|
O`zbekiton pul tizimi quyidagi elementlardan tashkil topadi:
1. Milliy valuta so`m
|
| bet | 12/13 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 220,5 Kb. | | #246529 |
Bog'liq Raximjanova Kurs iwiO`zbekiton pul tizimi quyidagi elementlardan tashkil topadi:
1. Milliy valuta so`m;
2.Pul aylanmasi naqd va naqdsiz pul aylanmasidan iborat;
3.Respublikamizda pul aylanmasini tashkil etish va tartibga solish MB tomonidan nazorat qilionadi. O`zbekiston respublikasi MB to`g’risidagi qonunga muvofiq MB pul massasining o`sishini nazorat qiladi
4.Pul massasini miqdoriy o`lchashda M0, M1, M2 pul agregatlaridan foydalaniladi;
5.So`mning valuta pariteti AQSH $ ga nisbatan aniqlanadi;
Milliy valuta so`mning valuta kursi respublika valuta birjasida AQSH $ ga nisbatan aniqlanadi. 2003-yil 8-oktyabrda O`zbekiston hukumati xalqaro valuta fondi nizomining VIII-moddasi bo`yicha majburiyatlarini qabul qildi. Natijada milliy valutamizning almashuv kursi unifikatsitya qilindi.
MMB pul tizimini tartibga soluvchi rasmiy davlat organi hisoblanadi.
O‘zbekistonda elektron pullar tizimi soni 15 taga yetdi.
Markaziy bank tomonidan «ExMoney», «AIST» hamda «PAYNET WALLET» elektron pullar tizimlari faoliyatini tashkil etishga ruxsat berildi. Bu orqali O‘zbekistondagi elektron pul tizimlari soni 15 taga yetdi.
«ExMoney» elektron pullar tizimi Markaziy bankning Elektron pullar tizimi reyestriga kiritilib, elektron pullarning chiqarilishi faoliyatiga ruxsat berildi. Bu haqda MB matbuot xizmati xabar berdi.
Yangi tizimining elektron pullarini emitent sifatida «Trastbank» XAB ishlab chiqarilishi ko‘zda tutilgan. Tizim operatori «O‘zbekiston Respublikasi Tovar-xomashyo birjasi» hisoblanadi.
Bundan tashqari, «AIST» hamda «PAYNET WALLET» kabi tizimlar ham reyestrga qo‘shilganligi ma’lum bo‘ldi.
Markaziy bankning Elektron pullar tizimi reyestriga kiritish va elektron pullar chiqarilishiga ruxsat berish «O‘zbekiston Respublikasi hududida elektron pullarni chiqarilishi va muomalada bo‘lishi qoidalari»ga asosan amalga oshiriladi.
Hozirga kelib, O‘zbekistondagi elektron pullar tizimi soni 15 taga yetdi.
Elektron pullar tizimlari reyestri
|
№ t/r
|
Elektron pullar tizimi nomi
|
Operator nomi
|
Emitent nomi
|
Elektron pullar chiqarish bo‘yicha
faoliyati boshlangan sana
|
1.
|
«OSON»
|
"BRIO GROUP" MCHJ
|
«Turkiston» XATB
|
16.06.2020 y.
|
2.
|
«E-CARD»
|
"INSPIRED" MCHJ
|
ATB «Universal bank»
|
21.08.2020 y.
|
3.
|
«CLICK»
|
"CLICK" MCHJ
|
«Agrobank» ATB
|
21.08.2020 y.
|
4.
|
«WOOPPAY»
|
"WOOPPAY UZ" MCHJ
|
«Kapitalbank» ATB
|
02.11.2020 y.
|
5.
|
«alif.mobi»
|
"ALIF TECH" MCHJ
|
AT «Aloqabank»
|
02.11.2020 y.
|
6.
|
«Interpay»
|
"Interpay sys" MCHJ
|
«Kapitalbank» ATB
|
28.07.2021 y.
|
7.
|
«A-pay»
|
"CENTER FOR DIGITAL TECHNOLOGY AND INNOVATION" MCHJ
|
«Bank Apelsin» AJ
|
01.07.2022 y.
|
8.
|
«QIWI Uzbekistan»
|
«Payment Aggregation Systems» MCHJ
|
«Bank Apelsin» AJ
|
11.08.2022 y.
|
9.
|
«1HLSW»
|
"Genesis Innovation" MCHJ
|
AT «Aloqabank»
|
17.11.2021 y.
|
10.
|
«GlobalPay»
|
"Global Solutions" MCHJ
|
AT «Aloqabank»
|
17.11.2021 y.
|
11.
|
«Payway»
|
"Payway" MCHJ
|
«Bank Apelsin» AJ
|
29.07.2022 y.
|
12.
|
«Apelsin»
|
"Bank Apelsin" AJ
|
«Bank Apelsin» AJ
|
29.07.2022 y.
|
13.
|
«ExMoney»
|
"O‘zbekiston Respublikasi Tovar-xomashyo birjasi" AJ
|
«Trastbank» XAB
|
30.08.2022 y.
|
14.
|
«AIST»
|
"Ozinterpay" MCHJ
|
ATB «Universal bank»
|
30.08.2022 y.
|
15.
|
«PAYNET WALLET»
|
«INSTANT PAYMENT SOLUTIONS» MCHJ
|
AT Xalq banki
|
30.08.2022 y.
|
XULOSA:
Ushbu kurs ishida Pul haqidagi ma’lumotlar,pul tizimi va uning tarkibiy qisimlari o’rganildi,pulning funksiyalari keng qilib yoritilib berildi.Rivojlan mamlakatlar va O’zbekiston Respublikasidagi pul tizimi haqida qisqacha ma’lumotlar o’rganildi va ma’lumotlar ega bo’lindi.
Pul tizimi — muamlakatning pul belgilari, pul birliklari, pul emissiyasi qoidalari va muomalasi shakllari, mamlakatda milliy qonunchilik bilan joriy etilgan pul munosabatlari. Tarixan Pul tizimining metall pul muomalasi va pul belgilari (qogʻoz pullar) muomalasi koʻrinishlari bor. Oʻz navbatida metall pul muomalasi tizimi bimetallizm va monometallizmta boʻlinadi. Oʻzbekiston Respublikasining hozirgi Pul tizimi 1995-yil 21 dekabrda qabul qilingan "Oʻzbekiston Respublikasining Markaziy banki toʻgʻrisida"gi konunga muvo-fiq tashkil etilgan. Rasmiy pul birligi soʻm. Soʻmning chet el valyutalariga nisbatan kursini Oʻzbekiston Respeblikasi Markaziy banki belgilaydi va matbuotda eʼlon qiladi. Oʻzbekiston hududida naqd pullar (banknotlar va tangalar) va naqd boʻlmagan pullar (kredit muassasalarida hisobvaraqlardagi mablagʻlar koʻrinishida) amal qiladi.
Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki naqd pullarni chiqarish, ularning Oʻzbekiston Respublikasi hududida muomalada boʻlishini tashkil etish va muomaladan chiqarish boʻyicha mutlaq huquqlarga ega.
Xozirgi pul tizimi XVI-XVII asrlarda ishlab chiqarishning kapitalistik usulining yuzaga kelishi munosabati bilan shakllangan, biroq uning ayrim elementlari bundan oldinroq paydo bo’lgan.
Pul tizimi quyidagi asosiy elementlari o’z ichiga oladi.
1. Pul birligi, so’m, rubl va boshqalar.
2. Baho masshtabi-dastlab u pul birligining oltinga teng qismi sifatida, hozir jahon pullariga nisbati.
3. Pulning turlari.Qiymatni o’zida ifodalanishiga ko’ra pullar ikki turga xaqiqiy va xaqiqiy pulni o’rnini bosuvchi pullarga bo’linadi.
Rivojlangan mamlakatlarning zamonaviy pul tizimi quyidagi xususiyatlarga ega.
- Oltinga almashilmaydigan, keyinchalik qoђoz pul aylanadigan, kredit pullarga o’tish.
- pulni muomilaga nafaqat xo’jaliklarni banklar tomonidan kreditlash, balki davlat xarajatlarini qoplash uchun chiqarish.
- pul muomilasida naqd pulsiz aylanishning ustunligi
- pul muomilasini davlat tomonidan tartibga solishning kuchayishi.
Xulosa qilib aytganda, pul tizimining mohiyati xususidagi metodologik yondashuvlarni qiyosiy va tanqidiy asosda tadqiq qilish pul tizimining mohiyatini to‘laqonli anglash imkonini beradi.
|
| |
