Nuqtaning ortogonal proeksiyalari
Bu usulni oʻrganishda fazoda o‘zaro perpendikulyar ikki
P1
va
P2
tekisliklar sistemasini ko‘rib chiqamiz.
P1
tekislikni gorizontal
joylaymiz va uni gorizontal
proeksiyalar tekisligi deb ataymiz. Unga perpendikulyar bo‘lgan
P2
tekislikni esa vertikal holda joylaymiz va uni
frontal proeksiyalar
tekisligi
deb qabul qilamiz. Proeksiyalar tekisliklarining o‘zaro
kesishuvi natijasida hosil boʻlgan chiziq
Ox proeksiyalar
o‘qi
deyiladi (4-rasm).
Ikki tekislik o‘zaro
kesishivi natijasida, fazoni to‘rt qismga
bo‘ladi. Ularni «
chorak
»lar yoki «
kvadrat
»lar deyiladi.
Fazoda joylashgan ixtiyoriy A nuqtadan P1 va P2 tekisliklarga
perpendikulyar
qilib proeksiyalovchi to‘g‘ri chiziqlarni o‘tkazamiz. Proeksiyalovchi to‘g‘ri
chiziqlar P1 va P2 tekisliklar bilan kesishishi natijasida, tegishlicha A1 va A2
nuqtaning
proeksiyalarini tashkil qiladi, A1 nuqta A nuqtaning gorizontal
proeksiyasi, A2 nuqta esa A nuqtaning frontal proeksiyasi bo‘ladi.
A nuqtadan P1 tekislikkacha bo‘lgan AA1
masofa uning frontal
proeksiyasi A2 nuqtadan Ox o‘qigacha bo‘lgan masofaga teng, A
nuqtadan P2 tekislikkacha bo‘lgan masofa esa A1
nuqtadan Ox
o‘qigacha bo‘lgan masofaga tengdir.
A nuqtadan P1 tekislikkacha bo‘lgan masofa - uning balandligi, A
nuqtadan P2 nuqtagacha bo‘lgan masofa
esa uning uzoqligi deb
ataladi.
Monj epyurasi
Tekis chizma (epyur) xosil qilish uchun V ni uz xolida qoldirib H ni soat strelkasi bo‘uyicha
90° Ox o‘qi atrofida va W ni 90° OZ o‘qi atrofida soat sterelkasiga teskari buriladi, natijada
tekis chizma (epyur) xosil qilinadi (5-rasm)
A nuqtadan proeksiya tekisliklarigacha bo‘lgan masofalar shu nuqtaning koordinatalari
deyiladi: X = OA; Y = OA; Z= OA
