|
Mavzu: Nuqtali yo‘l datchiklarini prinsipial sxemasini o‘rganish
|
| bet | 6/7 | | Sana | 12.02.2024 | | Hajmi | 467,52 Kb. | | #155260 |
Bog'liq dachiklar Rahmonov H. O.T. 1-topshiriq, Elektron-tijorat Tulqunov Fazliddin, Global tarmoqlar (wan) va ularning qurilish usullari. Wan tarmog, 1-ma\'ruza (2-semestr) 2021-22, Reja Sinflashtirsh tushunchasi, sement sanoati, 5- Бетон учун майда ва йирик тулдиргичлвр, Muzaffar kbs 2, Muzaffar AX xavflarni boshqarish, o-zbekiston-respublikasida-ayollar-mehnat-faoliyatini-muhofaza-qilishning-ahamiyati-va-ularga-yaratilayotgan-shart-sharoitlar, Saidov Rahmon Xolmurodovich, 627-19 ТЛ Ibrokhim Zayniddinov, 1-Mavzu Davlat byudjetining mohiyati va ahamiyati, Uzumbank, 2 53436537367890647192.10-rasm. Mexanik datchikning ishlash prinsipi
2.11-rasm. Poyezd harakatining yo„nalishini aniqlovchi ikkilangan mexanik datchik
G‗ildirakning o‗tishi datchikning harakatlanuvchi kontaktiga ta‘sir etishi bilan hisobga olinadi. Jahon temir yo‗llarida, u yoki bu turdagi datchiklarni xavfsiz quril- malar qatoriga qo‗shish mum- kinligi bo‗yicha, bir fikrga ega
hisoblansa, emas. Chunki har bir g‗ildirak datchikka alohida ta‘sir ko‗rsatadi, mexanik aniqlashning bunday usuli, agar uni xavfsizlik talablariga javob beradi
deb o‗qlarni hisoblash tizimiga to‗g‗ri keladi. Agar harakatlanuvchi kontakt bo‗shlig‗iga orientir (aniqlashga) oladigan bo‗lsa, datchik harakat yo‗nalishini aniqlashi mumkin.
Aks holda, harakatni hisobga olish uchun harakatlanuvchi kontaktlarning soni ikki yoki uch barobarga ko‗paytirilishi kerak bo‗lar edi.
Bunday tashqari, ayrim hollarda datchik kontaktiga harakat tarkibining kuzo- vining ta‘sirlanish prinsipi qo‗llaniladi.
Mexanik datchiklar XIX asrning oxirlarigacha keng tarqalgan edi, ammo ularga texnik xizmat ko‗rsatish katta xarajatlarni talab etgani uchun, keyinroq boshqa qurilmalarga joy bo‗shatib bera boshladilar.
Lekin mexanik datchiklarning konstruksiyalari sodda bo‗lgani sababli, masalan, yo‗llardagi ishlarni olib borish vaqtida poyezdning yaqinlashishi haqida axborot berish tizimlarida, vaqtinchalik qurilmalar sifatida hozirgacha qo‗llanil- moqda.
Shu bilan birga, ayrim temir yo‗llarda ular hozirgacha doimiy ishlovchi tizimlar tarkibida ishlab turibdi.
Bundan tashqari, mexanik datchiklar qatoriga oxirgi yillarda ishlab chiqarilgan moyli amortizatorli qurilmalar ham kiradi.
Pnevmatik va gidravlik datchiklar. Pnevmatik va gidravlik datchiklar rels tagiga joylashtiriladi va harakat tarkibining katta og‗irligi ta‘siri ostida relsning yengil egilishlarini hisobga oladi (2.12-rasm).
2.12-rasm. Pnevmatik va gidravlik datchikning ishlash prinsipi
Bu effekt suyuqlik yoki gaz bilan kuchaytiriladi va elektr kontaktning harakat tarkibini hisobga olish holatiga o‗tishini ta‘minlaydi.
Pnevmatik va gidravlik datchiklar quyidagi ahamiyatli kamchiliklarga ega:
Noqulay sharoitlarda juda yengil harakat birliklari aniqlanmaydi;
Datchiklar qisman rostlanishlarni talab qiladi, bu esa xizmat ko‗rsatishga xarajatlarni oshiradi va ishonchlilikni pasaytiradi;
Qo‗llaniladigan substansiyasiga bog‗liq holda, suyuqlik yoki gaz oqimining elektr signalga o‗zgartirish jarayonini hisobga olgan holda, moddani atrof-muhitga chiqib ketish (masalan, simobni) muammosi kelib chiqishi mumkin;
Vaholanki har bir o‗qning relsga ta‘siri to‗lqin ko‗rinishda ro‗y bersa (2.13- rasm), bunday datchiklar ko‗p hollarda relsdagi tebranishning ikkilamchi garmo- niklarini ham hisobga oladi.
Oxirgi holat bu datchiklarning o‗qlarni hisoblash tizimida qo‗llash imkoniya- tini inkor qiladi. Ammo pnevmatik va gidravlik datchiklar poyezdni yo‗lning ma‘lum bir nuqtasida harakatlanganida hisobga olinishidagi ustunligi shundaki, ular vandalizmning sodir bo‗lishidan juda yaxshi himoyalangani.
Shunga qaramasdan hozirgi vaqtda pnevmatik va gidravlik datchiklar kam qo‗llaniladi.
Magnitli datchiklar. Uzatishda magnitli prinsipni qo‗llovchi datchiklar [Fenner/Naumann/Trinckauf, 2003], rels hududida uziluvchi va doimiy magnit orqali yuzaga keluvchi magnit elektr zanjirliga ega (2.14-rasm).
Magnit elektr zanjiri (konturi) g‗ildirak yo‗qligida elektr kontakti orqali mag- nit oqimi o‗tmaydigan qilib rostlanadi.
Datchikning elektr kontakti g‗ildirak bo‗lmagani uchun uziq holatda.
Agar elektr zanjir hududida (konturida) g‗ildirak paydo bo‗lsa, magnit oqimi o‗zgaradi va o‗zining oqimi bilan elektr kontaktni ulaydi.
Induktiv datchiklar. Zamonaviy qurilmalarda ko‗pgina g‗ildirak datchiklari elektrmagnit induksiya prinsipini qo‗llaydi. Bozor, bu texnik prinsipni qo‗llashning turli variant namunalarining ko‗pini taklif etadi.
Ko‗rib chiqilayotgan datchiklar rels atrofidagi elektr magnit maydondan foydalanadi. Sezgirlikni rostlash imkoniyati ularning turli holatlar uchun qo‗llash mumkinligini beradi.Doimiy elektrmagnit maydoni rejimida ishlovchi ko‗pgina datchiklar, ularning sozligini uzluksiz nazoratda bo‗lishini ta‘minlaydi.
Ko‗pgina induktiv datchiklar o‗qlarni hisoblash tizimlarida, shuningdek, yo‗lning ma‘lum nuqtasiga yetib borgan poyezdlarni aniqlashda qo‗llansa bo‗ladi.
Thales kompaniyasining AzL datchiklari [Fenner/Naumann/ Trinckauf, 2003] relsning tashqi tomonida generator va ichki tomonida qabul qiluvchini o‗z ichiga oladi (2.15-rasm).
2.15-rasm. AzL induktiv datchigining ishlash prinsipi
Bu burchak g‗ildirakning mavjudligi yoki yo‗qligiga bog‗liq holda musbatdan manfiyga o‗zgaradi. Shunga mos ravishda, qabul qilish cho‗lg‗amida induksiyala- nuvchi kuchlanishni qutblari o‗zgaradi.
Begona metall massasi mavjud bo‗lgan nuqta, qabul qilish cho‗lg‗amidagi kuchlanishni nolga keltiruvchi, datchikdan tahminan 20 sm masofaga uzoqlash- tirilgan.
Siemens kompaniyasining ZP-43 datchigi [Siemens, 2001] relsning ikki tomonida o‗zaro aloqali rezonans zanjirli juftlikdan tashkil topgan (2.16-rasm).
|
| |
