. Xuddi shunga o‗xshash datchik (bolometr) poyezd- lardagi qizib ketgan buksalarni avtomatik aniqlash apparatlarida ishlatiladi.
Oraliq o„zgartirgichga ega datchiklar. Bu datchiklar bir nechta bevosita o‗zgartiradigan va ketma-ket ishlaydigan datchiklardan tashkil etilgan. Bundagi bitta datchikning chiqish kattaligi kelgusi datchikning kirish miqdori bo‗lib xizmat qiladi.

2.7-rasm, a da tasvirlangan datchik burchak tezligi  ni kondensator C sig‗imiga aylantirishga xizmat qiladi. Datchikni qabul qiluvchi jism ˗ markazdan qochma rostlagich hisoblanadi. U burchak tezlik ω ni P prujinaning (oraliq qismi) siqish kuchi bilan taqqoslanadigan markazdan qochma kuchga aylantiradi

Download 467,52 Kb.

1 2 3 4 5 6 7

Download 467,52 Kb.