|
Pul tizimi uchta funksiyani bajaradi
|
| bet | 8/13 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 220,5 Kb. | | #246529 |
Bog'liq Raximjanova Kurs iwiPul tizimi uchta funksiyani bajaradi:
Emission funksiya;
Tartibga solish funksiyasi – muomaladagi pul massasini tartibga solish bilan bog’liq;
Nazorat funksiyasi – bu funksiya pul tizimi doirasida qabul qilingan qonun xujjatlarning talablariga rioya etilishini nazorat qilish bilan bog’liq.
Insoniyat hozirga qadar pul tizimining 45 shaklini biladi:
Bimetalizm – bu lotincha bis – ikki marta va metallon – metal degan ma`noni anglatadi.
Bimetalizm – ikki nodir metaldan pul sifatida foydalanishga asoslangan pul tizimidir. Bu tizim XVI – XVIII asrlarda dunyoning ko`plab mamlakatlarida qo`llanilganpul tizimidir. Bunda asosan oltin va kumushdan yasalgan tangalardan pul sifatida foydalanilgan. Ayrim davlatlarda bronza tangalardan ham foydalanilgan.
Bimetalizmning 3 turi mavjud:
Parallel valuta tizimi – bunda ddavlat oltin va kumush tangalar o`rtasidagi nisbatni belgilamaydi.
Ikkiyoqlama valuta tizimi – bunda davlat oltin va kumush tangalar o`rtasidagi nibatni belgilaydi.
Oqsoqlanadigan yoki cho`loq valuta tizimi – bunda oltin tangalar erkin zarb etiladi, kumush tangalar esa yopiq rejmda zarb etiladi.
Bimetalizm jiddiy kamchiliklarga ega edi:
Ikkita valuta muomalada bo`lganda ikkita qiymat o`lchovi mavjud bo`ladi. Bu esa pulning mohiyatiga ziddir.
Oltin va kumushni qazib chiqarishda mehnat unumdorligi o`rtasida kata farq bor.
Buning natijasida oltin va kumush tangalarning qiymati o`rtasidagi nisbatni aniqlashda qiyinchiliklar va noaniqliklar yuzaga keldi. Ushbu kamchiliklarning mavjudligi va ko`plab kumush konlarining topilishi natijasida kumush tangalarning ko`payishi bimetalizm pul tizimining barham topishioga olib keldi. Uning o`rniga yagona metal pulga asoslangan monometalizm tizimi paydo bo`ldi.
Yagona metal pul sifatida oltin tangalardan foydalanildi.
Monometalizm grekcha “monos” - yakka yagona, bitt ava “ metallon” – metal degan so`zlardan kelib chiqqan. Oltinni metal sifatida juda noyob ekanligi va davlatlar o`rtasida notekis taqsimlanganligi, oltin tangalar emirilish xususiyatiga ega ekanligi va Tovar – pul munosabatlarini yuqori darajada rivojlanib ketishi monometalizm pul tizimini barham topishiga sabab bo`ldi. Natijada oltinga almashinadigan qog’oz pullar tizimi paydo bo`ldi.
Oltinga almashinadigan qog’oz pullar bunda muomalaga chiqariladigan qog’oz pullar oltin bilan ta`minlanar edi. Milliy pulning oltin bilan ta`minlanishiga baho masshtabi deyiladi.
Iqtisodchi olimlar o`rtasida pul tizimining tarkibiga oid ya`ni uning elementlari bo`yicha bir-biridan farqlanuvchi fikrlar mavjud.
Professor O.I Lavrushin
|
| |
